Eintak - 01.11.1993, Blaðsíða 40

HAGKAUPSSTRÍÐIN
APPELSÍNUSTRÍÐID 1967
Pálmi keypti ódýrar appelsínur frá Flórida, flutti inn
og seldi á um hálfviröi miðaö við aöra, Sendingin
seldist upp á svipstundu og Pálmi ákvað að stofna
sérstaka matvörudeild. Nokkur heildsölufyrirtæki
sögðust hætta að selja Hagkaup vörur vegna
þrýstings frá kaupmönnum og ráku neytendur vita-
skuld upp ramakvein, enda aðgerðirnar ekki beín-
línis í anda samkeppnishugsjónarinnar. Stjómvöld
skárust í leikinn og Pálmi neitaði að beygja sig fyrir
þvingunum og ekkert varð úr tilraunum kaupmanna
til að knésetja hann.
SYKURSTRÍÐIÐ 1974
Um árabíl höfðu SÍS og innkaupasamband nokk-
urra heildsala keypt inn sykur með samningum
langt fram í tímann. 1974 varð uppskerubrestur og
verð á sykri hækkaði, en ekki dró úr innflutningn-
um. Næsta uppskera var góð og verð lækkaði aft-
ur á heimsmarkaði, en ekkí á Islandí þar sem selja
þurfti gamlar birgðir. Hagkaup og Kaupgarður fluttu
aftur á móti inn mikið magn af ódýrum sykri sem
rokseldist. Eftir þetta var sykur almennt seldur mið-
að við heimsmarkaðsverð.
BÓKSÖLUSTRÍÐID 1981
Pálmi hafði tvisvar reynt að fá bóksöluleyfi fyrir
verslanir sínar, en verið neitað af Félagi íslenskra
bókaútgefenda. Pálmi vildi ekki una þessu og út-
vegaði sér bækur hjá Bókaverslun Snæbjamar fyrir
jólaflóðið og opnaði bókadeild í Skeifunni 15. Hann
seldi bækumar 10 prósentum ódýrar en aðrir og
brugðust útgefendur ókvæða við. Útgefendur
beindu spjótum sínum að Snæbimi sem hætti að
útvega Hagkaup bækur. Hatrammar umræður
fylgdu í kjölfarið, en samkeppnisnefnd komst að
þeirri niðurstöðu að bóksalar væru að brjóta verð-
lagslög. Hagkaup leitaði til dómstóla, en tapaði í
undirrétti. Niðurstaðan varð þó sú að Hagkaup
fengi að selja bækur, en á sama verði og aðrir.
JÓGÚRTSTRÍÐIÐ 1983
Hagkaup samdi við Mjólkursamlag Kaupfélags
Þingeyinga um kaup á jógúrt. Húsavíkurjógurt kom
til sölu í Hagkaup í maí 1983 og seldist strax vel.
En þá tilkynnti Framleiðsluráð landbúnaðaríns að
salan væri brot á reglum er bönnuðu sölu á milli
framleiðslusvæða. Neytendasamtökin skárust í leik-
inn og pólitíkusar tóku við sér. 14. júní tilkynnti Jón
Helgason landbúnaðarráðherra að stjórnvöld
myndu ekki koma í veg fyrir sölu á milli svæða og
sala Hagkaups hófst á ný.
OPNUNARTÍMASTRÍÐIÐ 1983
Opnunartími var samkvæmt reglugerð takmarkaðri í
Reykjavík en í nágrannasveitarfélögum og því undi
Hagkaup illa. Pálmi bar fram tillögur um lengdan
opnunartíma við Magnús L. Sveinsson hjá Verslun-
armannafélagi Reykjavíkur og Davíð Oddsson
borgarstjóra. Hagkaup samdi við starfsmenn sína
um haustið og hafði opið fram yfir hádegi næsta
laugardag gegn mótmælum VR og Kaupmanna-
samtakanna sem sendu lögreglu á vettvang. Var
ákveðið að loka með fyrin/ara um afnám reglnanna.
Reglur voru rýmkaðar á Akureyri og 17. nóvember
samþykkti borgarstjórn lengri opnunartíma.
