Morgunblaðið - 22.08.2005, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 22. ÁGÚST 2005 37

Sýningartímar sambíóunum ÁLFABAKKI
ÞEIR VILJA EKKI AÐ ÞÚ VITIR HVAÐ ÞÚ ERT!
EWAN McGREGOR SCARLETT JOHANSSON
Herbie Bjallan sem getur allt er komin aftur og fær hin sæta
Lindsay Lohan (“Freaky Friday”, “Mean Girls”) að keyra hana
Frábær Bjölluskemmtun fyrir alla.
HERBIE... kl. 4.20-6.30-8.40
DECK DOGZ kl. 6 - 8 - 10
THE ISLAND kl. 10.40 B.i. 16 ára.
THE PERFECT MAN kl. 4.20 - 8
MADAGASCAR m/ísl.tali. kl. 4-6.15
BATMAN BEGINS kl. 10 B.i. 12 ára.
SKELETON KEY kl. 8 - 10
HERBIE FULLY LOADED kl. 6 - 8
THE ISLAND kl. 10
MADAGASCAR m/ísl.tali. kl. 6
HERBIE FULLY LOADED kl. 8
SIN CITY kl. 10
FANTASTIC FOUR kl 8
WHO´S YOU DADDY kl.10.10
KRINGLAN AKUREYRI KEFLAVÍK
Herbie Bjal an se getur al t er ko in aftur og f r hin s ta
Lindsay Lohan (“Freaky Friday”, “ ean Girls”) að keyra hana

Kvikmyndir.is

S.V. Mbl.

