Morgunblaðið - 06.01.2005, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 6. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
I
nnan verkalýðshreyfingarinnar er til skoð-
unar að höfða mál fyrir félagsdómi gegn
ítalska verktakafyrirtækinu Impregilo
vegna brota á íslenskum kjarasamn-
ingum, að sögn Halldórs Grönvold, að-
stoðarframkvæmdastjóra ASÍ.
„Samkvæmt lögfróðum mönnum myndi sigur í
því máli upphefja friðarskyldu gagnvart fyrirtæk-
inu. Það þýðir að verkalýðshreyfingin gæti þá
með lögmætum hætti gripið til þeirra aðgerða
sem hún teldi nauðsynlegar til að ná fram rétti
sínum og félagsmanna sinna á Kárahnjúkasvæð-
inu,“ sagði Halldór.
Íslensk lög og samningar gildi
Á heimasíðu Starfsgreinasambandsins var
fjallað um Kárahnjúkamálin í gær. Þar segir m.a.
að margt bendi til þess að starfsmannavandinn
sem Impregilo stendur frammi fyrir við Kára-
hnjúka stafi af því að verktakinn hafi ekki ætlað
að taka ákvæði íslenskra kjarasamninga of alvar-
lega. Þá segir í greininni: „Mismunur er á greidd-
um launum samkvæmt launaseðlum verkamanna
sem borguð eru út á Íslandi og í Portúgal. Verk-
takinn heldur því fram að samkvæmt sam-
komulagi frá 2003 eigi verkamaður að fá a.m.k.
sömu nettólaun útborguð í Portúgal, að teknu til-
liti til skatta og kostnaðar starfsmannaleigna þar í
landi, og verkamaður sem fær útborgað á Íslandi
eftir að skattar og launatengd gjöld hafa verið
dregin frá. Túlkun Impregilo á sér ekki stoð í
virkjanasamningi að okkar mati. Starfsgreina-
sambandið stendur fast á því að íslensk lög og
kjarasamningar gildi á íslenskum vinnumarkaði,
einnig á Kárahnjúkasvæðinu.“
Bíður eftir svari
Oddur Friðriksson, aðaltrúnaðarmaður við
Kárahnjúkavirkjun, sagði í samtali við Morg-
unblaðið að uppi væri ágreiningur um hvort
Impregilo greiddi starfsmönnum laun samkvæmt
gildandi samningum í öllum tilvikum.
„Í nóvember sendi ég þeim bréf þar sem ég
gerði ákveðnar athugasemdir við laun portú-
galskra starfsmanna. Þann útreikning minn við-
urkenndu þeir en telja sig engu að síður geta gert
upp laun þessara manna samkvæmt portúgölsk-
um reglum. Ég hef ekki ennþá fengið fullnægj-
andi svar við þessu bréfi mínu og eftir því svari
bíð ég. Ég hef ekki gefið þeim neitt heilbrigð-
isvottorð um að þetta sé allt með eðlilegum
hætti.“
Ólöglegur leikur
Halldór Grönvold segir að verkalýðshreyfingin,
líkt og íslensk skattayfirvöld, hafi ávallt haldið því
fram að laun sem greidd eru hér á landi eigi að
skattleggjast hér á landi. Að einhverju leyti sé
verið að nýta sér mun á íslenska og portúgalska
skattkerfinu, m.a. með því að greiða verkamönn-
unum dagpeninga, sem fái aðra skattalega með-
ferð í Portúgal en hér á landi. „Þessi leikur er að
okkar mati fullkomlega ólöglegur og út í hött,“
sagði Halldór. Þá sé það grundvallaratriði að á Ís-
landi gildi íslensk lög og kjarasamningar sem lág-
marksréttur. Hann segir að óskað hafi verið eftir
því að fyrirtækið leiðrétti þetta og bæti úr varð-
andi það sem liðið er í þessum efnum. Impregilo
hafi fram að þessu ekki léð máls á því.
Mótmæla veitingu atvinnuleyfa
Halldór segir að athugasemdum verkalýðs-
hreyfingarinnar vegna atvinnuleyfaumsókna
Impregilo hafi verið komið á framfæri við Vinnu-
málastofnun, m.a. á vettvangi stjórnar stofnunar-
innar.
„Þar höfum við mótmælt fyrirhuguðum at-
Hugleiða málsókn
Hugsanlegt er að félagsdómi verði falið að skera
Kárahnjúka séu að fá laun í samræmi við kjarasa
Áætlaður kostnaður við að koma upp sýn-ingu um landnámsminjar í kjallara nýshótels á horni Aðalstrætis og Túngötu í
Reykjavík er um 150 milljónir króna. Í grein-
argerð, sem lögð var fyrir borgarráð 30. desem-
ber sl., kemur fram að kostnaður við ótal verk-
þætti sé enn óljós en skipuleggja verði vinnuna
þannig að fjárhagsrammi haldist.
