Íslendingaþættir Tímans - 03.01.1976, Blaðsíða 5

upp milli manna, var hann boðinn og
búinn að vinna að sættum — og vannst
eftir atvikum vel.
Prestur var hann hér 11 ár
(1922—33) var settur inn i embættið i
Langholtskirkju i Meðallandi af
föðurbróðir sinum sr. Magnúsi
prófasti á Prestbakka. Fór sú athöfn
fram með virðuleik. Kirkjur hafði
hann þrjár, enga heima á prestsetrinu.
Asum i Skaftártungu, hinar voru Graf-
arkirkja i Skaftártungu og Þykkva-
bæjarklausturkirkja i Alftaveri. Auk
þess hafði hann aukaþjónustu um
stuttan tima i Kirkjubæjarklausturs-
prestakalli, þar sem eru tvær kirkjur.
— Astarfsárum hanshér (nærfellt öll-
um) voru ferðalög öll á hestum, ekki
nema verstu vötnin brúuð, hin upp og
niður að vetrarlagi. Fram úr þessu
varð hann, kaupstaðarbarnið, að
brjótast, og mun aðeins hafa notið
aðátoðar, þegar verst gegndi. Og
marga ferðina fór hann til Reykjavík-
ur á öllum árstimum, einkum i sam-
bandi við útgáfustörf, að ég ætla. —
Honum var létt um að semja var fljót-
ur með ræður sinar, stillinn dálitið sér-
kennilegur og ræðuefnið f jölbreytt. Og
manna var hann ólatastur að skrifa
sendibréf. Yfir þeim var léttleiki, létt
rabb um „daginn og veginn”, en hann
gat einnig, ef tilefni gafst til, slegið á
aðra strengi. Er mér i minni hið hug-
ljúfa bréf, er hann sendi föður minum
eftir að hann i hárri elli hafði misst
konu sina og systur.
Þótt hann rækti preststarfið óaðfinn-
anlega, virtist hann engu að siður hafa
áhuga á ritstörfum. Byrjaði hér að
skrifa oghalda úti tfmariti, sem hann
kallaði Jörö, og hélt þvi áfram eftir að
hann fór héðan, allfjölbreyttu að efni,
og loks kom að þvi, að hann gaf sig all-
an að þvi og lét af prestsstörfum þess
vegna um tima. Gerði sér hugmynd
um að hann ynni meira menningar-
starf meðþeim hætti. En —lengst mun
hans minnzt hér fyrir annað rit, bókina
Vestur-Skaftafellssýsla og ibúar henn-
ar, sem i hátiðarskyni var gefin út al-
þingishátföarárið 1930. Vildu fyrir-
menn sýslunnar koma sliku riti á fram
færi til hátiðarhalds, og kom það i hlut
sr. Björns að safna efni i það og búa
undir prentun. Hugmynd þessi kom
svo seint fram, að beita varð hinu
mesta atfylgi við að koma henni i
framgang. Hann ferðaðist um allar
sveitir sýslunnar til að fá menn til að
skrifa um efni, sem hann tiltók. Kom
mönnum þetta á óvart, vöknuðu viö
„vondan draum”, töldu sig enga rit-
höfunda vera, þvi sizt til að skrifa há-
tiðastil og hefðu auk þess engan tima
til þess i önnum vordaganna, en engin
undanbrögð dugðu, hann hélt máli sinu
með féstu og alúð, svo að menn fóru að
islendingaþættir
skrifa — og hann sjálfur einnig. Bókin
kom út og fékk góða dóma, enda var
hún sérstætt rit i þátið, varð forystu-
bók i héraðsbókmenntunum, sem siðar
hafa viða myndast i sýslum landsins.
Höfundar voru margir en nú eru flestir
þeirra dánir, en nöfn þeirra og verk
geymast i bókinni og hún sjálf fræði-
bókum forna háttu sýslubúa og eykst
að gildi með árunum á þessum miklu
breytingatimum, sem siðan hafa
gengið yfir þjóðina. Ritstörfum hélt sr.
Björn áfram, eftir að hann fór héðan,
frumsamdi og þýddi, svo að tillag hans
á bókmenntasviðinu er ærið.
Við erfiðleika komst hann ekki
laust: heilsan stundum ekki sem bezt,
fjárhagur i þrengra lagi og presthúsið
ekki við hans hæfi. En hann kvæntist
hér elskulegri konu, sem bar fyrir hon-
um mikla virðingu, var honum ein
eftirlátasta og tók innilega þátt i öllum
kjörum hans. Hún hét Guðriður Vig-
fúsdóttir frá Flögu i Skaftártungu, i
móðurætt komin frá Sveini Pálssyni
lækni og náttúrufræðingi. Hún lézt
fyrir fáum árum. Þau eignuðust
nokkur börn og lét hann mikið af
barnaláni sinu.
