Morgunblaðið - 06.01.2005, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. JANÚAR 2005 39
MENNING
Félagsstarf
Bólstaðarhlíð 43 | Hárgreiðsla, al-
menn handavinna, böðun, leikfimi,
myndlist, bókband, fótaaðgerð.
Félag eldri borgara, Reykjavík | Brids
kl. 13. Fræðslunefnd FEB verður með
kynningu föstudaginn 7. janúar í Ás-
garði, Glæsibæ, kl. 14–16. Það er leikur
að læra. Kynning á námskeiðum o.fl.
sem mörg eru beinlínis sniðin að þörf-
um eldri borgara á vorönn. Miðviku-
dagur: Göngu-Hrólfar ganga frá Ás-
garði, Glæsibæ, kl. 10.
Félag kennara á eftirlaunum | Bók-
menntaklúbbur í KÍ-húsi kl. 14.
Félagsmiðstöðin, Gullsmára 13 | Gull-
smárabrids. Bridsdeild FEBK Gull-
smára spilar tvímenning alla mánu- og
fimmtudaga. Skráning kl. 12.45 á há-
degi. Aðgangseyrir 200 kr.
Félagsstarf aldraðra, Garðabæ |
Garðaberg er opið frá kl. 12.30 til
16.30.
Félagsstarf Gerðubergs | Opið kl. 9–
16.30, helgistund fyrir hádegi fellur
niður, eftir hádegi er spilasalur opinn,
kóræfingar byrja mánudaginn 10. jan-
úar. Allar upplýsingar síma 575 7720.
Hraunbær 105 | Kl. 9 almenn handa-
vinna – bútasaumur, perlusaumur,
kortagerð – hjúkrunarfræðingur á
staðnum, kl. 10 boccia, kl. 11 leikfimi,
kl. 12 hádegismatur, kl. 14 félagsvist,
kl. 15 kaffi.
Hraunsel | Bingó kl. 13.30.
Hvassaleiti 56–58 | Opin vinnustofa,
bútasaumur kl. 9–13, hannyrðir kl. 13–
16.30, félagsvist kl. 13.30, böðun virka
daga fyrir hádegi. Fótaaðgerðir, hár-
snyrting.
Hæðargarður 31 | Félagsstarfið er op-
ið öllum. Betri stofa og Listasmiðja
opin alla virka daga frá kl. 9–16. Leik-
fimi kl. 10–11. Börnin úr Leikskólanum
Jörva syngja jólalögin kl. 11. Vín-
arhljómleikarnir eru 7. janúar. Skrán-
ing og sala miða á leiksýninguna Hí-
býli vindanna hafin. Upplýsingar í síma
568 3132.
Norðurbrún 1, | Kl. 9 smíði, nýtt nám-
skeið í leirmótun kl. 9–12 og kl. 13–
16.30. Innritun hafin.
Vesturgata 7 | Kl. 9–16 hárgreiðsla og
fótaaðgerðir, kl. 9.15–14 aðstoð v/
böðun, kl. 9.15–15.30 hannyrðir, kl. 9–
10 boccia, kl. 10.15–11.45 enska, kl.
10.15–11.45 spænska, kl. 11.45–12.45
hádegisverður, kl. 13–14 leikfimi, kl. 13–
16 glerbræðsla, kl. 13–16 kóræfing, kl.
14.30–15.45 kaffiveitingar.
Kirkjustarf
Akureyrarkirkja | Kyrrðar- og fyrir-
bænastund kl. 12. Léttur hádegis-
verður á eftir. Æfing stúlknakórs kl. 17.
Fella- og Hólakirkja | Foreldramorgn-
ar alla fimmtudaga kl. 10–12. Allir for-
eldrar, afar eða ömmur sem eru heima
með barn eða börn (ekki bara ung-
börn) velkomin.
Garðasókn | Kyrrða-og fyrirbæna-
stund er hvert fimmtudagskvöld í
Vídalínskirkju kl. 22:00. Tekið er við
bænarefnum af prestum og djákna.
Boðið upp á kaffi í lok stundarinnar.
Grafarvogskirkja | Foreldramorgnar
kl. 10–12. Fræðandi og skemmtilegar
samverustundir, ýmiss konar fyrir-
lestrar. Alltaf heitt á könnunni, djús og
brauð fyrir börnin.
Hallgrímskirkja | Kyrrðarstundir alla
fimmtudaga kl. 12 á hádegi. Í dag,
fimmtudaginn 6. janúar, verður beðið
fyrir fórnarlömbum hamfaranna í Asíu
og hjálparstarfinu.
Hvítasunnukirkjan Fíladelfía | Sam-
vera eldri borgara kl. 15. Við byrjum
stundirnar á að syngja gömlu góðu
sálmana, síðan lesum við í Orði Guðs,
biðjum, syngjum meira, fáum fræðslu
eða vitnisburð og endum svo á því að
fá okkur kaffi og meðlæti. „Eldur unga
fólksins“. Samvera kl. 21. Lofgjörð,
vitnisburðir og bænastund. Bæna-
stund alla laugardaga kl. 20. Einnig er
bænastund alla virka morgna frá 6–7.