Hjörleifur Stefánsson verkefnisstjóri segir
stærsta einstaka kostnaðarliðinn verða marg-
miðlunarþátt sýningarinnar. Í fyrra var gerður
samningur við þýska fyrirtækið ART+COM um
ráðgjöf við hagnýtingu þessarar tækni við sýn-
inguna. Kostnaðaráætlun við þennan þátt er um
40 milljónir króna. Innifalið í þeirri upphæð er
m.a. gerð margmiðlunarefnisins og tækja- og
hugbúnaður. Hjörleifur leggur áherslu á að enn
sé ósamið við ART+COM um framhald verkefn-
isins. Gert sé ráð fyrir því að ráðgjöf verði
áfram sótt til þýska fyrirtækisins en hvernig
einstaka verþáttum verði háttað sé óráðið. Gild-
ir það líka um hvort einhverjir þættir verði
boðnir út.
„ART+COM hefur gert töluvert margar sýn-
ingar þar sem notast er við margmiðlunartækni,
meðal annars á fornleifarannsóknum víða um
heim,“ segir Hjörleifur. Starfsfólk þess búi yfir
sérfræðiþekkingu á þessu sviði og muni að öll-
um líkindum vinna með verkefnisstjórn og ís-
lensku margmiðlunarfólki.
Fræðimenn á sviði byggingarhátta víkinga-
aldar munu semja tilgátu um hvernig landnáms-
skálarnir við Aðalstræti voru gerðir. Einnig
munu fræðimenn Náttúrufræðistofnunar semja
tilgátu um hvernig umhorfs var í Reykjavík um
það bil sem landnám hófst. Á sporöskjulaga
vegg, sem mun umlykja sýningarrýmið, verður
ljósmynd af sjóndeildarhringnum eins og talið
er að hann hafi litið út frá bæjarhlaðinu. Marg-
miðlunarefni verður síðan fléttað inn í sjóndeild-
arhringinn á litlum skjám.
Verkefnisstjórn
Verkefnisstjórn skipa borgarfulltrúarnir Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir, sem er formaður, og
Gísli Marteinn Baldursson ásamt Felix Bergs-
150 milljónir til s
á landnámsmi
Landnámsskálinn verður byggður yfir fornminjar
FÍKNIEFNAFLÓÐIÐ
Framboð á eiturlyfjum virðistvera meira um þessar mundiren nokkru sinni fyrr af því að
dæma, sem kemur fram í fréttaskýr-
ingu í Morgunblaðinu í dag um notkun
fíkniefna á skemmtistöðum í Reykja-
vík. Þar er rætt við eigendur og
rekstrarstjóra skemmtistaða í mið-
borg Reykjavíkur og ber þeim öllum
saman: „Neysla á hörðum fíkniefnum í
tengslum við skemmtanalíf hefur stór-
aukist og neyslan er algengari og út-
breiddari en nokkru sinni fyrr. Helst
var rætt um kókaín og amfetamín og
sögðu þeir að nægt framboð væri af
þessum efnum. Þeim bar saman um að
farið hefði að bera á aukinni neyslu
eftir að sá tími sem skemmtistaðir eru
opnir var rýmkaður árið 1999 og síðan
lengdur til klukkan hálfsex á morgn-
ana árið 2001.“
Viðmælendur Morgunblaðsins, sem
ekki komu fram undir nafni, lýsa því
hvernig notkun ólöglegra örvandi
lyfja hafi færst í vöxt á undanförnum
árum. Margir noti eiturlyf til þess að
geta haldið haldið áfram svo lengi sem
staðirnir eru opnir. Þá segja þeir að
neyslan einskorðist síður en svo við
ungt fólk. Yfirleitt fari neytendurnir
leynt með neysluna, en þó gerist það
að þeir reyni ekki einu sinni að fela
hana. Þegar tekið er til koma hins veg-
ar í ljós í ruslafötum og á gólfum um-
búðir og annað, sem ber eiturlyfja-
neyslunni vitni.
Umræðan um smygl á hörðum eit-
urlyfjum varð mjög hávær undir lok
liðins árs þegar mikið magn var gert
upptækt bæði af kókaíni og amfeta-
míni. Á árinu öllu var lagt hald á rúm-
lega fimm kíló af kókaíni, um fjórfalt
meira en árið 2003. Lögregla og toll-
gæsla lögðu einnig hald á meira am-
fetamín í fyrra en áður eða um 15 kíló,
þar af 11 kíló á einu bretti.
