Morgunblaðið - 27.09.2005, Blaðsíða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 27. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
www.urvalutsyn.is
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
U
R
V
2
96
70

09
/2
00
5
Edinborg
Helgar- og vikuferðir í allt haust. Borgin er fögur
og einkar þægileg og Úrvals-Útsýnar hótelin eru
í göngufæri við alla helstu afþreyingu.
46.990* kr.
Verð frá:
Netverð á mann í tvíbýli á Mount Royal.
Innif.: Flug, skattar, gisting með morgunverði
í 2 nætur, akstur til og frá flugvelli
erlendis og íslensk fararstjórn.
Tryggðu þér bestu
kjörin og bókaðu strax.
– borgin fyrir þig
ÞAÐ er mat lögreglunnar í Reykjavík að allt
hafi verið gert til að upplýsa meint nauðg-
unarmál frá því í ágúst 2002 sem Hæstiréttur
leiddi til lykta sem skaðabótamál fyrir
skemmstu með því að dæma þrjá menn til
greiðslu bóta upp á 1,1 milljón króna þótt
aldrei hafi verið ákært í málinu og krafist
refsingar yfir hinum kærðu.
Í skýringum sem lögreglan sendi frá sér í
gær segir að rannsókn málsins hafi byrjað
strax og tilkynning um ætlaða nauðgun hafi
borist aðfaranótt 2. ágúst 2002. Farið var með
konuna á neyðarmóttöku fyrir þolendur kyn-
ferðisofbeldis á Landspítalanum.
„Í fyrstu lágu engar upplýsingar fyrir um
ætlaðan brotavettvang og litlar sem engar
upplýsingar um ætlaða gerendur,“ segir þar.
„Þá þegar var hafist handa við að leita á
skipulagðan og kerfisbundinn hátt að ætluð-
um brotavettvangi í því skyni að handtaka
ætlaða gerendur, framkvæma þar vettvangs-
rannsókn og leggja hald á sýnileg sönnunar-
gögn. Til að finna ætlaðan brotavettvang var
haft samband við leigubifreiðastöðvar en fram
kom í málinu að kærðu og kærandi höfðu tek-
ið leigubifreið á staðinn umrædda nótt. Bar
það ekki árangur. Brotavettvangur fannst
fyrir hádegi þennan dag eftir ábendingum frá
kæranda. Húsráðandi reyndist vera einn í
íbúðinni og sofandi. Var hann handtekinn kl.
11:40 og færður á lögreglustöð þar sem
skýrsla var tekin af honum kl. 13:50. Strax
var hafist handa við að framkvæma rannsókn
á vettvangi. Ítarlegar skýrslur voru ritaðar
um framangreindar rannsóknaraðgerðir.
Kærandi og kærði þekktust ekki
Ljós var strax í upphafi rannsóknar máls-
ins að kærandi og kærði þekktust ekki. Kær-
andi upplýsti að aðeins einn mannanna hafði
kynnt sig og nefndi hún gælunafn manns sem
hefur áður komið við sögu lögreglu. Húsráð-
andi nefndi hins vegar nafn annars manns.
Þriðja manninn kvaðst hann ekki þekkja en
sagði hann vera frænda mannsins sem hann
nafngreindi.
Síðar sama dag var húsráðanda sleppt úr
haldi lögreglu enda voru ekki talin skilyrði til
að halda honum lengur handteknum. Skýrsla
hafði þá verið tekin af honum, framkvæmd á
honum réttarlæknisfræðileg skoðun, rann-
sókn á brotavettvangi var lokið og skýrsla
hafði verið tekin af kæranda og hún jafnframt
gengist undir réttarlæknisskoðun. Engin
hætta var því talin á að húsráðandi gæti af-
máð merki eftir ætlað brot eða skotið undan
munum. Í skýrslu sem tekin var af húsráð-
anda kom fram að kynmök hefðu átt sér stað
með samþykki kæranda og engu ofbeldi eða
hótunum um ofbeldi verið beitt. Ekkert á
brotavettvangi gaf til kynna að ofbeldisverkn-
aður hefði verið framinn á staðnum og kær-
andi bar enga sýnilega áverka eftir ofbeldi.
Ljóst er að það flækti rannsókn málsins
strax í upphafi að kærandi og kærði nefndu
ekki nafn sama mannsins en ljóst var að sá
maður einn gæti vísað á þriðja manninn. Lög-
reglu var því ekki ljóst í upphafi hvaða manna
hún leitaði. Eftir helgina bárust böndin að til-
teknum manni. Sá maður var til sjós í öðru
umdæmi og mætti hann til skýrslutöku þegar
upp á honum hafðist. Skýrsla var tekin af
honum fimmtudaginn 8. ágúst og upplýsti
hann þá hver hinn óþekkti maður væri. Dag-
inn eftir var skýrsla tekin af þriðja mann-
inum.
