Heimilistíminn - 19.10.1978, Blaðsíða 11

ustu.
Skrifaö af þessum sem kallast (Mor-
mone)
G. Guömundsson.”
Margt I ræöunni bendir til þess aö hann
hafi Utdeilt henni og hún hafi gengiö
meöal fólksinstil lestrar og umhugsunar.
Ræöan er þrungin mælsku og kennimann-
legum slagoröum llkt og algengt er hjá
prestum enn þann dag I dag. HUn er því
mjög lik ræöum presta almennt nema
hvaö snertir sér sjónarmiö Mormónanna
á vissum atriöum trUarinnar og var ein-
göngu þeirra.
Þaö er öruggt aö trUarbræörum Guð-
mundar I Vestmannaeyjum hefur oröiö
mikill styrkur aö þvi aö fá hann til Vest-
mannaeyja og hefur hann haldiö guös-
þjónusturmeöþeim.eflttrU þeirra og skil-
greint margt af vandamálum trUar
þeirra. Hann hefur predikaö hreint og
klárt guðsorö af sannri kenningu og
mælsku eins og fremst var krafizt af
presti þeirrar aldar.
Guömundur er talinn innkominn til
Vestmannaeyja aö Þórlaugargeröi áriö
1852. Þá var orðin talsverö breyting I
Vestmannaeyjum. Þangað var kominn
nýr sýslumaöur Adolph Christian Bau-
mann en hann varb aldrei reglulegur
sýslumaöur, aðeins settur. Hann haföi
hreppstjórapróf I lögum eins og fyrir-
rennari hans.
Um haustiö 1852 eða 18. september var
skipaöur ábyrgðarkapelán i Vestmanna-
eyjum séraBrynjólfur Jónssonog gramd-
ist séra Jóni Austmann þaö mjög. Hann
tók séra Brynjólfi mjög fálega eins og
greinilegt er af bréfum hans. En séra
Brynjólfur var mikill skapstillingar-
maður og lét það hvergi á sig fá.
2
En vikjum nil að örlögum hjónanna I
Kastala,Benedikts og Ragnhildar er skirö
voru mormónaskirn I Beinsundi nóttina
milli 26. og 27. mai 1851. Þau voru bæöi aö-
flutt til Vestmannaeyja, hann úr Fljóts-
hlið en hún Ur Meðallandi.
Ragnhildur Stefánsdóttir var fædd 24.
október 1817 á Hofi i öræfum. Foreldrar
hennar voru hjónin Stefán Ólafsson og
Ragnhildur Þorsteinsdóttir. HUn flytur
meö móöur sinni Ut i Meðalland og er þar
á ýmsum bæjum, unz hUn flytur til Vest-
mannaeyja áriö 1839 en staönæmist þar
ekki. HUn flytur aftur upp i Landeyjar aö
Bakka i Austur-Landeyjum og er þar hjá
foreldrum Lofts Jónssonar i Þórlaugar-
gerði. Ariö 1841 ræðst hún til Eirlks bónda
og smiös Hanssonar i Kirkjubæ i Vest-
mannaeyjum. Þar kynnist hún manni
sinum Benedikt Hannessyni. Þau giftust I
Landakirkju 11. nóvember 1846, og fram-
kvæmdi séra Jón Austmann vigsluna.
Þau byrjuöu búskap i HólshUsi en bjuggu
siöar i Gamla Kastala.
Þau Benedikt og Ragnhiljur eignuöust
fimm börnmeöan þau voru i Vestmanna-
eyjum. Þau dóu öll ung. Heimild er til um
það að þau hafi látið skiraeitt barna sinna
mormónasklrn. Sé það rétt er sennilegt aö
Guðmundur gullsmiður hafi gert þaö, og
er liklegt að þaö hafi veriö skirt eftir aö
það lézt.
Þau Benedikt og Ragnhildur voru mjög
ákveöin i trú sinni og ætlunum. Þau voru
auövitað eins og aðrir áhangendur mor-
mónskunnar mjög óánægð og gröm Ut af
framkomu yfirvaldanna I Vestmannaeyj-
um, þröngsýni þeirra og lögbrotum. Þau
hafa fylgzt meö þvi sem var aö gerást I
mormónahreyfingunni erlendis og oröiö
áskynja um, aö æösta takmark mormóna
er ekki fengu aö vera f friöi meö trU sina I
heimalandi slnu var aö komast til Utha.
Haustið 1852 lögöu þau af staö meö skipi
til Kaupmannahafnar og var ferðinni
heitiö til Vesturheims. Þetta er mjög
þýðingarmikill atburður f íslenzkri sögu
þvi meö brottför hjónanna I Gamla
Kastala i Vestmannaeyjum haustiö 1852
var hafin brottflutningur Islendinga til
Ameriku og varö þaö mikil blóötaka hjá
islenzku þjóðinni áöur en 19. öldin varö
öll.
Þau náöu ekki til fyrirheitna landsins
fyrr en áriö 1859 þaö er Ragnhildur , þvi
Benedikt maður hennar dó á leiöinni
vestur til Utha. Ragnhildur hefur örugg-
lega orðið að þola miklar þrekraunir á
ferð sinni vestur til Ameriku. Hún var
ólétt og eignaðist dóttur á leiöinni 1. júli
18591 Omahaborgi Nebraska er hét Marla
var fyrstkölluö Ragnhildur,var á lifi 1941.