Í fréttaskýringunni segir að lög-
regla hafi bent á þann möguleika í
skýrslu um lengri afgreiðslutíma að
svo gæti farið að hann myndi ýta undir
neyslu eiturlyfja og síðan er haft eftir
einum viðmælenda blaðsins: „„Ég
held að það sé óumflýjanlegt að draga
þá ályktun að það hafi einhver áhrif,“
sagði einn þeirra. Þeir voru almennt á
því að lengri tími sem opið væri ýtti
undir fíkninefnaneyslu, framboð á
„djammklukkustundum“ hefði aukist
og þar með hefði markaðurinn stækk-
að. Enginn þeirra sagðist sýta það þó
að opið yrði styttri tíma á nýjan leik,
t.d. til klukkan 4–4.30.“
Nú er víða opið til hálfsex á morgn-
ana. Afgreiðslutími skemmtistaða er
fráleitt eina orsök aukinnar neyslu
vímuefna, en endurskoðun hans er ein
leið til þess að hafa áhrif á það mynst-
ur, sem hér virðist vera að ryðja sér til
rúms. Hins vegar þarf að taka á eitur-
lyfjavandanum í heild sinni. Sú mynd,
sem hér er lýst, er aðeins ein hlið
vandans. Hin hliðin snýr að glæpa-
mönnunum, sem flytja eitrið inn,
dreifa því og selja það. Í neðanjarð-
arhagkerfi eiturlyfjanna skipta millj-
arðar um hendur árlega. Í grein, sem
Ragnhildur Sverrisdóttir skrifaði í
Morgunblaðið fyrir rúmum tveimur
árum, kom fram að ætla mætti að mið-
að við það magn, sem gert hafði verið
upptækt á fjórum árum þar á undan,
hefði götusöluverðmæti fíkniefna,
sem smyglað var til landsins, verið á
milli tveir og fjórir og hálfur milljarð-
ur á ári á þeim tíma. Þetta eru hroll-
vekjandi upphæðir og sögur og frá-
sagnir af skemmtanalífi og
undirheimum Íslands upp á síðkastið
gefa tilefni til alvarlegra aðgerða til að
stemma stigu við fíkniefnaflóðinu þar
sem komið verður fram við fíkla og
neytendur af mannúð og áhersla lögð
á að fletta ofan af þeim, sem helst
maka krókinn.
AF HVERJU HÆKKUN EN EKKI LÆKKUN?
Í Morgunblaðinu í fyrradag var fráþví skýrt, að áætlaður hagnaður
Orkuveitu Reykjavíkur á síðasta ári
fyrir afskriftir og fjármagnskostnað
væri tæpir 5 milljarðar króna. Það er
há fjárhæð.
Á blaðamannafundi í gær skýrðu
forráðamenn Orkuveitunnar frá því,
að raforkuverð til almennra neyt-
enda mundi hækka um 3,89% frá og
með 1. febrúar nk. Skýring þeirra var
sú, að þessi verðhækkun væri nauð-
synleg til þess að mæta verðhækk-
unum frá Landsvirkjun og Lands-
neti.
Þótt samkeppni í orkugeiranum sé
vaxandi og ekki nema ár í að almenn-
ir notendur geti valið á milli orkufyr-
irtækja er samkeppnin engu að síður
enn mjög takmörkuð. Orkufyrirtæk-
in hafa lengi búið við einokunarstöðu
á sínum markaðssvæðum og eru vel-
flest öflug fyrirtæki og sterk. Og
ekki skal dregið úr mikilvægi þess,
að fjárhagsstaða þeirra sé traust.
En það eru takmörk fyrir öllu og
m.a. því, hvað hægt er að fallast á
mikinn hagnað hjá fyrirtækjum, sem
hafa lengi haft og hafa enn einok-
unarstöðu á sínu sviði.
Er fimm milljarða hagnaður fyrir
afskriftir og fjármagnskostnað nauð-
synlegur fyrir Orkuveitu Reykjavík-
ur? Hver eru rökin fyrir því, að svo
sé? Eru rökin þau að mikill hagnaður
sé nauðsynlegur til að standa undir
nýjum fjárfestingum? Það má vel
vera, en nauðsynlegt að þau rök séu
þá lögð fram opinberlega. Ekki hefur
farið fram hjá Reykvíkingum og öðr-
um eigendum Orkuveitunnar, að fyr-
irtækið hefur byggt myndarlegar
höfuðstöðvar. Upplýst er að kostn-
aður við þær nemur yfir fjórum millj-
örðum. Var nauðsynlegt að leggja í
svo mikinn kostnað við höfuðstöðvar?
Hver eru rökin fyrir því?
Það er nefnilega til önnur aðferð
við að ráðstafa hinum mikla hagnaði
Orkuveitunnar á síðasta ári. Aðferðin
er sú, að ráðstafa hluta hagnaðarins
til þess að lækka orkuverð til við-
skiptavina Orkuveitunnar, sem jafn-
framt eru eigendur hennar.
Kom það ekki til greina? Var það
rætt? Hver eru rökin fyrir því að
gera það ekki eða a.m.k. láta gjald-
skrána standa óbreytta í stað þess að
hækka hana 1. febrúar nk.?
Orkuveita Reykjavíkur er í al-
mannaeigu. Eigendur hennar og við-
skiptavinir eiga kröfu á að fá svör við
þessum spurningum. Vonandi stend-
ur ekki á þeim svörum frá fulltrúum
eigendanna, þeim, sem sitja í stjórn
Orkuveitunnar og trúnaðarmönnum
eigendanna, þeim sem ráðnir hafa
verið til að stjórna fyrirtækinu.