Morgunblaðið - 22.08.2005, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 22. ÁGÚST 2005 33
MENNING
10. sýn. sun. 28/8 kl. 16 nokkur sæti laus
11. sýn. fim. 1/9 kl. 19 nokkur sæti laus
12. sýn. sun. 4/9 kl. 16 sæti laus
Staðurogstund
http://www.mbl.is/sos
Félagsstarf
Aflagrandi 40 | Félagsvist kl. 14.
Bókabíllinn kl. 13.30–14, boccia kl. 10.
Ath. baðþjónusta fyrir hádegi alla
daga nema miðvikudaga frá kl. 13–16.
Vinnustofa frá kl. 9, hádegismatur frá
kl. 12–13.
Bólstaðarhlíð 43 | Almenn handa-
vinna, fótaaðgerð, samverustund.
Dalbraut 18–20 | Kl. 9–11 kaffi og dag-
blöð, kl. 11.15–12.15 matur, kl. 13–16
brids.
Félag eldri borgara í Kópavogi | Skrif-
stofan er opin í dag frá kl. 10. til 11.30.
Félagsvist verður spiluð í kvöld í Gull-
smára kl 20.30.
Félag eldri borgara, Reykjavík | Brids
í dag kl. 13. Dagsferð 25. ágúst –
Reykjanesskagi. Ekið um Vatnsleysu-
strönd og Voga, Jarðfræðisafnið í
Gjánni í Svartsengi skoðað og Salt-
fisksetrið í Grindavík, síðan ekið að
Reykjanesvita, að Garðskagavita og til
Sandgerðis, Hvalneskirkja skoðuð.
Uppl. og skráning í síma 588 2111.
Félag kennara á eftirlaunum | Ferðin í
Fjörður og Flateyjardal miðvikudaginn
24. ágúst kl. 9 frá Umferðarmiðstöð-
inni á Akureyri. Skráning hjá KÍ í
595 1111.
Félagsstarf Gerðubergs | Kl. 9–16.30
vinnustofur opnar, m.a. tréútskurður
og almenn handavinna. Frá hádegi
spilasalur opinn, vist, brids, skák.
„Litaljóð“ myndlistarsýning Lóu Guð-
jónsdóttur stendur yfir. Veitingar í há-
degi og kaffitíma í Kaffi Bergi.
Hraunbær 105 | Kl. 9 kaffi – spjall –
dagblöðin, kl. 10 fótaaðgerð, bæna-
stund, kl. 12 hádegismatur, kl. 15 kaffi.
Hraunsel | Moggi, rabb og kaffi kl 9.
Félagsvist kl. 13.30.
Hvassaleiti 56–58 | Böðun virka
daga fyrir hádegi. Hádegisverður.
Frjáls spilamennska kl. 13–16. Fótaað-
gerðir, s. 588 2320.
Hæðargarður 31 | Félagsstarfið er öll-
um opið. Púttvöllur opinn alla daga.
Listasmiðja og Betri stofa kl. 9–16.
Dagblöðin liggja frammi. Morgunkaffi,
hádegisverður og síðdegiskaffi. Fé-
lagsvist kl.13.30. Hárgreiðslustofa
568 3139. Fótaaðgerðarstofa, s.
897 9801.
Vesturgata 7 | Kl. 9–16 hárgreiðsla og
fótaaðgerðir. Kl. 9.15–15.30 handa-
vinna. Kl. 9–10 boccia. Kl. 11–12 leikfimi
(júní–júlí). Kl. 11.45–12.45 hádeg-
isverður. Kl. 14.30–15.45 kaffiveitingar.
Vitatorg, félagsmiðstöð | Smiðja
8.45, handavinnustofan opin, hár-
greiðsla og böðun, frjáls spilamennska
kl. 13. Skráning stendur yfir í námskeið
vetrarins sem eru opin öllum og öllum
aldurshópum. Uppl. í síma 411 9450.
KETILHÚSIÐ á Akureyri hýsir nokkuð stórt
fjölnota rými, m.a. notað til þess að sýna mynd-
list. Sýning Guðrúnar Pálínu er ekki umfangs-
mikil en nær þó að fylla vel upp í rýmið og er
framsetning hennar til fyrirmyndar. Við upp-
setningu verka sinna naut listakonan aðstoðar
eiginmanns síns en samvinnu af þessum toga
mættu fleiri myndlistarmenn tileinka sér. Oft
getur utanaðkomandi aðili komið með ferska
sýn á listaverk og brotið upp staðnaðar hug-
myndir um framsetningu.