Þött margs sé að minnast á skilnað-
arstund, er mér hér efst i huga hinn
góðlátlegi og hlýi maður. Þau eigindi
hans komu i ýmsu fram, t.d. i um-
gengni við fólkið ekki sizt þá, sem
kröppust höfðu kjörin, kveðjur hans til
safnaðarins, er hann, auk venjulegrar
kveðju-guðsþjónustu, ferðaðist ásamt
konu sinni á nær öll —eða öll — heimili
i prestakallinu til þess að þáu með
handataki gætu kvatt allt sóknarfólkið
með þökkum og góðum óskum. Og
þegar hann siðar kom hingað sem
gestur, — siðast i hittiðfyrra, 40 árum
eftir að hann fór héðan — mátti segja
að hann „húsvitjaði” heimilin til að
heilsa með hlýju handtaki upp á skirn-
ar- og fermingarbörnin sin gömlu og
annað fólk, eldra og yngra. Varð hann
aufúsugestur, og kunni fólk þessari að-
ferð hans hið bezta.
Og nú, þegar hann er allur og þau
hjón komin yfir móðuna miklu, sem
öllum er framundan, er mér efst i
huga kveðjan til beggja eða hvors i
sinu lagi:
Flýt þér, vinur, I fegri heim,
krjúptu að fótum friðarboðans
og fljúgðu á vængjum morgunroðans
meira að starfa guðs um geim.
Börnum þeirra og nánustu ættingj-
um sendi ég hlýjar samúðarkveðjur.
. 3.10.1975
Eyjólfur Eyjólfsson
Hnausum iMeðallandi.
t
Hinzta kveðja flutt við kistu séra
Björns O. Björnssonar, er hann var
kistulagður i Fjórðungssjúkrahúsinu á
Akureyri 2. okt.
Svo kom þin stund, vor kæri faðir,
nú kveðja þig vor hjörtu klökk.
i vorri sorg vér syngjum glaðir,
og segjum Guði lof og þökk.
Svo verður dyggðum hvSdin hýr,
sem heim meðsæmd frá verki snýr.
Orðin i eftirmælum séra Matthiasar
Jochumssonar koma mér i hug, er við
stöndum hér hjá kistu séra Björns 0.
Björnssonar með börnum hans og ást-
vinum.
Reyndar átti ég erfitt með að átta
mig á þvi, að hann væri dáinn, er ég
frétti lát hans. Þótt hann væri nær
dauða kominn, er hann var fluttur i
sjúkrahúsið og aldur hans hár, var það
lif og starf, er setti svipmót sitt á hann,
en ekki svefn og dauði. — En dauðinn
fer sinu fram. Þar verður eigi um þok-
að. Þótt séra Björn liggi hér nár, sé ég
hann fyrir mér lifsglaðan, hressan og
gjörvulegan eins og hann ævinlega var
á langri samleið.
Fyrir réttum mánuði var hann með
okkur prestum á Vestmannsvatni.
Hann flutti okkur gagnmerk erindi um
viðhorf kristni til samtiðar og hinnar
geigvænlegu kjarnorku, sem ógnar
öllu mannkyni. Við sátum i kringum
hann við umræðuborðið. Hann var ald-
ursforsetinn. Mál hans var þrungið
vizku og kærleika. Með þá mynd i hug-
anum minnist ég orða Hebrea-bréfs-
ins: Verið minnugirleiðtoga yðar, sem
Guðs orð hafa til yðar talað, virðið
fyrir yður, hvernig ævi þeirra lauk, og
likið siðan eftir trú þeirra.
Séra Björn var þjónn Guðs i raun og
sannleika. Hann predikaði i orði og
verki, framkomu og viðmóti. Hann
gekk fram fyrir skjöldu i sókn og vörn.
Hann átti djúpa þekkingu, hugvit og
sannleiksást. Hann var merkur kenni-
maður.
Þannig kom hann mér fyrir sjónir.
Ég virti hann mikils, skoðanir hans og
lifsviðhorf. Af fundi hans gekk maður
lærðari og bjartsýnni. Séra Björn gekk
öruggur og hugdjarfur til þessara
þáttaskila. Við hann á hið forna spak-
mæli: Glaður og reifur skyldi gumna
hver, unz sinn biður bana. Trúin var
honum sá stafur, sem lýst er i 23. sálmi
Daviðs. Um dauðann hafði séra Björn
mikið hugsað, eins og hver hlýtur að
gera, sem horfir fram á hinztu vega-
mót. Með innri augum eygði hann und-
ur og stórmerki trúarlifsins, sá Krist
koma, hann, sem stýrir vorsins veldi
og verndar hverja rós, eins og segir i
sálmi skáldsins frá Fagraskógi. Séra
Björn 0. Björnsson gekk fram i ljós-
inu. Birtan bjó i sál hans og ljómaði á
5