Morgunblaðið - 05.09.2005, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 5. SEPTEMBER 2005 25
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
KJÖR leikskólastarfsmanna hafa
verið rædd töluvert upp á síðkastið.
Flestir eru sammála um að launin séu
lág og ekki samboðin þeirri starfsemi
sem rekin er í leikskólunum. Leik-
skólarnir eru viðurkenndir sem
fyrsta skólastig barnsins. En samkv.
aðalnámskrá leikskólanna, upphafs-
orðum, segir: „Leikskólinn er fyrsta
skólastigið og lengi býr að fyrstu
gerð.“
Fram hefur komið að ófremdar-
ástand vegna manneklu ríki í leik-
skólum um þessar mundir, a.m.k. á
höfuðborgarsvæðinu.
Hver spekingurinn eftir annan hef-
ur komið fram og tjáð sig um þessa
stöðu. Form. menntaráðs Reykjavík-
urborgar hefur tjáð sig einnig, en
hann hefur haldið því fram að spenn-
an á atvinnumarkaði valdi því að fólk
fæst ekki í vinnu í leikskólana. Og
þegar slaknar á þessari spennu lagist
þetta ástand. Þessu ástandi er alveg
hárrétt lýst, þannig er þetta bara. En
á þetta að vera svona? Er það rétt-
lætanlegt að ráða fólk í slík störf, svo
ábyrgðarfull störf, fyrir 110 þús. á
mánuði í heildarlaun!
Ekki veit ég hvort þeir sem verð-
leggja þessi störf hafa reynslu af
þeim. En dæmigert starf í leikskóla
snýst um að sinna u.þ.b. 24 líflegum
börnum á deild, þetta 3–4 mann-
eskjur. Ekki óalgengt að margar
deildir séu mannaðar af illa eða ótal-
andi starfsmönnum á íslenska tungu,
sem hafa þó það hlutverk að móta
fyrstu ár barnanna og stuðla að
þroska þeirra.
Formaður menntaráðs borg-
arinnar hefur sagt opinberlega að
ekki komi til greina að bæta kjör
þessara starfsmanna nema í gegnum
kjarasamninga. Af orðum formanns-
ins mátti skilja að kjarasamningar
eigi eingöngu að ráða því hvað starfs-
menn í leikskólum fá í laun. Til árétt-
ingar þessu, þá eru kjarasamningar
samningar um lágmarkskjör sem
ekki má fara undir, en segja ekkert til
um annað. Atvinnurekandanum, þ.e.
Reykjavíkurborg, er í sjálfsvald sett
hvað hann greiðir.
Mér er spurn: Hver er virðingin
fyrir börnunum okkar? Hver er virð-
ingin fyrir þeim starfsmönnum sem
sinna þessum ábyrgðarfullu og
vandasömu störfum? Hver er virð-
ingin fyrir þeim sem við ætlum að sjái
fyrir okkur í ellinni?
Er það tilviljun, að í inngangi aðal-
námskrár fyrir leikskólana stendur:
„… lengi býr að fyrstu gerð?“
Er meðvitað verið að reka fjöl-
skyldufjandsamlega pólitík af borg-
inni í dag?
JÓNA K. BALDURSDÓTTIR,
starfsmaður í leikskóla.
Hvers virði eru
börnin okkar?
Frá Jónu K. Baldursdóttur:
FYRIR nokkru var viðtal við borg-
arstjórann um hús Heilsuvernd-
arstöðvarinnar við Barónsstíg. Eitt
af því sem borgarstjórinn taldi húsi
þessu til tekna var það að höfundur
þess væri Guðjón Samúelsson, húsa-
meistari ríkisins.
Þetta hljómaði ótrúlega. Var því
þetta dularfulla mál tekið til rann-
sóknar. Rannsóknin tók hálft há-
degisverðarhlé, var hýst á Bóka-
safni Hafnarfjarðar og kostuð af
rannsakandanum sjálfum, þ.e.a.s.
undirrituðum. Arkitektatal til-
greinir tvo höfunda, þá Einar V.
