Íslendingaþættir Tímans - 03.01.1976, Side 2

Dóttir Guðnýjar Oddsdóttúr og Þórar-
ins V. öfjörð. Þau fluttu nökkrum ár-
um siðar að Foss/iési og bjuggu þar
siðan. Faðir minri var fæddur á Hurð-
arbaki Villingaholtshreppi 27. október
1889. Sonur Guðrúnar Sigurðardóttur
og Arna Pálsáonar. Nánar mun ég ekki
fara út i ættir þeirra.
Þegar ég minnist æskuáranna
kemur margt i hugann, og allt stendur
ljóslifandi eins og það hafi gerzt i gær.
Ég man er ég staulaðist örþreytt eftir
langan dag, og klifraði upp á bringuna
á pabba og hann háttaði mig með ást
og umhyggju, og stakk mér svo undir
sængina i handarkrika sinn, þar sem
ég sofnaði örugg og ánægð. Og ein af
minum beztu minningum er, þegar
mamma safnaði okkur krökkunum i
kringum sig í rökkrinu á kvöldin, og
söng fyrir okkur og lét okkúr syngja
með sér og kenndi okkur kvæði og
bænir. Hún vandi okkur á að fara
aldrei að sofa án þess að lesa bænirnar
okkar. Hún var sönn i sinni trú, þó hún
flikaði þvi ekki. Og jólin voru sannar-
lega hátiðleg, þó þar væri ekki sá
iburður og kostnaður sem nú tiðkast.
Pabbi skammtaði hangikjöt og heima-
bakað brauð, sem mamma bakaði á
sérstakan hátt um jólin. Svo sátu allir
hver með sinn disk. Siðan var jólagjöf-
um úthlutað, það voru 3 stór kerti og 5
litil og spil, þau voru ómissandi. Pabbi
var mikill spilamaður, og var jafn
viljugur að spila marias og fant við
okkur krakkana eins og vist og bridge
við þá fullorðnu, og virtist skemmta
sér jafn mikið i báðum tilfellum.
A jólamorguninn vakti mamma alla
með súkkulaði og kökum, sem hún
færði okkur i rúmið og sagði „góðan
dag og gleðilega hátið”. Þá var sönn
hátið i litla bænum.
Foreldrar minir varðveittu alltaf
barnið i hjarta sér, þau skemmtu sér
innilega við að taka þátt i leikjum okk-
ar, og voru þar stundum fremst i
flokki, en þó oftar mamma, hún var oft
frumkvöðull að allrahanda uppátækj-
um og meinlausum hrekkjum. Stund-
um bjó hún sig i gervi gamallar konu,
og kom þá gangandi framan veg, og
barði að dyrum sem bláókunnug
manneskja, þóttist vera að spyrja til
vegar eða eitthvert annað erindi, og
var með allrahanda kúnstir og undar-
legheit, til að skemmta okkur. Sjálf
haföi hún mikið gaman af, þvi leikiist
var eitt af hennar aðal áhugamálum,
og skemmti hún sveitungum sinum
með leik langt fram eftir aldri.
Og oft lagði hún á sig mikið erfiði i
þvi sambandi. Þá voru ekki bilar á
hverjum bæ, og þurfti hún að fara
gangandi langa leið i misjöfnum veðr-
um, og kolsvarta myrkri, til aö komast
á æfingar. Faðir minn tók aldrei þátt i
2
leikstarfsemi en hann kunni mikið af
visum, þulum og ævintýrum, og hafði
sérstaklega góðan frásagnarhæfileika
svo unun var á að hlýða. Oft stóð ég
dag eftir dag og þandi fisibelg i smiðju
hjá honum. Þá skemmti hann mér,
með þvi að segja mér sögur, og kveð-
ast á við mig. Og ef mig vantaði visu
þá kenndi hann mér hana, og endaði
það með þvi að við urðum nokkuð jöfn i
þeim leik.
Hann var mjög góður járnsmiður og
rómaður skeifnasmiður og mjög lag-
inn við að járna hesta. Hann haiöi allt-
af mikið yndi af góðum hestum, og
hafði gaman af að riða hart. Hann var
stundum fenginn til að temja hesta, og
tókst það með ágætum. Hann var róm-
aður fyrir glaðværð og heyrðist alltaf
hvar hann var á ferð þó i fjölmenni
væri, þvi að hann var hávær mjög og
hress i bragði.
Foreldrar minir voru bæði sérstak-
lega gestrisin, það má með sanni
segja ,,þau reistu bæ sinn i þjóðbraut
miðri”. Margir áttu erindi að Litlu-
Reykjum, öllum var boðið upp á kaffi,
og þótti þeim báðum miður ef sá, sem
að garði bar, mátti ekki vera að þvi að
ganga i bæinn og þiggja hressingu.