Laugarneskirkja | Kl. 12 fyrsta kyrrð-
arstund á nýju ári. Gunnar Gunn-
arsson leikur á orgel. Að samveru lok-
inni er léttur málsverður í boði yfir í
safnaðarheimilinu. Messa og sunnu-
dagaskóli verður í kirkjunni næsta
sunnudag kl. 11 og eftir það fer allt
vetrarstarfið af stað að nýju.
Rússneska rétttrúnaðarkirkjan |
Söfnuður Rússnesku rétttrúnaðar-
kirkjunnar á Íslandi stendur fyrir jóla-
guðsþjónustu í Friðrikskapellu við
Valsheimilið fimmtudaginn 6. janúar
kl. 10 og kl. 23. Séra Igor Vyzhanov
þjónar fyrir altari.
Staður og stund
http://www.mbl.is/sos
DAGBÓK
HVER er staða þýðandans í
heimsbókmenntunum? Og heims-
bókmenntir, eftir á að hyggja?
Hvað er það? Hugtökum þessum
og öðru þeim tengdu veltir Ástráð-
ur Eysteinsson upp í
þætti sem hann nefnir
Jaðarheimsbók-
menntir. Svörin liggja
ekki á lausu fremur en
við mátti búast. Bók-
menntafræðingurinn
skoðar, skýrir, skil-
greinir; leitast við að
koma böndum á hug-
tökin, meðal annars
með skírskotun til
áhrifavalda, þeirra á
meðal Goethe, sem
kom fram með heims-
bókmenntahugtakið,
og Kafka, sem slædd-
ist bakdyramegin inn í bókmennta-
heiminn en átti þó eftir að hafa
víðtækari áhrif en margur sem
stigið hefur inn um fordyrið, alla
jafna með meiri fyrirgangi. Goethe
hafi talið að heimsbókmenntir
skyldu vera sameign alls mann-
kyns og þannig horft fram á veg-
inn. Eigi að síður hafi hann litið til
Grikkja sem hinnar einu og sönnu
fyrirmyndar. Í því tvennu megi
telja nokkra mótsögn þar sem í
»hugmynd hans um heims-
bókmenntir takist á hið opna svið
smábókmennta og hinn afmarkaði
heimur hefðarveldis.« En »smá-
bókmenntir« er hugtak frá Kafka.
Svo nefndi hann framlag smáþjóða
sem ættu á brattann að sækja
vegna áhrifavalds stórþjóðanna.
Ástráður nefnir Heinesen í því
sambandi – stóran höfund frá smá-
þjóð.
Annars flokks varningur
Jafnframt þessu kemur hlutverk
þýðandans inn í dæmið. Ástráður
minnir á að þýðing sé að margra
mati »annars flokks varningur«.
Gagnrýnendur beri þýðingu gjarn-
an saman við frumtexta í þeim
vændum að finna þar veilur eða
jafnvel villur. Auðvitað er það
hverju orði sannara. Gagnrýn-
endur eiga til að setja sig í kenn-
arastellingar andspænis þýð-
endum. Allt um það er starf
þýðandans yfirhöfuð metið að
verðleikum – sem slíkt! En þýðing
stendur nánast alltaf í skugga
frumtextans. Nema þá helst að
þýðandinn sé áður búinn að sanna
sig með eigin frumsömdum verk-
um. Þýðandi og gagnrýnandi
standa ósjaldan svipað að vígi,
skilja tungumál frumtextans – á
bók – og kannski svolítið meira!
En sitthvað er að skilja merkingu
orðs samkvæmt orðabókinni eða
hafa tilfinningu fyrir
blæbrigðum máls.
Orð getur búið yfir
svo margvíslegri
aukamerkingu sem
erfitt er eða jafnvel
ógerlegt að koma til
skila í þýðingu. Þor-
steinn Gylfason út-
listar þá hlið málanna
í sínu erindi. Í því
dæminu eru farnar
krókaleiðir til að
koma anda verksins
sem best til skila.
Manfred Peter Hein
segir til að mynda frá
því er hann þurfti að snúa finnsku
talmáli yfir á móðurmál sitt,
þýskuna, og notaði til þess hálf-
gleymdar prússneskar mállýskur.
Þess háttar aðferðir eru þó um-
deildar, upplýsir John Corbett í
sínu spjalli.
Fornt og nýtt,
þekkt og óþekkt
Alls eru tíu erindi í bókinni, svo
og fjöldi þýðinga, mest erlend ljóð
þýdd á íslensku en einnig allmörg
íslensk, þýdd á önnur mál. Þarna
gefur að líta fornt og nýtt, þekkt
og óþekkt, stórbókmenntir og
smábókmenntir. Undirritaður
minnist ekki að hafa séð aðra eins
fjölbreytni í þýðingasafni. Þarna
eru, svo nokkuð sé nefnt, fáein ljóð
í þýðingu Erlings Sigurðarsonar,
þeirra á meðal tvö undir fyrirsögn-
unum Heiðvirð sál og Vammleysi.