Sveinsson og Ágúst Pálsson. Í bók
sinni Reykjavík sögustaður við sund
segir Páll Líndal Gunnar H. Ólafs-
son arkitekt meðhöfund Einars að
byggingunni og er það vafalaust
rétt. Svo ekki er nema von að borg-
arstjóranum verði hált á öllum þess-
um húsameisturum. Svo virðist hafa
verið vandað til byggingarinnar að
ekki eru sjáanlegar neinar skemmd-
ir utanhúss ef undan eru skildir
smáryðtaumar á handriðum og öðru
járnverki. Nú hefir heyrst að borgin
vilji selja Heilsuverndarstöðina og
er það auðvitað glapræði. Miklu nær
er að selja Hallgrímskirkju því þar
eru bara steypuskemmdir og önnur
vandræði. Hvað á svo að gera við
þetta merkilega hús? Veturliði
Gunnarsson listmálari hafði, á efri
árum, ódýrt húsnæði hjá borginni
niðri á Hverfisgötu. Húsið átti að
selja og var auglýst til sýnis ákveð-
inn dag. Málarinn hengdi þá skilti
utan á húsið þar sem stóð „selt“ .
Bragðið dugði í mánuð, þá var Vet-
urliði fluttur hálfnauðugur í sum-
arbústað upp við Rauðavatn, þar
sem sá merkilegi maður mátti eyða
ævikvöldinu í kulda og trekk. Væri
ekki upplagt að gera Heilsuvernd-
arstöðvarhúsið að dvalarheimili fyr-
ir eldri listamenn og hafa í húsinu
kennsluaðstöðu þar sem þeir geta
kennt bæði ungum og gömlum listir
sínar?
GESTUR GUNNARSSON,
tæknifræðingur.
Heilsuverndarstöðin
Frá Gesti Gunnarssyni:
ENN Á ný dúkka upp hugmyndir
Björns Bjarnasonar og félaga um
háeffun Ríkisútvarpsins og nú heitir
sauðargæran „því miður er ekki
hægt að esseffa RÚV“. Enn á ný
skal minnt á afstöðu
Framsóknarmanna til
Ríkisútvarpsins, hún
er að flestu leyti til fyr-
irmyndar. Þetta sagði
Halldór Ásgrímsson á
miðstjórnarfundi
Framsóknarflokksins
árið 2002:
„Á síðasta flokks-
þingi samþykktum við
ályktun um að löggjöf
um Ríkisútvarpið verði
endurskoðuð með það
að markmiði að
tryggja hlutleysi þess
og sjálfstæði og að stofnuninni verði
áfram gert kleift að rækta mik-
ilvægt menningarhlutverk sitt. Rík-
isútvarpinu verði ekki breytt í
hlutafélag en í tengslum við endur-
skoðun löggjafar um Ríkisútvarpið
verði kannað hvort rétt sé að breyta
því í sjálfseignarstofnun. Fjárhagur
Ríkisútvarpsins verði efldur til að
tryggja enn betur útsending-
arstyrkleika þess á landsbyggðinni.
Þessu var fylgt eftir með öflugri
vinnu innan flokksins fyrir mið-
stjórnarfund sl. haust um stjórn-
skipun og framtíðarhlutverk Rík-
isútvarpsins og ég held að óhætt sé
að fullyrða að flokksmenn tali einum
rómi í þessum efnum. Við framsókn-
armenn höfum ítrekað haldið fram
rökum um mikilvægi öflugs Rík-
isútvarps fyrir almenning í þessu
landi, unga og gamla, í dreifbýli sem
og þéttbýli. Aðeins þannig getum
við staðið vörð um hlutlæga frétta-
mennsku, frjáls og öfl-
ug skoðanaskipti og
eflingu íslenskrar
tungu, forsendu ís-
lenskrar menningar. Í
ljósi þeirra breytinga
sem orðið hafa á lands-
lagi íslenskra fjöl-
miðla, og fyr-
irsjáanlegt er að verði
á þeim vettvangi, tel
ég að þessar röksemd-
ir eigi við nú sem áður.
Og raunar sem aldrei
fyrr.“
Stuðningur Fram-
sóknarmanna við Ríkisútvarpið er
eindreginn og einlægur. Vissulega
hefur dregist úr hömlu að bæta fjár-
hag þessa mikilvæga fjölmiðils, þá
væri hægt að efla dagskrána í sjón-
varpi og útvarpi. Eigið fé Rík-
isútvarpsins er uppurið, en það
nálgaðist 3 milljarða króna fyrir 10
árum. Veltufé er neikvætt um tæpar
700 milljónir króna og stöðugur
hallarekstur. Ríkisútvarpið skuldar
um þessar mundir rúma 5 milljarða
króna. Helstu lánardrottnar eru
Lífeyrissjóður ríkisstarfsmanna, ís-
lenskir bankar, ríkissjóður og Nor-
ræni fjárfestingabankinn. Ef Rík-
isútvarpinu yrði breytt í hlutafélag,
hljóta þessir aðilar allir að krefjast
traustra lánatrygginga í stað núver-
andi ríkisábyrgðar. Og auðvitað
hljóta vextir að hækka. Eignir sem
Ríkisútvarpið gæti lagt að veði eru
fyrst og fremst Útvarpshúsið sem
er metið á rúma 2 milljarða króna.