Þau voru aldrei rik af veraldar auði,
en þau voru höfðingjar i reynd og
raun, og auðæfin geymdu þau i hjarta
sér. Og alltaf gátu þau miðlað öðrum
af þvi litla, sem þau áttu og mörg góð
ráð voru sótt til þeirra beggja. Mér
dettur i hug visa úr kvæðinu Húsmóð-
urin eftir Davið Stefánsson sem mér
finnst eiga vel við þau bæði:
Og hver á nú að blessa blóm og dýr
og bera fuglum gjafir út á hjarnið
og vera svo i máli mild og skýr,
að minni i senn á spekinginn og
barnið,
og gef þeim, sem götu rétta flýr,
hið góða hnoða, spinna t'ófragarnið?
Svo þekki hver, sem þiggur hennar
beina,
að þarerkonan mikla, hjartahreina.
Sannarlega gáfu þau okkur börnun-
um sinum, og mörgum öðrum börnum
sem dvöldu hjá þeim á sumrum, hið
góða hnoða, til að fylgja á lifsbraut-
inni.
Þau höfðu ást á öllu sem lifsanda dró
i náttúrunni i kringum sig, blómum og
dýrum. Mér eru minnisstæðar ferðir
með pabba til kindanna um sauðburð-
inn, Hann var sérstaklega natinn við
lambféð. Þá fékk ég oft að ganga með
honum, eða sitja á hnakkkúlunni. Oft
fannst mér stórmerkilegt hvað hann
var fundvis á egg fugla, hann stoppaði
oft hestinn við þúfuna þar sem eggin
voru. Svo leyfði hann mér að fylgjast
með þangað til ungarnir komu úr eggj-
unum, og var sem hann vissi hvaða
dag það yrði.
Jónsmessa var uppáhaldsdagur hjá
föður minum, og man ég þegar um-
ræður voru um að ákveða bændafri-
dag, og pabbi kom með þá tillögu á
fundi, að Jónsmessudagur skyldi
verða vakinn, sem siðan varð. Siðasta
sinn sem ég sá föður minn á lifi, var
22. júni. Þá var hann á sjúkrahúsi, og
næstum mállaus, en ef maður lagði
eyrað alveg að vörum hans gat hann
aðeins hvislað. Þá segir hann við mig:
„Hvaða mánaðardagurer”. Og ég segi
honum það. Þá leit hann á mig svo tal-
andi augum ig hvislaði, „Jónsmessan
eralveg aðkoma”. Ég sá það á honum
að hann vissi hvað sá dagur mundi
færa honum. Enda fór það svo, þetta
mikla náttúrubarn fékk ósk sina upp-
fyllta, hann andaðist á Jónsmessunótt.
Þá hafði sjúkrahúsvist hans staðið i 5
daga, og alveg eins var um móður
mina. Hún var svo sæl, að þurfa ekki
heldur að liggja nema 5 daga áður en
hún var burtu kvödd.
Móðir min var sérstaklega lagin við
að hjúkra og lækna fólk. Aldrei feng-
um við systkinin ör á andlit, þó að það
væri óþekkt fyrirbæri að láta lækni
sauma saman sárin. Hún þurfti stund-
um að Ieita á aðra bæi til að fá það sem
til þurfti, en það var egg. Hún braut
eggið tók skjallið innan úr skurninu, og
lagði það sem sneri að egginu yfir sár-
ið, sem hún hafði áður hreinsað úr
soðnu vatni. Siðan hélt hún þessu á þar
til það var orðið þurrt, siðan var þetta
ekki hreyft fyrr en það datt af sjálft,
þá var allt gróið, og ekkert ör eftir. Og
kælingu við bruna notaði hún alltaf,
löngu áður en læknar fóru að ráðleggja
það almennt.
Einu sinni var bóndi á næsta bæ orð-
inn rúmliggjandi af Iskis, þá lagði
mamma min það á sig, þegar hún var
búin að ljúka sinu dagsverki heima, að
hún gekk á hverju kvöldi i 9 vikur til
þessa manns og nuddaði hann, og vafði
siðan i skinn. Og á fætur kom hún hon-
um, og ég sé ekki betur en sá maður
gangi beinn i baki og óhaltur enn þann
dag i dag.
Ögleymanlegar voru stundirnar
með mömmu i garðinum hennar.
Stundum unnum við saman fram á
nætur, hún var fyrst i sinni sveit til að
byrja á skrúðgarðarækt. Það þótti nú
skritið uppátæki af fátækri barnakonu,
(eins og sagt var). En hún lét það sig
engu skipta hvað sagt var, og mörgum
gaf hún plöntur og fræ, og hjálpaði lika
til við skipulagningu á görðum, hjá
kunningjum og vinum. Svo þegar við
börnin hennar fórum að tínast að
heiman þá jók hún bara við blómstur-
pottana i gluggunum sinum.
Við systkinin vorum sex. Arni Gunn-
islendingaþættir