GLERAUGNASTRÍÐID 1984
Vorið 1984 keypti Hagkaup fjögur þúsund ódýr
lesgleraugu frá Svíþjóð og seldist fyrsta sendingin
upp á einum degi. Meira var pantað en Sjóntækni-
félag íslands brást ókvæða við. Landlæknir var
fenginn til að tala um fyrir Hagkaupsmönnum og
Alþingi samþykkti lög er bönnuðu sölu gler-
augnanna. Hagkaup hélt áfram að selja lesgler-
augu þvert á lögin og hafa þau verið óvirk síðan.
KARTÖFLUSTRÍÐIÐ 1984
Grænmetisverslun rikísins og Sölufélag garðyrkju-
manna höfðu einkarétt á sölu grænmetis og um
vorið ætlaði allt vitlaust að verða þegar þessir aðilar
buðu upp á hálfúldnar fínnskar kartöflur. Hagkaup
hóf að selja kartöflur sem keyptar voru beint frá
bændum eða fluttar inn og ódýrar en Grænmetis-
verslunin. Landbúnaðarkerfið æmti en hafðist ekk-
ert að og ekki löngu síðar voru Grænmetisverslunin
og Sölufélagið lögð niður.
HAGKAUP IKEA
blönduð húsgögn
vcrslun
ÞYRPING POR
fústcignir fjárfesting
BAUGUR ÞARFAPING
innkaup, viöhald,
dreifing verktakar
ALFHEIMAR FERSKAR
Kosta Boda |(JÖTVÖRUR
kjötvinnsla
BÚNUS ÞURS- nnuniRiiin JARI FUTURA HÖFN LOÐSKINN STÖÐ2
50% BRUNNUR 45% útfiiílningur 33,3% 33,3% 2% 15-20% 2,5%
verslun fasteignir Dominos Pizza kjötvörur sútun fjölmiölar
DÓTTURFÉLÖG OG HLUTDEILDARFÉLÖG
HAGKAUPSSAMSTETPUNNAR
Hof sf, Eignarhaldsfélag fjölskyldunnar með 20 pró-
sent skráð á hvert þeirra; Jónínu, Sigurð Gísla, Jón,
Ingibjörgu og Lilju.
Hagkaup h.f. 100 prósent í eigu fjölskyldunnar. Hluta-
fé var 65 milljónir 1991.
Miklatorg sf. 100 prósent í eigu fjölskyldunnar. Stofn-
að 8. júlí 1985 utan um umboðið fyfir Ikea.
Þyrping h.f. Þetta hlutafélag er 100 prósent í eigu fjöl-
skyldunnar og var stofnað í nóvember 1991 með 2,5
milljóna króna hlutafé, Þyrping er fasteignafyrirtæki fjöl-
skyldunnar.
Jari sf. Stofnað af Hagkaup, Skúla Þorvaldssyni og
Vífilfelli 1986 í þeim tilgangi að kaupa hlut í Kringlunni
og endurleígja húsnæði þar til veitingareksturs.
Baugur sf. Sameigínlegt innkaupa- og dreífingarfyrir-
tæki Hagkaups og Bónus.
Fjárfestingafélagið Þor hf. Stofnað 5. maí 1989 undir
nafninu Þróun og ráðgjöf hf. og er félagið allt í eígu fjöl-
skyldunnar,
Bónus sf. Hagkaup keypti í gegnum Þor hf. 50 pró-
senta hlut í Bónus sf., svo sem frægt er orðið. Hinn
helminginn á Isaldi hf. Jóhannesar Jónssonar,
En fleira hefur fylgt kynslóðaskiptum í fyrir-
tækinu en skipulagsbreytingar. Pálrni var lengi
talin nokkurs konar utangarðsmaður í samfélagi
verslunareiganda og atvinnurekanda, einfari sem
ekki var opinberlega bendlaður við hagsmuna-
hópa, hvort þeir voru pólitískir eða viðskiptalegs
eðlis. Með skipulagsbreytingum og auknum um-
svifurn Hagkaupsmanna hafa þeir komist í ndn-
ari hagsmunaleg tengsl við önnur stórfyrirtæki
og athafnamenn. Má þar nefna samstarf við Víf-
ilfell í Jara sf. og Þórsbrunni, hlut í Stöð tvö, og
samstarf við Sigurjón Sighvatsson og Skúla Þor-
valdsson í Dómínós-pizzum.