Það er mat lögreglu að allt hafi verið gert
sem í hennar valdi stóð til að upplýsa þetta
mál. Að mati lögreglu voru ekki lagaskilyrði
til að gera kröfu fyrir héraðsdómi um að hús-
ráðandi sætti gæsluvarðhaldi á grundvelli
rannsóknarhagsmuna. Ekkert kom fram í
skýrslu húsráðanda né við aðrar rannsóknar-
aðgerðir lögreglu sem gaf tilefni til að krefj-
ast gæsluvarðhalds og verður að telja mjög
ósennilegt að dómari hefði fallist á slíka kröfu.
Svo sem fram hefur komið var lögreglan í
Reykjavík jafnframt að vinna að alvarlegu lík-
amsárásarmáli umrædda verslunarmanna-
helgi en engu að síður var unnið að rannsókn
þessa máls eftir getu um helgina. Skiptir
mestu í því sambandi að ekki var óyggjandi
hvaða tveir menn aðrir komu þarna við sögu
fyrr en eftir helgina eins og áður greinir.
Það er mat embættisins að sá tími sem leið
þar til teknar voru skýrslur af tveimur sak-
borninganna hafi ekki haft áhrif á niðurstöðu
rannsóknarinnar. Ekkert bendir til þess að
kærðu hafi náð að samræma frásögn og fram-
burðir þeirra eru ekki í svo miklu samræmi að
líklegt sé að þeir hafi talað sig saman um mál-
ið. Þá telur embættið að það hefði engu breytt
um ákvörðun ríkissaksóknara um að gefa ekki
út ákæru í málinu þótt náðst hefði að taka um-
ræddar skýrslur fyrr.“
Mannskapurinn skipti engu máli
Ingimundur Einarsson varalögreglustjóri
segir að ætla megi að fáliðað sé í lögreglunni
um verslunarmannahelgi en þó
skipti mannskapurinn engu máli
varðandi rannsóknina. „Það var
hægt að kalla til fleiri ef tilefni
þætti til,“ segir hann. „En það
réð engu um rannsóknarvinn-
una. Vissulega vorum við í öðru
máli þar sem manni hafði verið
veittir alvarlegir áverkar og það
fór mikill tími og mannskapur í
það mál. Hins vegar komum við
strax á vettvang í þessu máli
þegar við vorum búnir að finna
hann. Við handtókum mann sem
fyrir var á vettvangi og síðan
kom það í ljós að við vorum með
misvísandi upplýsingar um ann-
an og þriðja manninn. Eftir það
fórum við að leita að þeim og það kom í ljós
strax eftir helgina hver annar mannanna að
minnsta kosti var. Þegar við höfðum haft upp
á öðrum manninum gat hann sagt okkur til
um hver sá þriðji var. Ég tek fram að annar
maðurinn fór strax út á sjó.“
– En hví var fyrsta manninum sleppt án
þess að náðst hefði í hina tvo?
„Það var búið að kanna brotavettvang og
alla muni sem gætu tengst honum. Það hafði
farið fram réttarfræðileg rannsókn á bæði
kæranda og geranda þannig að við töldum
enga ástæðu til að halda honum lengur. Við
töldum og teljum enn að það hafi ekki verið
nein skilyrði til að óska eftir gæsluvarðhaldi.
– Þarna rekast á tvö sakamál. Ætlar lög-
reglan að gera eitthvað til að fyrirbyggja að
svona lagað gerist aftur?
„Við drögum alltaf lærdóm af öllu sem við
fáumst við. Við reynum að gera betur í hvert
skipti og ég held að þetta mál sé engin undan-
tekning. Það má hins vegar alltaf velta vöng-
um yfir því hvað við hefðum getað gert betur
og meira. Í ljósi þeirra litlu sönnunargagna
sem við höfðum, veltum við því stöðugt fyrir
okkur hvort við hefðum getað gert eitthvað
betur, þ.e. hvað og hvernig? Hvert einasta
mál hefur sín sérkenni og ef eitthvað þessu
líkt gerist aftur get ég ekki annað sagt en að
hugsanlega setjum við meiri kraft í málið. Það
hefði þó engu breytt hér því við vissum ekki
hverra manna við vorum að leita.“
Spurður hvort ekki þurfi að vera til sér-
stakt nauðgunarteymi hjá lögreglu til að
sinna slíkum málum, bendir Ingimundur á að
þegar séu sérfræðingar á ofbeldisbrotadeild.
„Deildin býr yfir mikilli fagmennsku og þekk-
ingu á þessum málaflokki.“
Varðandi rannsóknargögn seg-
ir Ingimundur að ríkissaksóknari
hafi fengið þau öll í hendur. „Þar
voru skýrslur sem teknar voru af
gerendum og kæranda og öllum
sem komu að málinu. Þar eru
réttarlæknisfræðileg gögn og
annað sem nauðsynlegt þykir til
að saksóknari geti tekið ákvörð-
un um ákæru.“
Ingimundur segir nánar að-
spurður að ríkissaksóknari hafi
ekki beðið um frekari gögn eða
áframhaldandi rannsókn á mál-
inu.