DV

Ó.H.T. RÁS 2
SKELETON KEY kl. 6 - 8.15 - 10.30 B.i. 16 ára
SKELETON KEY VIP kl. 8.15 - 10.30
DECK DOGZ kl. 4 - 6 - 8 - 10
HERBIE FULLY... kl. 3.50 - 6 - 8.15 - 10.30
THE ISLAND kl. 5.45 - 8 - 10.30 B.i. 16 ára
THE ISLAND VIP kl. 4
KICKING AND SCREAMING kl. 3.50 - 8.15
MADAGASCAR m/ensku.tali kl. 4 - 10.30
MADAGASCAR m/ísl.tali. kl. 4 - 6
Í HEIMILDARMYNDINNI Ása
amma, sem sýnd var í Sjónvarpinu
síðastliðið fimmtudagskvöld, er
fjallað um undarlegt og sársauka-
fullt mál sem upp kom hjá fjöl-
skyldu einni í Reykjavík nýverið.
Konu á níðræðisaldri var haldið á
heimili dóttur sinnar í tæpt ár en á
þeim tíma var öðrum aðstand-
endum meinað að hafa nokkur sam-
skipti við hana. Það sem virðist
hafa vakað fyrir dótturinni að sögn
hinna ættingjanna var að komast
yfir eignir gömlu konunnar, einkum
íbúð hennar við Hringbraut, og
misnota þannig ástand hennar sem
komin var með fyrstu einkenni Alz-
heimer-heilahrörnunarsjúkdómsins.
Var það ekki fyrr en gamla konan
var lögð inn á sjúkrahús til rann-
sókna nær ári síðar að ættingjar
náðu sambandi við hana aftur og
samið var um að hún kæmist í
hjúkrunarpláss á elliheimili og dótt-
irin fengi íbúðina, en þó ekki án
þess að greiða fyrir hana eins og
hún hafði reynt í fyrstu.
Í heimildarmyndinni er gefin
áhugaverð innsýn í þetta ótrúlega
mál með því að ræða við þá ætt-
ingja sem stóðu ráðþrota gagnvart
atviki sem þau lýsa sem mannráni,
misbeitingu og tilraun til yfirtöku á
eignum aldraðrar konu. Þar er
stuðst við viðtöl við bróðurdóttur og
þrjú barnabörn gömlu konunnar,
sem kölluð er Ása amma. Vanda-
málið var hins vegar það að atburð-
urinn átti sér stað innan vébanda
fjölskyldunnar, og tilraunir þeirra
til þess að leysa fangann úr ein-
angruninni báru engan árangur.
Með því að miðla þessari sögu
koma kvikmyndagerðarmaðurinn
og viðmælendur ákveðnum spurn-
ingum á framfæri, sem varða ekki
síst réttindi aldraðra. Einn viðmæl-
enda bendir á að börn og jafnvel
hesturinn eigi sér talsmann, en svo
virðist sem enginn gæti hagsmuna
aldraðra. Einnig vakna spurningar
um hvernig hagsmunir þeirra sem
glíma við andlega fötlun eru
tryggðir gagnvart hvers kyns mis-
notkun. Í myndinni kemur fram að
aðstandendur Ásu ömmu ráku sig á
það að ekkert var hægt að gera til
þess að rjúfa einangrun hennar eða
koma henni til aðstoðar, hvort sem
leitað var til lögreglu, heilbrigðisyf-
irvalda, félagsmálayfirvalda eða
kirkjunnar, sem verður að teljast
alvarlegt í ljósi þess að hún var
haldin alvarlegum sjúkdómi. Það
kemur t.d. fram að barnabörnin
reyndu að koma með lyf til Ásu
ömmu snemma á tímabilinu, en var
ekki hleypt inn. Fyrir vikið sátu
þau uppi með óvissu um hvort Ása
amma fengi þau lyf og þá með-
höndlun sem hún þurfti á að halda.
Þó var það ekki fyrr en dóttirin
reyndi að eignast íbúð gömlu kon-
unnar að málið varð að lögreglu-
máli.
Í myndinni er ekki einungis
fjallað um óvenjulegan glæp og
misbeitingu sem sýnir fram á
brotalöm í kerfinu gagnvart mál-
efnum aldraðra. Einnig er um að
ræða mál sem á sér stað innan fjöl-
skyldu og verður þeim mun flókn-
ara fyrir vikið. Eitt barnabarnanna
tjáir sig t.d. um það undir lok
myndarinnar, að dóttirin og maki
hennar hefðu hugsanlega getað ver-
ið dæmd hefðu ættingjarnir fylgt
eftir þeim kærum sem settar voru
fram meðan Ása amma var í haldi.
En hver vill koma dómi yfir ætt-
ingja sína? Þá útskýrir annað
barnabarn af hverju Ása amma
vildi ekki sjálf koma fram í mynd-
inni. Hún vill þrátt fyrir allt vernda
dóttur sína, gerandann í málinu, og
þykir þetta dapurlegt mál sem hún
vill síður tjá sig um. Þetta þýðir þó
ekki að glæpurinn hafi ekki verið
framinn og fjallar myndin því ekki
síður um þann sársauka sem situr
eftir vegna þess óréttar sem Ása
amma var beitt og þess skaða sem
ekki verður aftur tekinn. Þannig
verður heimildarmyndin sem slík
e.t.v. vettvangur fyrir ættingjana til
þess að tjá sig um óréttlætið sem
átti sér stað og til þess að benda á
sekt gerendanna í málinu. Í þessu
samhengi verður þögn gerandans,
sem svaraði ekki fyrirspurnum um
að koma fram í myndinni með sitt
sjónarmið í málinu, þrúgandi.
Höfundur myndarinnar notar
myndmál og stíl markvisst til að
gefa umfjölluninni ákveðið yf-
irbragð. Hann velur t.d. að hafa
myndina í svarthvítu sem gefur
henni drungalegt yfirbragð. Óviss-
an sem ríkir í málinu er einnig
áréttuð með því að sýna umhverfið
umvafið þoku og myndskreyting
umfjöllunarinnar er að stórum
hluta fólgin í því að sýna lokuð hús
og hýbýli utan frá séð. Staðið er
bak við luktar dyr, reynt er að
skyggnast inn um glugga og meint-
ir gerendur í málinu sjást í eitt
skipti stuttlega inn um bílglugga
áður en þeir hafa sig á brott til að
forðast samskipti við kvikmynda-
gerðarmanninn og sonarson Ásu
sem sitja fyrir þeim. Þessi áhersla á
þoku og glugga sem reynt er að
gægjast inn um er lýsandi fyrir
stöðu ættingjanna gagnvart málinu.
En á sama tíma endurspeglar
myndmálið stöðu kvikmyndagerð-
armannsins gagnvart viðfangsefn-
inu. Hann hefur aðeins aðgang að
þeirri hlið málsins sem snertir hina
ráðalausu áhorfendur þess. Hann
verður jafnvel hluti af framvind-
unni, þar sem hann byrjar fyrst að
ræða við aðstandendur meðan Ása
amma er enn í haldi.
Við miðlun umfjöllunarefnisins er
frásagnarrödd kvikmyndagerð-
armannsins sjálfs lítt áberandi, og
bregður aðeins stuttlega fyrir.
Þannig er áherslan í myndinni fólg-
in í því að láta ættingjana sjálfa
skýra frá málsatvikum og tjá sig
um leið um líðan sína vegna máls-
ins. Þessi nálgunaraðferð gerir það
að verkum að stundum virðast
málsatvik áhorfandanum óljós. Á
köflum þyrstir mann sem áhorfanda
til dæmis að vita meira um þær
leiðir sem aðstandendur fóru til að
leita úrræða og hver viðbrögðin
voru af hálfu kerfisins til þess að fá
betri innsýn í það hverjar brotalam-
irnar eru. Þá hefði mátt koma skýr-
ar fram að Ása amma glímdi við
Alzheimer-sjúkdóminn, en það er
mikilvægur þáttur í málinu og ekki
sagt berum orðum fyrr en seint í
myndinni. Um flestar þessar spurn-
ingar má álykta um svör út frá upp-
lýsingum sem gefnar eru, en það
hefði skerpt á umfjölluninni hefði
kvikmyndagerðarmaðurinn leitast
við að setja þessi atriði í skýrara
samhengi. Hér má spyrja hvort
áherslan á brotalamir í rétt-
arkerfinu, sem reynt er að koma
áleiðis í myndinni, víki fyrir áhersl-
unni sem lögð er á fylgjast með því
hvaða tilfinningalegu áhrif málið
hafði á viðmælendurna. Sá þáttur
myndarinnar er vissulega áhuga-
verður og umfjöllunarefnið eft-
irminnilegt. Því verður ekki annað
sagt um Ásu ömmu en að hér sé um
hugarakka heimildarmyndargerð að
ræða. En þar sem viðfangsefnið er
bæði viðkvæmt, flókið og krefjandi
hefðu ögn meiri úrvinnsla og skýr-
ari framsetning á málsatvikum
styrkt hana enn frekar.
Þegar ömmu
var rænt
Sjónvarp
Heimildarmynd
Leikstjórn, handrit og klipping: Þorsteinn
J. Þetta líf. Þetta líf ehf. 2005.
Ása amma
„Höfundur myndarinnar notar myndmál og stíl markvisst til að gefa um-
fjölluninni ákveðið yfirbragð. Hann velur t.d. að hafa myndina í svart-hvítu
sem gefur henni drungalegt yfirbragð,“ segir meðal annars í umsögn
Heiðu um Ásu ömmu.
Heiða Jóhannsdóttir
Síðasti þáttur í fimmtu þáttaröðsjónvarpsþáttanna Six Feet
Under var sýndur í Bandaríkjunum
síðastliðinn sunnudag. Þegar hefur
verið greint frá því að fimmta
þáttaröðin verði jafnframt sú síð-
asta.
Sx Feet Under segja frá fjöl-
skyldu sem rekur útfararstofu.
Þættirnir hafa notið mikilla vin-
sælda frá upphafi og víst er að
mörgum áhorfendum þyki það súrt
í broti að ekki verði framleiddir
fleiri þættir.
Hugmyndasmiður þáttanna, Alan
Ball, leikstýrði og skrifaði síðasta
þáttinn en Ball hlaut á sínum tíma
Óskarsverðlaun fyrir handritið að
kvikmyndinni American Beauty.
  