Er Hagkaup að glata þeirri sérstöðu sem
Pálmi er talinn hafa skapað á þessu sviði og farið
að læsa lclónum saman við aðra risa í íslensku
viðskiptalífi?
Sigurður Gísli Pálmason þvertekur fyrir það:
„Við höldum í það gildismat sem Pálmi hafði og
andi hans svífur hér yfir vötnum. Við tengjumst
ekki svokölluðum kolkrabba á neinn hátt.“ Segir
Sigurður Gísli að samstarfið við Sigurjón sé
þannig til komið að þeir séu svilar og eins hafi
samstarf við Vífilfell komist á vegna persónulegra
tengsla við Lýð Friðjónsson, fyrrverandi for-
stjóra.
STEFNTÁ MARKAÐI ERLENDIS
Hvert stefnir Hagkaup í nánustu framtíð?
Umbreytingaskeiði undangenginna tveggja ára er
Þarfaþing hf, Stofnað með 5 milljóna hlutafé í ársbyrj-
un 1993 af Hagkaupsfyrirtækjum, Bónus, versluninni
10-11 og fjórum iðnaðarmönnum.
Futura hf. Stofnað 21. janúar 1993 af Hagkaup, Skúla
Þorvaldssyni og Sigurjóni Sighvatssyni með jafnri
eignaraðild þar sem hver hafði 10 milljón króna hlut.
Tilgangurinn; Veítingarekstur á innlendum og erlend-
um vettvangi, nánar tiltekið umboð og rekstur vegna
Dominos Pizza.
Álfheimar hf. Þetta félag var stofnað með 400 þúsund
króna hlutafé um mitt ár 1992 utan um Kosta Boda
sem Hagkaup keypti,
Þórsbrunnur hf. Þetta vatnsútflutningsfyrirtæki var
stofnað í árslok 1990 með 80 milljón króna hlutafé.
Hagkaup var skráð fyrir 40 prósentum, Vífilfell 40 pró-
sentum og Vatnsveita Reykjavíkur fyrir hönd borgar-
innar með 20 prósent,
Loðskinn h.f. Sútunarverksmiðja á Sauðárkróki sem
nú rær lífróðri.
Höfn-Þríhyrningur hf. Kjötvinnslufyrirtæki á Selfossi
með útibú á Hellu. Hagkaup á tæp 2 prósent hlutafjár.
íslenska Útvarpsfélagið hf. Núverandi eignarhlutur
Hagkaupsmanna er um 14 milljónir af 554 milljónum.
að ljúka og fyrirtækið er að komast í startblokk-
irnar fyrir frekari landvinninga. Samkvæmt
heimildum greinarhöfunda er ýmislegt sem
bendir til að fyrirtækið telji sig komið að vaxtar-
mörkum á íslenskum matvörumarkaði. Stefnan
verði í auknum mæli tekin á útlönd og vaxandi
frjálsræði í gjaldeyrislöggjöf nýtt til fullnustu.
Hagkaupsmenn hafa þegar þreifað fýrir sér á er-
lendum vettvangi með stofnun Þórsbrunns.
1 gegnum Futura hf. hafa þeir einkarétt á
Dómínós-pizzum í Noregi og Danmörku og
samkvæmt heimildum höfunda er þegar hafin
könnun á danska markaðnum og þjálfun starfs-
manna hérlendis til að taka væntanlegan rekstur
að sér. Líklega færir Bónus einnig út kvíarnar til
Færeyja.
Flutningur Ikea-verslunarinnar í Miklagarðs-
húsnæðið er hafinn og muti kosta mikla fjár-
muni, en ætlunin er að ný verslun opni þar næsta
haust. Fyrirtækið hefur með endurskipulagningu
og stofnun nýrra dótturfyrirtækja verið að skjóta
nýjum stoðum undir reksturinn innanlands.
Ljóst er að ætlunin er að þau láti að sér kveða á
almennum markaði - og skili gróða.
En eins og stjórnarformaðurinn Sigurður
Gísli segir: „Ekki er allt fengið með gróða og við
reynum að finna okkur háleitari markmið í þess-
ari starfsemi okkar. Að því marki eru leiðirnar
margar.“
40
EINTAK NÓVEMBI