Óvíst er hvort hægt er að miða við
það mat, því hér er um mjög sér-
hæfða byggingu að ræða.
Viðvíkjandi háeffun Ríkisútvarps-
ins er Sjálfstæðisflokkurinn í minni-
hluta á Alþingi og einnig meðal
þjóðarinnar. Fjárhagsstaðan versn-
ar til muna verði Ríkisútvarpið há-
effað. Úr ýmsum áttum gagnrýna
menn að Ríkisútvarpið sé með aug-
lýsingar og háeffun er sterk rök-
semd fyrir því að afnema algjörlega
auglýsingar í Ríkisútvarpinu. Það
lækkar tekjurnar um þriðjung og þá
fer nýja einkahlutafélagið líkast til á
hausinn.
En – sem betur fer getum við
treyst Framsóknarmönnum til að
stöðva þetta feigðarflan.
Treystum á Framsókn
Jón Ásgeir Sigurðsson
fjallar um framtíð RÚV ’Eignir sem Ríkisút-varpið gæti lagt að veði
eru fyrst og fremst Út-
varpshúsið sem er metið
á rúma 2 milljarða
króna.‘
Jón Ásgeir Sigurðsson
Höfundur er útvarpsmaður.
VIÐ viljum meina að í góðum
jarðvegi þurfi að hafa góðan orm.
Við vorum á röltinu hjónakornin
og rákumst á harmónikkuleikara.
Fyrst löbbuðum við framhjá hon-
um og þá inn í verslunina IKEA
þar sem var margt um manninn.
Okkur leist ekki á blikuna svo við
snerum við og fórum að spjalla að-
eins við harmónikkuleikarann fyr-
ir utan. Maður varð strax var við
það að þessi maður hefur þurft að
púla mikið um ævina. Buðum við
honum í veislu um kvöldið til að
hann gæti spilað og fengið smá-
borgun fyrir gleðina. Svo kom
hann í gleðskapinn og viti menn,
það var hann sem gerði þetta að
gleðskap. Rúmenskur sígauni með
tvær hendur galtómar kom í Þjóð-
leikhúsið og gaf okkur bros á vör.
Hann á bara þetta líf, hann er
hérna núna til að nýta hvern dag
og hann er þakklátur og jákvæð-
ur. Þetta var forleikur að bíósýn-
ingu sem mun verða okkur lengi
minniskær. Lortur sýndi tvær
stuttmyndir eftir Hafstein Steph-
ensen og Kristin Loðmfjörð. Þess-
ar myndir eru frábærar að okkar
mati og viljum við hjónakornin
koma á framfæri þakklæti til allra
sem að þeim stóðu. Það er gott að
vita til þess að ennþá er til eld-
móður og frumleiki sem kemur
manni í svo opna skjöldu að úr
verður sú tegund af húmor sem
kitlar hvað mest og kætir á dísæt-
an hátt.
Súkkulaðidrottningin í túlkun
Ragnars Ísleifs Bragasonar er að
okkar mati mesti leiksigur á Ís-
landi síðan Kalli Guðmunds var
upp á sitt besta, þá erum við að
tala um leik þar sem hver fruma
líkamans tekur þátt.
HULDA VILHJÁLMSDÓTTIR
og VALGARÐUR BRAGASON,
Njálsgötu 14, 101 Reykjavík.
Hvað er í gangi?
Frá Huldu Vilhjálmsdóttur og
Valgarði Bragasyni listamönnum:
ÉG HEF í nokkrum greinum
reynt að sýna hversu fráleitt sé að ný-
liðun standi í öfugu sambandi við
hrygningarstofn fyrir nokkurn fisk-
stofn. Í síðustu grein-
inni var litið á íslenska
þorskstofninn, þ.e.
samband sóknar og ný-
liðunar. Þar sást mjög
greinilegt samband og
góðu fréttirnar eru þær
að sókninni gætum við
breytt strax á morgun
ef við viljum auka nýlið-
unina. Leiðinlegu frétt-
irnar eru þær að fyrir
langtíma ágóða þarf oft
að færa skammtíma
fórnir.