Eitthvað þótti mér þau koma
kunnuglega fyrir sjónir, enda
mundi þar komið upphaf ljóðsins
Integer vitae eftir Horatius. Ekki
líkist það alþekktri þýðingu Gríms.
Sölvi Björn Sigurðsson, sem er
fyrirferðarmikill í ritinu, þýðir
eina af sonnettum Shakespeares.
Margur hefur glímt við risann
þann. Og litið á sem meirapróf
sitt. Jón Valur Jensson þýðir
þekkt kvæði eftir Burns. Endur-
yrkir mætti með nokkrum rétti
segja. Stefán Sigurkarlsson snarar
ljóði eftir Eliot. Sá var átrún-
aðargoð íslenskra ungskálda um
miðja síðustu öld, jafnan nefndur í
sömu andrá og Steinn sem litið var
upp til meira en orð fá lýst! Hentu
þá sumir því á milli sín að Eliot
væri svo merkilegur og dulúðugur
að ljóð hans væru í raun óþýð-
anleg! Nú mun tíðar vitnað til bók-
menntaskrifa hans en ljóða. Yeats,
jafnaldri Einars Benediktssonar,
komst lítt inn í bókmenntaumræð-
una héðra þrátt fyrir Nób-
elsverðlaun og faglega kynningu
Magnúsar Ásgeirssonar. Eins og
Einar og Þórbergur hreifst Yeats
af guðspeki. Þess gætir víða í
kvæðum hans, meðal annars í Sigl-
ingu til Býsans, sem Hjörtur Páls-
son íslenskar, og Írskur flugmaður
sér fyrir dauða sinn í þýðingu
Sölva Björns. Útfararblús nefnist
kvæði eftir Auden sem Hjörleifur
Hjartarson þýðir, býsna sniðugt.
Auden átti innangengt hjá íslensk-
um lesendum. Að sönnu með allt
öðrum hætti en Eliot. Meiri bóhem
í lífi sínu en auðlesnari og þar með
aðgengilegri. Enskumælandi borg-
arar sváfu gjarnan með kvæði
hans á náttborðinu, sennilega
vegna þess að hann sagði svo mik-
ið, var opinskár og teprulaus en
hneykslaði engan. Og var líka svo
skemmtilegur! Íslenskir fyrirmenn
tóku á móti Auden með pomp og
prakt þegar hann heimsótti landið
öðru sinni. Hann var þá orðinn svo
stórt nafn! Vitökunum lýsti hann
kostulega í Iceland Revisited sem
birtist í About the House.
Margur á sín lengi að bíða
Þýðendur íslenskra ljóða á er-
lend mál eru þarna nokkuð marg-
ir, þeirra á meðal Hallberg Hall-
mundsson, sem er þeirra
mikilvirkastur; á þarna einar tíu
þýðingar ef ég kann að telja. Að
lesa Grím á ensku – að ekki sé tal-
að um Bólu-Hjálmar – minnir á
málsháttinn að margur á sín lengi
að bíða. Hallberg hefur unnið svo
hljóðlega að fáir munu átta sig á
hversu mikið liggur eftir hann.
Hér hefur fátt eitt verið nefnt,
ekki fortakslaust hið markverð-
asta, þess háttar mat hæfir ekki
að leggja á efnið hér og nú. Að rit-
nefnd meðtalinni eru ritstjórar
bókarinnar einir sex talsins. Bæri-
lega mun því fyrir forystu-
hlutverkinu séð!
Staða þýðandans
BÆKUR
Tímarit
Tímarit þýðenda. 172 bls. Nr. 8–30. Útg.
Ormstunga. September 2004.
Jón á Bægisá
Erlendur Jónsson
SÖNGSVEITIN Fílharmónía hóf
æfingar að nýju í gær, en nú verður
tekið til við að æfa tónverkið Carm-
ina Burana eftir þýska tónskáldið
Carl Orff. Verkið er eitt hið þekkt-
asta eftir hann, samið árið 1937 við
kvæði úr þýsku handriti frá 13. öld
en kvæðin eru þó flest talin eldri en
frá þeim tíma. Æfingar eru í Mela-
skóla á mánudags- og miðvikudags-
kvöldum. Verkið verður flutt á að-
altónleikum starfsársins á tvennum
tónleikum, 24. og 26. apríl í vor.
Um þessar mundir eru liðin 45 ár
frá stofnun Söngsveitarinnar Fíl-
harmóníu en Carmina Burana var
einmitt fyrsta verkið sem kórinn
flutti vorið 1960 í Þjóðleikhúsinu.
Var það frumflutningur verksins
hér á landi en ýmsir hafa flutt það
síðan þá og hefur það ævinlega vak-
ið mikla lukku, bæði meðal flytj-
enda og áhorfenda.
Enn eru laus pláss í karlaröddum
og sér í lagi í röðum tenóra og eru
áhugasamir hvattir til þess að hafa
samband í Lilju í síma 898 5290 eða
Óliver í 869 2643.
Morgunblaðið/Sverrir
Söngsveitin Fílharmónía leitar
tenóra fyrir Carmina Burana