Sagt er aö ein af konum Brighams Young
hafi lagt henni lið og stutt hana af ráðum
og dáö eftir aö hún og dóttir hennar kom-
ust til Utha. Dóttir Benedikts og Ragn
hildar er fyrsti Islendingurinn sem fædd-
ur er i Bandarikjunum siðan á miööldum
svo vitað sé.
Þau Benedikt og Ragnhildur i Gamla
Kastala uröu brautryöjendur i Vestur-
heimsferðum og leið ekki á löngu áöur en
félagar þeirra i Vestmannaeyjum fetuðu I
fótspor þeirra.
3
Árið 1852 virðist hafa verið fremur ró-
legt hvað viövikur mormónskuna i Vest-
mannaeyjum. Þeir voru aö búa sig undir
nýja sókn og jafnframt aö gera upp fyrir
fullt og allt mál sin við yfirvöld Vest-
mannaeyja.
En voriö 1853 veröa ný tiöindi i trú-
boöinu I Vestmannaeyjum er veita hinni
ungu trúarhreyfingunýjanþrótt ogáræöi.
Þá kemur til Vestmannaeyja mormóna-
prestur J.P. Lorentzen.járnsmiöur aö at-
vinnu. Hann kom til Vestmannaeyja um
Reykjavik og fór þegar á fund Guömund-
ar gullsmiðs Guömundssonar I Þór-
laugargeröi. Það er ekki vitaö nákvæm-
, lega hvenær hann kom til Eyja. En af
prestvigslubréfi Samúels Bjarnasonar
má sjá aö hann hefur komið þangaö fyrir
19. júni 1853oghann var farinh Ur Eyjum
16. júli 1853. Hann hefur því dvaliö I Eyj-
um kringum mánuö.
Séra Brynjólfur Jónsson prestur I Vest-
mannaeyjum ritaöi um mormónana I
Þjóðólf 29. ágUst 1857 og segir svo:
„Sumarið 1853 kemur hingaö frá Kaup-
mannahöfn maöur nokkur danskur er
nefndi sig J.P. Lorentzen járnsmiöur,en
enginn vissi i fyrstu hvers erindis eöa
hvaö hann var. „Hann fór þegar á fund
Guömundar og grunaöi þá menn aö eitt-
hvað væri i bigerð sem og bráöum sýndi
sig, þar sem hann mun í sameiningu meö
Guðmundi hafa skirt Loft Jónsson,
Samúel Bjarnason frá Kirkjubæ og
Magnús Bjarnason frá tómthúsi einu og
vigt þessa þrjá til mormónapresta. Aö af-
loknu þessu erindi fór þessi Utsendi
öldungur héðan aftur og vita menn eigi
meir um hann. Þess má geta aöáður haföi
hann veriö á ýmsu trUarreiki fyrst
lútherskur, reformertur svo baptisti og
loks mormóni hvaö sem hann nU er
oröinn. Nú var þó ekki orðiö prestlaust i
Vestmannaeyjum.” Siöustu setningunni
bætir prestur viö aö gamni þvi aö áöur
haföi veriö kvartaö um prestleysi i Vest-
mannaeyjum eftir aö prestaköllin tvö
voru sameinuö I eitt áriö 1838 en einkum
eftir aö séra Jón Austmann var orðinn
aldurhniginn.
Eins og af framangreindu sést hefur
Lorentzen vigt þrjá presta i Vestmanna-
eyjum mormónavigslu sumariö 1853 og
þar meötryggt aö ekki yröi prestlaust hjá
þeim. Guðmundur gullsmiöur fékk
virðingarheitið præsident og er titlaöur
svo I sálmaregistri Vestmannaeyjasókn-
ar og hefur hann haft embætti eftir þvi
veriö mest virtur af mormónunum i söfn-
uöinum. En sjálfur kallaöi Lorentzen sig
undsendt Ældste.
Ariö 1853 varð þvi þýöingarmikiö fyrir
Mormóna i Vestmannaeyjum og efldist
söfnuður þeirra mikiö þaö ár. En jafn-
hliöa voru mormónarnir einhuga i þvi aö
láta sig hvergi fyrir yfirvöldunum og fara
sömu leið og félagar þeirra hjónin Ragn-
hildur Stefánsdóttir og Magnús Hannes-
son. Þeir voru fullvissir um þaö aö þeir
myndu ná heilu og höldnu tU fyrirheitna
landsins handan hafsins I Vesturheimi
þar sem stjórnaö var eftir trúarkenning-
um þeirra og fólkiö uppskar af fullum
verðleikum af ávexti trUar sinnar og
verkum.
4
Af sálnaregistri eöa sóknarmannnatali I
Vestmannaeyjum haustiö 1853,eru þessar
athugasemdir gerðar viö mormónana en
áður haföi presturinn ekki gert slikar at-
hugasemdir viö þá nema Þórarinn Haf-
liöason og Guömund gullsmið Guðmunds-
son.
1. „Helga Jónsdóttir vinnukona 38 ára,
vUdi ei yfirheyrast: Mormónsk.” HUn
varö siöar kona Þóröar Diörikssonar
mormóna.
n