Sýning Guðrúnar Pálínu er tvískipt, annars
vegar málverk og hins vegar portrettinnsetn-
ing af fjöllistakonunni Önnu Richardsdóttur. Í
báðum tilfellum er um portrettmyndir að ræða
og forvitnilegt að bera saman þá ólíku miðla
sem listakonan nýtir sér. Portrettið Anna, bara
Anna er byggt á ljósmyndum, myndbandi sem
sýnir dansgjörning og öðru sem sýnir samtal
kvennanna tveggja um stjörnukort Önnu.
Stjörnukortið er einnig hluti af sýningunni,
handskrifaður texti og ljósmyndir fylgja því.
Föt Önnu má sjá á stól og litríkar slæður og
einskonar sjálfshjálpar-stikkorð þekja heilan
vegg. Í sýningarskrá kemur fram að listakonan
hefur dálæti á tungumálinu og sér í lagi hand-
skrifuðum texta. Hún segir einnig eitthvað á þá
leið að stjörnuspekina megi sjá sem leið til
skilnings á manneskjunni líkt og málfræðin sé
ein leið til skilnings á tungumálinu. Þetta er lík-
ing sem vekur upp margar spurningar og er ef
til vil ekki til þess fallin að opna augu áhorfand-
ans fyrir ætlun listakonunnar, samanburður á
hlutverki og virkni kerfa á borð við stjörnu-
speki og málfræði er spennandi en of umfangs-
mikill og flókinn í þessu tilfelli. Hið sama má
segja um þá aðferð Guðrúnar Pálínu að setja
fram upplýsingar um stjörnukort Önnu með
handskrifuðum texta. Hér er um það mikið
magn texta að ræða og flókið kerfi, að hafi ætl-
unin verið að gefa áhorfandanum greinargóða
mynd af stjörnukortinu hefur það ekki tekist.
Einhvers konar óljós hugmynd er nærri lagi,
ég er ekki viss um að margir leggi það á sig að
lesa þennan massa. Samtal við Önnu á mynd-
bandi sem hljómar í eyrum áhorfenda virkar
betur í þessu samhengi og slitur úr því ná at-
hyglinni. Myndband sem sýnir dansgjörning
vekur án efa upp mismunandi tilfinningar hjá
áhorfendum sem mynda sér einhverja skoðun á
persónu Önnu út frá því, hver á sinn hátt. Sama
má segja um ljósmyndir, slæður og stikkorð.
Föt á stól eru síðan að mínu mati of nálæg per-
sónu Önnu og stinga í stúf við aðra hluta sýn-
ingarinnar sem byggja á sýn Guðrúnar Pálínu
og samspili þeirra tveggja. Þegar maður síðan
veltir því fyrir sér hvernig listakonunni tekst að
draga upp mynd af Önnu verður dálítið fátt um
svör. Hér er nokkuð mikið magn upplýsinga
saman komið en þó engin skýr mynd, ekkert
sem stendur upp úr eða situr eftir í huganum.
Ef til vill hefði annars konar áhersla á einstök
atriði getað skapað eftirminnilegri innsetningu,
en ekki er hægt að útiloka að ætlunin hafi verið
einmitt þessi og skilaboðin þá kannski þau að
við séum öll flóknir persónuleikar og ómögu-
legt að birta skýra mynd. Einna best tekst
Guðrúnu Pálínu ef til vill að sýna fram á að öll
eigum við margt sameiginlegt, veikar hliðar og
sterkar.
Málverkin Svipir eru andlitsmyndir sem
sýna mismunandi samsetningar af fólki sem
tengist hvert öðru á einhvern máta, hjón, nöfn-
ur, ættliðir o.s.frv. Hér birtast sterkari myndir
af einstaklingum sem einnig eru eftirminnilegri
en innsetningin á neðri hæð. Manneskjan sem
fyrirbæri er listakonunni augljóslega hugleikið
viðfangsefni og að mínu mati nálgast hún
það á persónulegri hátt í málverkum sín-
um. Samhangandi og metnaðarfull vinna
við málverkið myndi síðan skila enn
áhugaverðari árangri. Þannig er í pottinn
búið í íslensku samfélagi að listamenn eru
gjarnan mikið út og suður við ýmis störf,
einnig er myndlistin í dag nokkuð tætt að
því leyti að svo margir miðlar eru í gangi
og stundum of margir. En ég gæti einnig
ímyndað mér sýningu með enn frekara
samblandi allra þessara miðla sem Guð-
rún Pálína notar hér, þar sem stjörnukort
og texti, ljósmyndir og myndbönd væru
sjálfstæð hjálpartæki málverksins eða öf-
ugt, að mínu mati er þetta tvennt hér
óþarflega aðskilið.