Í þessari grein skulum við skoða
samband nýliðunar og hrygning-
arstofns. Sjáist jákvætt samband þar
eru það góðar fréttir því þá þarf að-
eins að stækka hrygningarstofninn til
að auka nýliðunina og aflann. Og það
mundi þýða minni sókn og minni olíu-
kostnað. En meiri tekjur og minni
kostnaður, það þýðir miklu meiri
gróði.
Neikvætt samband væri ekki svo
góðar fréttir því þótt við gætum
minnkað hrygningarstofninn í bili til
að auka nýliðunina mundi sú aukna
nýliðun fljótlega stækka hrygning-
arstofninn aftur og það yrði kostn-
aðarsamt kapphlaup að reyna að
auka sóknina nógu mikið og nógu
hratt til að halda hrygningarstofn-
inum niðri þrátt fyrir aukna nýliðun.
Á því væri ekkert að græða.
Vonandi er því sambandið jákvætt
en leiðindafréttirnar eru samt þær að
þó að ákveðið væri strax á morgunn
að hætta þessari óskyn-
samlegu siðleysu sem
íslensk fiskveiðistjórn-
un er, þá tekur langan
tíma að byggja upp
hrygningarstofninn og
nýliðunina. Síðan ætti
ekki að veiða nýliðana
fyrr en þeir eru orðnir 5
ára svo að búa verður
við þorskleysið í a.m.k.
7 ár enn.
Ég hef lengi gagn-
rýnt hvernig Hafró
reiknar út stofnstærð
þorsksins og hrygningarstofninn.
Ekki vil ég taka eins djúpt í árinni og
sá ágæti maður Kristinn Pétursson
að þetta séu allt saman falsaðar tölur
og læt nægja að segja að þær séu
ekki rétt reiknaðar. En ég er hrædd-
ur um að fáir mundu taka mark á
þeim agnarlitlu tölum sem ég mundi
reikna út svo notum samt tölur Hafró
sem hefur á síðustu tveimur árum
lagfært talsvert reikninga sína á
hrygningarstofninum. Tölur Hafró
nægja því nú til að sýna samband
hans við nýliðunina þó að ég telji hinn
raunverulega hrygningarstofn vera
miklu minni og samansettan af miklu
eldri fiskum en fiskifræðingar halda.
Setjum tölur Hafró upp í dreifirit.
Segja má með Kristni Péturssyni
að dreifiritið líkist mest skotskífu eft-
ir gallaða haglabyssu. Það er nefni-
lega ýmislegt annað en hrygning-
arstofninn sem ákvarðar hversu stór
nýliðunin verður. Mest af því eru at-
riði sem við ráðum engu um en getum
kallað í stuttu máli ástand sjávar.
Fleira kemur þó til, t.d. mæl-
inákvæmni og rangt reiknaður
hrygningarstofn, ófullkomin sýna-
taka úr aflanum og haldleysi lengdar-
afla lykla til aldursflokkunar, brott-
kast, landanir framhjá vigt og fals-
aðar aflaskýrslur. Svo ekki sé nú
talað um þorska sem flýja til Færeyja
eða Grænlands undan ofveiðinni hér.
Svona eru því tölfræðileg sambönd
gjarnan, þ.e. meira og minna óreglu-
leg, handahófskennd og ómarktæk.
En þetta er reyndar mjög sterkt og
marktækt samband. Líkurnar á því
að það sé fyrir tilviljun eru aðeins 2 á
móti milljón. Því er furðu djarft hjá
Sigurjóni Þórðarsyni að fullyrða að
engar mælingar sýni jákvætt sam-
band hrygningarstofns og nýliðunar
fyrir íslenskan þorsk og þess vegna
eigi að auka sóknina og minnka
hrygningarstofninn enn meira.
Dreifiritið sýnir að nýliðunin og
þar með aflinn er ekki bara í jákvæðu
sambandi við hrygningarstofninn
heldur í réttu hlutfalli. Væntanlegur
framtíðarafli er aðeins lítið eitt stærri
en hrygningarstofninn svo það verð-
ur engin uppbygging á meðan ársafl-
inn er meiri en hrygningarstofninn
var. En það hefur hann verið síðan
1964.
Samband nýliðunar og
hrygningarstofns þorsksins
Einar Júlíusson fjallar
um samband nýliðunar og
hrygningarstofns þosks ’Væntanlegur fram-tíðar afli er aðeins lítið
eitt stærri en hrygning-
arstofninn svo það verð-
ur engin uppbygging á
meðan ársaflinn er
meiri en hrygning-
arstofninn var. ‘
Einar Júlíusson
Höfundur er eðlisfræðingur.