Um það hvort lögreglan hafi
spillt fyrir gangi rannsóknar-
innar vegna þess að gerendurnir
voru ekki yfirheyrðir samtímis, segist Ingi-
mundur ekki geta tekið undir þá gagnrýni.
„Það er að minnsta kosti okkar mat að þrátt
fyrir að þessir dagar hafi liðið, hefði það ekki
áhrif á niðurstöðu málsins. Ekki heldur áhrif
á þá ákvörðun ríkissaksóknara“ [um að fella
málið niður].
– Nú hefur lögmaður konunnar gagnrýnt
hvernig staðið sé að rannsóknum á kynferðis-
brotamálum hérlendis. Hverju svarar lög-
reglan þeirri gagnrýni?
„Gagnrýni Atla Gíslasonar hefur einkum
beinst að því að lögreglan er of upptekin af
því að líta á líkamlega áverka. Það kann að
vera að mikið sé til í því. En þá þarf að spyrja
á móti miðað við þau sönnunargögn sem lögð
eru upp í hendurnar á okkur og við getum
stuðst við. Hvað annað eigum við að taka til
grundvallar? Andleg sár koma ekki fram á
einni klukkustund eða næsta sólarhring. Í
þessu tilviki hefur viðkomandi einstaklingur
búið við mikla pínu jafnvel svo árum skiptir.
Við reynum að ganga úr skugga um hvort í
þessu tilviki hafi nauðgun átt sér stað eða
hvort ofbeldi hafi átt sér stað sem gefi vís-
bendingu um nauðgun. Því var ekki fyrir að
fara í þessu tilviki.“
– En hver eru hefðbundin vinnubrögð lög-
reglu þegar fleiri en einn eru grunaðir í saka-
máli?
„Þegar við höfum rökstuddan grun um að
frásögnin styðjist við þau sönnunargögn sem
við höfum undir höndum, förum við í hand-
tökur á öllum þeim sem geta komið þarna ná-
lægt. Það hvarflar ekki annað að mér að hefð-
um við vitað hverjir gerendur númer tvö eða
þrjú væru, hefðu þeir verið handteknir um-
svifalaust.“
Allt gert til að rannsaka ákæruna
Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson
orsi@mbl.is
Lögreglan í Reykjavík segir að allt hafi verið gert til að upplýsa nauðgunarkæru sem henni barst í ágúst 2002.
Konan fór í einkamál eftir að ákveðið var að ákæra ekki mennina og vann það í Hæstarétti.
Ingimundur Einarsson
ARNA Ösp Magnúsardóttir, ein
þeirra sem slettu grænlituðu skyri á
ráðstefnugesti á Nordica hóteli í
sumar, hefur breytt framburði sín-
um fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur.
Hún kveðst sem fyrr hafa slett skyri
en hún hefur nú lýst sig saklausa af
ákæru um húsbrot.
Lögmaður Örnu Aspar, Guð-
mundur B. Ólafsson hrl., segir að
þetta snúist um túlkun á eðli hús-
brots. Það hafi komið í ljós að Arna
Ösp hafi gengið óáreitt inn um dyr að
ráðstefnusalnum og að ekki hefði
verið reynt að stöðva hana. Því feli
brotið ekki í sér húsbrot. Í gær var
ákveðið að aðalmeðferð málsins færi
fram í seinni hluta október.
Bótakröfu breytt
Skömmu eftir að mótmælendurnir
slettu skyrinu á ráðstefnugesti og á
tækjabúnað og innréttingar hótels-
ins greindi Ingólfur Haraldsson, hót-
elstjóri Nordica hótels, frá því að
hótelið hefði orðið fyrir um þriggja
milljóna króna tjóni og við þingfest-
ingu málsins var lögð fram bótakrafa
upp á um 2,8 milljónir. Stærstur
hluti þeirrar kröfu var dreginn til
baka og nemur bótakrafan nú rúm-
lega 600.000 krónum. Ingólfur sagði
að í ljós hefði komi að tækjabúnaður
sem áður hefði verið talinn ónýtur
væri nothæfur. Tækin hefðu samt
sem áður orðið fyrir skemmdum og
rýrnað í verði. Bætur fyrir slíkt væri
hins vegar erfitt að sækja fyrir dómi
og það hefði ekki verið talið svara
kostnaði að gera tilraun til þess.
Arna Ösp hefur mótmælt bóta-
kröfunni og segir hana of háa. Með-
ákærði í málinu, Ólafur Páll Sigurðs-
son, hefur alfarið neitað sök. Þegar
er búið að dæma Paul Gill í tveggja
mánaða skilorðsbundið fangelsi
vegna málsins en bótakröfunni gegn
honum var vísað frá.
Ein þeirra sem slettu skyri breytir framburði að hluta
Neitar að hafa gerst sek
um húsbrot á hótelinu
Mótmælendurnir þrír skvettu grænu skyri á ráðstefnunni á Nordica hóteli
sl. sumar. Nokkrar skemmdir urðu á húsbúnaði og tækjum.