Myndir af mér og þér
Morgunblaðið/Kristján
Forfeður og mæður, mynd á sýningu Guðrúnar Pálínu í Ketilhúsinu á Akureyri.
MYNDLIST
Ketilhúsið, Akureyri
Sýningu lokið.
Anna, bara Anna, svipir, málverk og blönduð tækni,
Guðrún Pálína Guðmundsdóttir
Ragna Sigurðardóttir
ÞAÐ er rík tilhneiging í
nútímanum að líta á skáld-
skap sem lokaðan heim.
Ljóðið er geimfar á óvissri
leið. Skáldið hefur lokið
sínu verki. Það hefur skot-
ið kveðskapnum á loft. Það
er jafnvel horfið af sviðinu.
Eftir stendur ljóðið, sjálf-
stæður heimur, sem lýtur
sínum lögmálum, óháð
tíma og rúmi, á hraðferð
inn í heim sem er afstæður. En mynd
ljóðsins hefur litla þýðingu þannig.
Merking þess er ávallt hluti af orð-
ræðu, tjáning þess ævinlega háð
stund og stað.
Þegar Halldór Laxness gaf út
Kvæðakver sitt datt honum ekki í
hug annað en tengja kvæði sín stund
og stað. Þeim fylgdu skýringar, stað-
setningar og jafnvel dagsetningar.
Hann hafði þann skilning á ljóðum
sínum að þau væru virk orðræða,
uppgjör við mál og málefni. Nýlega
kom út úrval kvæða Halldórs í kveri
sem nefnist Dáið er alt án drauma &
fleiri kvæði. Útgefandi hefur valið all-
nokkur kvæði úr Kvæðakveri og aug-
ljóslega hefur hann í huga að gera
kvæðin með því aðgengileg almenn-
ingi. Ljóð Halldórs eru ekki alltaf létt
viðureignar. Mörg þeirra eru mód-
ernísk, expressíonísk og súrrealísk.
Raunar má sega að mesta gildi
kvæða Halldórs sé fólgið í þeirri til-
raunastefnu sem birtist í hinum mód-
ernísku kvæðum hans en þar er Úng-
língurinn í skóginum besta dæmið.
Hér er aftur á móti valin sú leið að
sleppa slíkum kvæðum. Fyrir bragð-
ið verður sú mynd sem lesandi fær af
ljóðum Halldórs í þessu litla kveri
einhvers konar bragðdauft sambland
af nýrómantík og raunsæi svo að
manni dettur í hug Davíð Stefánsson
frá Fagraskógi eða Guðmundur
Böðvarsson án þess ég vilji rýra gildi
þeirra góðu skálda. Valið minnir
nefnilega dálítið á það þegar tónlist-
arútgefendur velja að gefa út
geisladiska sem hefjast á
ensku orðunum Best of … og
slíkar útgáfur eru ekki alltaf
bragðmiklar.
Ég segi ekki að kvæðakver-
ið nýja sé bragðlaust. Í því eru
mörg ágæt kvæði eins og Hall-
ormsstaðarskógur og Íslenskt
vögguljóð. En margt af því
sem Halldór orti kvað hann í
orðastað skáldsagnapersóna
sem áttu að vera misjafnlega orð-
hagir menn og ljóðin í kverinu bera
þess vitni. En þá verða lesendur líka
að vita hvað býr að baki þeim, hvers
konar veruleika þau túlka. Án slíks
paródísks samhengis rista þau ekki
djúpt. Þó er Halldór ævinlega slíkur
orðafrömuður að í hvunndagslegasta
og raunsæislegasta skáldskap hans
stöndum við allt í einu frammi fyrir
hinum magnaðasta dadaisma. Skoð-
um bara kvæðið Á þjóðveginum sem
er uppfullt af Ólafi Kárasyni Ljósvík-
ingi, hinu raunsanna alþýðuskáldi.
Síðasta erindi þess kvæðis er óborg-
anlegt, í senn partur af raunsæisver-
öld skáldsögunnar og dadaísk til-
raunastarfsemi:
Á morgun ó og aska, hí og hæ
og ha og uss og pú og kanski og seisei
og korríró og amen, bí og bæ
og basl í hnasli, sýsl í rusli og þeyþey
Kvæði Halldórs Laxness standa
ævinlega fyrir sínu. Samt sem áður
finnst mér það ekki góð latína að gefa
út jafneinhliða kvæðasafn og hér um
ræðir. Í slíku úrvali missum við sjón-
ar á þeirri breidd sem einkenndi
ljóðagerð hans.
