Morgunblaðið - 30.01.2005, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 30. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
mbl.is Þriðjudagur 11. janúar 2005
Viðskipti Íþróttir Afþreying Fólkið Fasteignir Gagnasafn Myndasafn MorgunblaðiðSmáauglýsingarAtvinnaForsíða
Á Atvinnuvef mbl.is er nú hægt að bóka
atvinnuauglýsingar, til birtingar í Morgun-
blaðinu og á mbl.is, hvort sem þú ert að
leita að vinnu eða vantar starfskraft.
mbl.is
Birtingar einn dagur í Morgunblaðinu og 10 dagar á mbl.is
Auðvelt að bóka þú getur pantað auglýsingu þegar þér hentar
Auðvelt að leita tekur örskot að finna það sem leitað er að
Vöktun þú færð tölvupóst eða SMS þegar rétta starfið finnst
Vaktmappan geymir auglýsingar til frekari skoðunar
...atvinna í boði
Yfirlit auglýsinga til að skoða og fjarlægja ef óskað er. Einnig
prenta út reikning.
Panta auglýsingu Upplýsingar um pantanir Spurt og svaraðBreyta netfangi og lykilorði Ný störf í dag
Mér finnst ég hafa veriðbeittur með ólíkind-um miklum rangind-um af hálfu ríkis-sjónvarpsins varð-
andi þættina mína um íslenzku-
kennslu fyrir útlendinga,“ segir Jón.
Hann segir ástæðu þess að hann
réðst í gerð þáttanna hafa verið þá, að
hann hafi á árunum 1999 og 2000 ver-
ið daglegur gestur á sjúkrahúsum í
Reykjavík. Þá hafi hann fylgzt náið
með erlendum starfsmönnum þar og
orðið sleginn yfir vanþekkingu þeirra
á íslenzkri tungu. Þessi reynsla sann-
færði hann um nauðsynina á gerð ís-
lenzkukennslu fyrir útlendinga.
Hugmyndinni að slíkri þáttaröð var
hvarvetna vel tekið og meðal annars
studdu sjö ráðuneyti þáttagerðina,
Jón segir tvær meginstoðirnar; Kvik-
myndasjóð/Kvikmyndamiðstöð og
ríkissjónvarpið, hafa brugðizt; vegna
sviptinga hjá fyrrnefnda aðilanum
hafi engar ákvarðanir verið teknar
mánuðum saman og þegar til sjón-
varpsins kom segir Jón menn þar á
bæ hafa beitt sig valdníðslu og ekki
borgað krónu fyrir þættina. Íslands-
banki tók að sér að hlaupa undir
bagga við fjármögnun verksins og
byggðist sú ákvörðun fyrst og fremst
á bréfi menntamálaráðuneytisins frá
22. janúar 2002, þar sem farið er lof-
samlegum orðum um framtak Jóns og
sýnishorn af íslenzkuþáttum hans
sögð lofa góðu um framhaldið.
Jón segir, að vel hafi verið vandað
til framleiðslunnar, og voru starfs-
menn við gerð þáttanna tæplega 70
manns, þar af 50 atvinnuleikarar.
„Þetta er 21 þáttur, hver tuttugu
mínútna langur; um sjö klukkustund-
ir af efni, þar af er helmingurinn efni
með atvinnuleikurum, sem svarar til
þriggja bíómynda.
Ég reiknaði alltaf með því að sýn-
ing í sjónvarpi myndi skila mér
stórum hluta kostnaðarins, sem varð
um þrjátíu milljónir króna, en þannig
hafa mál æxlast að sjónvarpið hefur
sýnt þáttaröðina fjórum sinnum án
þess að ég hafi fengið krónu fyrir.“
Bönnuðu bjargirnar
og borguðu ekki neitt
– Hvernig má það vera að þú fékkst
sjónvarpinu þessa þætti til sýningar
án þess að gengið væri frá greiðslum
til þín?
„Málið er að ég ætlaði að fá kost-
unaraðila að þáttunum og ná mínum
hluta með þeim hætti. Ég hafði aðeins
þreifað fyrir mér og fundið að áhug-
inn var ótvíræður.
En þegar ég kom með þættina upp
í sjónvarp sögðu menn þar á bæ, að ég
mætti ekki fá kostunaraðila sjálfur,
það væri þeirra mál að útvega kost-
unaraðila að sjónvarpsefni, sem þeir
reyndar hefðu engan áhuga á í þessu
tilviki! Engu að síður bönnuðu þeir
mér bjargirnar og fannst sjálfsagt að
taka þættina til sýningar án þess að
greiða mér svo mikið sem eina krónu
fyrir.“
– Af hverju leyfðir þú þeim að hefja
sýningu á þáttunum?
„Auðvitað gat ég neitað þeim um
þættina. En ég lifði í voninni um að
þeir myndu breyta afstöðu sinni og
annaðhvort greiða mér fyrir sýning-
arréttinn eða leyfa mér að finna kost-
unaraðila.
Ég trúði því satt að segja ekki að
ríkissjónvarpið gæti leyft sér að taka
30 milljóna króna prógramm án þess
að greiða nokkuð fyrir það.“
– En það gerðist?