Nú hefur verið tilkynnt hvaðamyndir verða sýndar á kvik-
myndahátíðinni í New York sem
hefst þann 9. október næstkomandi.
Good Night and Good Luck í
leikstjórn leikarans George Cloon-
ey verður meðal þeirra 18 mynda
sem keppa um Gullna ljónið á hátíð-
inni. Myndin segir frá áhrifum
McCarthyismans á bandarískt sam-
félag.
Manderlay eftir Lars Von Trier,
Breakfast on Pluto eftir Neil Jor-
dan og L’Enfant eftir Dardenne-
bræðurna eru einnig meðal þeirra
mynda sem valdar hafa verið til
þátttöku, en sú síðastnefnda vann
Gullpálmann á kvikmyndahátíðinni
í Cannes fyrr á árinu.
Myndir frá Póllandi, Suður-
Kóreu og Japan keppa meðal ann-
ars til úrslita í New York.
Leikstjórinn Mike Leigh vann
Gullna ljónið á hátíðinni í fyrra fyr-
ir myndina Vera Drake.
  
Það gerist nú í auknum mæli aðtónlistarmenn geri samninga
við fyrirtæki þess eðlis
að umrædd fyrirtæki
eigi einkarétt á sölu á
tiltekinni plötu tónlist-
armannanna. Bob Dylan
gerði á dögunum slíkan
samning við Starbucks-
kaffihúsakeðjuna.
Kántrýtónlistarmað-
urinn Garth Brooks
gerði svo á dögunum
samning við Wal-Mart-
verslanakeðjuna í
Bandaríkjunum um sölu
á nýjustu plötu sinni.
Brooks er einn söluhæsti tónlist-
armaður allra tíma í Bandaríkj-
unum en hann hætti að koma fram
opinberlega árið 2001.
Hann á heiðurinn á lögum á borð
við „Friends in Low Places“,
„Shameless“ og „Longneck
Bottle“.
Fólk folk@mbl.is