„Úrval“ kvæða
Halldórs Laxness
BÆKUR
Ljóð
eftir Halldór Laxness. Vaka-Helgafell.
2005 – 58 bls.
Dáið er allt án drauma og önnur önnur
kvæði
Skafti Þ. Halldórsson
Halldór Laxness
LORNA er félag áhugafólks um raf-
ræna list og hefur staðið fyrir sýn-
ingum og ýmsum uppákomum síðan
félagsskapurinn var stofnaður árið
2002. Í Nýlistasafninu stendur nú yf-
ir sýning á verkum eftir nokkra af
liðsmönnum Lornu, þá Ragnar
Helga Ólafsson, Pál Thayer, Harald
Karlsson, Hlyn Helgason, Frank
Hall og Finnboga Pétursson. Mér
sýnist listamennirnir þó eiga annað
sammerkt en áhuga á rafrænum list-
um og af verkum þeirra í Ný-
listasafninu að dæma sjá þeir heim-
inn í stóru samhengi, velta sér ekki
upp úr samfélagslegum dægurmál-
efnum eins og títt er í samtímalist.
Þeir skoða eðli heimsins út frá vís-
indalegum kenningum og lögmálum.
Finnbogi Pétursson er vafalaust
þekktastur þessara listamanna.
Framlag hans nefnist „Miðja“ og er
steinn á stöpli sem listamaðurinn
fann á Snæfellsnesi. Verkið er til-
einkað Jules Verne, væntanlega
vegna ferðarinnar til miðju jarðar
gegnum Snæfellsjökul. Miðja steins-
ins er send út á FM 103,7 fyrir þá
sem vilja hlusta en þar heyrist ekk-
ert. Má vera að listamaðurinn sé að
vísa til þess að kjarni alls sé þögn.
Út frá því sjónarmiði er verkið nokk-
uð heillandi.
Verk Hlyns Helgasonar er metn-
aðarfull tilraun til að kynna svokall-
að DTP-tímatal sem byggist á tuga-
kerfi líkt og mælingar á þyngd og
stærð hluta. Verulega vel útfært hjá
listamanninum, skýrt og skorið,
jafnt í sýningarsalnum sem á net-
slóðinni www.dada.is/DTP/.
Ragnar Helgi er öllu rómantískari
en Hlynur hvað tímann varðar og
sýnir gagnvirkt verk, „Baksýnis-
spegil v.0.9“, þar sem bjagaðri mynd
af sýningargestum er varpað á vegg-
inn og blandast saman við myndir af
sýningargestum sem hafa áður
skoðað sýninguna. Þeir verða sem
draugar og fortíð og nútíð blandast
þá saman. Þetta er kannski ekki
frumlegasta verkið á sýningunni og
má jafnvel rekja það til gagnvirkra
verka konseptlistamannsins Dans
Grahams. Einnig sýndi Haraldur
Karlsson sams konar verk í Galleríi
Reykjavík fyrir nokkrum árum.
Engu að síður er þetta skemmtileg
upplifun og hefur baksýnisspegillinn
það líka umfram restina af verk-
unum á sýningunni að vera ekki bil-
aður. Verk Franks Hall, Haralds
Karlssonar og Páls Thayer voru
nefnilega úr leik sökum tæknigalla í
þau tvö skipti sem ég hef heimsótt
sýninguna. Kannski er eitthvert
skipulagsvandamál í gangi og/eða
erfitt að útvega viðeigandi tækni-
búnað. Sjálfsagt hefði gervi-
þrívíddarverk Haralds Karlssonar
líka notið sín þrátt fyrir tækniörð-
ugleika ef það væri sýnilegt á veggn-
um. En þar sem Krútt-sýningin í
forsalnum þarf á ljósi að halda sem
leitar inn í aftari rýmið þar sem fé-
lagar Lornu sýna er skjáverk Har-
aldar nær ósýnilegt á veggnum.
Maður getur svo sem klórað sig
gegnum biluðu verkin með því að
nota ímyndunaraflið sem uppfyll-
ingu á það sem vantar. En samt leitt
að sýningin skuli ekki njóta sín til
fulls í safninu því þetta eru þræl-
áhugaverð verk og vangaveltur.
Biluð raflist
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Hlynur Helgason gerir tilraun til að sannfæra sýningargesti um breytt og
betra tímatal á jörðinni byggt á tugakerfi á sýningu félaganna í Lornu.
MYNDLIST
Nýlistasafnið
Opið miðvikudaga til sunnudags frá 13–
17. Sýningu lýkur 3. september.
Lorna – félag um rafræna list
Jón B.K. Ransu