„Já. Og þegar þeir voru búnir að
frumsýna þættina þvinguðu þeir mig
til þess að skrifa undir yfirlýsingu
sem veitti þeim ótakmarkaðan sýn-
ingarrétt á myndröðinni til ársloka
2004, án þess að nokkur greiðsla
kæmi í staðinn.“
– Þvinguðu þeir þig? Án þess að
greiða nokkuð fyrir?
„Já við báðum spurningunum.
Þannig var að sumarið 2003 keypti
sjónvarpið annað efni af mér til sýn-
ingar og þá skilyrtu þeir þau kaup því
að ég gæfi þeim sýningarrétt á ís-
lenzkukennsluþáttunum.
Ég átti engan annan leik í stöðunni
en að skrifa undir, því annars hefði ég
misst af sölunni á hinu efninu og á því
hafði ég engin efni. Peningarnir fyrir
það runnu beint til míns banka, en ég
var auðvitað orðinn anzi illa staddur
þegar hér var komið sögu.“
Tel framkomu sjón-
varpsins einsdæmi
– Gerðist eitthvað frekar í málinu?
„Ég leitaði lögfræðiálits á stöðu
minni og var tjáð, að það væri gróf
valdníðsla að nota sér neyð mína og
spyrða íslenzkuþættina og hitt efnið
þannig saman að þvinga mig til að
skrifa undir sýningarleyfi fyrir þætt-
ina án þess að nokkur greiðsla kæmi
fyrir.
Ég talaði við útvarpsstjóra, en
hann vildi ekkert skipta sér af þessu.
Ég skrifaði útvarpsráði bréf og það
samþykkti samhljóða að sjónvarpið
ætti að ganga til samninga við mig.
En embættismenn sjónvarpsins
hunzuðu þá samþykkt.
Ég held að þessi framkoma sjón-
varpsins sé einsdæmi. Ég veit ekki til
þess að nokkur kvikmyndagerðar-
maður hafi þurft í samskiptum við
sjónvarpið að þola það, sem ég hef
mátt þola. Kannski eru þetta bara
kaldar kveðjur stofnunarinnar til
starfsmanns hennar í árdaga.
Ég er nú búinn að gera nokkrar
bíómyndir og milli 40 og 50 fræðslu-
þætti og hef gert samninga um sýn-
ingarrétt út um allan heim. En hvergi
hef ég lent í svona hremmingum.
Þetta er í mínum huga meiri vald-
níðsla en þekkzt hefur á þessu sviði.
Ég er mikið búinn að velta fyrir
mér siðferðilegri hlið þessa máls.
Hvernig geta mennirnir leyft sér að
koma svona fram við einstakling úti í
bæ? Og hvað gengur þeim til? Hvern-
ig getur opinber stofnun með rekstur
upp á þrjá milljarða leyft sér að slá
eign sinni á efni sem kostar 30 millj-
ónir króna; það er 1% af rekstrar-
kostnaði stofnunarinnar?
Við skulum ekki gleyma því að rík-
isútvarpið/sjónvarp hefur skyldum að
gegna við íslenzka tungu. Nýlega
kom fram á ráðstefnu, að margir út-
lendingar höfðu skrifað undir samn-
inga sem þeir skildu ekki. Við gerum
kröfu til þess að þeir læri íslenzku, en
ríkið gerir ekkert til þess að auðvelda
þeim það nám. Og uppi í sjónvarpi
uppfylla menn skyldur sínar um ís-
lenzkukennslu fyrir útlendinga með
því að arðræna mig!
Ég talaði við menntamálaráðherra
fyrir jól. Það tók mig tvö ár að ná
fundi hans. Ráðherra vildi ekkert
gera í málinu og ég hlýt að draga þá
ályktun að hún sé samþykk málsmeð-
ferð þeirra sjónvarpsmanna. Ég átti
satt að segja von á öðru og hafði hald-
ið að mér höndum meðan ég beið þess
að tala máli mínu við hana.
Ég bauð menntamálaráðuneytinu
íslenzkuþættina á hálfvirði, en þeir
vildu ekki kaupa.“
Þættirnir eru
enn á skjánum
– Árslok 2004 eru að baki og sýn-
ingarleyfi sjónvarpsins þar með út-
runnið. Hvað nú?
„Ja, það vill nú svo til að þeir eru að
sýna þættina mína núna; á hverjum
laugardegi og komið árið 2005. Það
sýnir bara að þessum mönnum er
ekkert heilagt.
Þessi mál hafa slegið öll vopn úr
höndum mér. Ég er búinn að selja
húsið mitt og loka skrifstofunni en
kannski ég nái nú einhverjum vopn-
um. Er ekki skynsamlegt að enda
þetta viðtal með því að ég sé að hugsa
málið!?“
Sjónvarpið
beitir mig
valdníðslu
Jón Hermannsson kvikmyndagerðarmaður
hefur átt í útistöðum við ríkissjónvarpið vegna
kennslumyndaraðarinnar „Viltu læra ís-
lensku?“. Í samtali við Freystein Jóhannsson
rekur Jón sögu sína, sem hann segir sýna meiri
valdníðslu en þekkzt hafi á þessu sviði.
Morgunblaðið/Þorkell
Jón Hermannsson: Hvernig getur opinber stofnun slegið eign sinni á efni mitt upp á 30 milljónir króna?
freysteinn@mbl.is
’Ég trúði því satt að segja ekki að
ríkissjónvarpið
gæti leyft sér að
taka 30 milljóna
króna prógramm
án þess að greiða
nokkuð fyrir það.‘