Morgunblaðið - 08.10.2005, Síða 38

38 LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
UNDIRRITAÐUR hefur fyrir
nokkru fengið þá nafnbót að kallast
eldri borgari. Af því tilefni átt þess
kost að fara í þeirra hópi í ýmsar
skoðunarferðir. Það verður þó að
segjast að aðgengi að mörgum stöð-
um sem merktir eru við
þjóðveginn sem nátt-
úruperlur eða athygl-
isverðir staðir er langt
frá því að vera fyrir
aldrað fólk og jafnvel
hættulegt yfirferðar
fullfrísku fólki.
Vil ég nefna hér
nokkra staði sem ég
hef farið til, þar sem
margir af ferðafélögum
mínum hafa snúið frá.
Hér er ekki um skipu-
lega úttekt sé að ræða:
Austan við Jökulsá á
Sólheimasandi er fjöl-
farinn vegslóði upp að
Sóleimajökli. Bílaplan
hefur verið gert við
enda vegarins fyrir
fjölmörgum árum.
Jökullinn hefur hins
vegar hopað mjög
mikið þannig að ekki
sést í sporð jökulsins
frá bílastæðinu og fólk
verður að leggja á sig
göngu um órudda jök-
ulurð til þess að kom-
ast að jökulsporðinum.
Þarna er þó hægt
um vik að ryðja braut
nær jöklinum og engin
landspjöll að.
Í Eldgjá hefur
myndast gönguslóði
frá bílastæði að Ófærufossi, ef hægt
er að kalla það gönguslóða, enda
hafa þarna orðið slys á fullfrísku
fólki. Það er um 20 mínútna gangur
aðra leiðina að fossinum, mest um
grjótklungur. Þarna mætti auðveld-
lega stytta gönguleiðina um helm-
ing, með lengri akfærum vegi og lag-
færa hinn hlutann. Hjá
Kirkjubæjarklaustri hefur verið
gerður gönguslóði að svokölluðu
kirkjugólfi. Stígurinn liggur að hluta
yfir mýrarblett og hefur verið lagður
dúkur í mýrina og möl yfir, sem síð-
an hefur sigið niður þannig að það er
jafnblautt yfirferðar. Þarna er mjög
lítið verk að grafa smáskurð í Mýr-
ina og lyfta veginum aðeins upp eða
velja styttri og greiðfærari leið að
staðnum. Við Dverghamra á Síðu
hefur verið gert myndarlegt bílaplan
með upplýsingaskiltum en gallinn er
sá að göngustígurinn liggur í hálf-
hring til þess að komast að hömr-
unum og reyna því flestir að stytta
sér leið með tilheyrandi áhættu og
jarðraski. Betra hefði verið að mínu
áliti að vegur væri lagður sunnan
megin að hömrunum þar sem oftast
var farið að þeim áður fyrr. Við
Stöng í Þjórsárdal er bílastæðið
langt frá fossgljúfrinu. Sunnan meg-
in við gljúfrið er ómerktur og illfær
akvegur að því en þaðan að sjá er
þetta einn fallegasti staður landsins
og þar hefur verið gerður góður
göngustígur niður í þessa vin. Það
eru hinsvegar örfáir sem þekkja
þessa leið. – Vegurinn að Öskju end-
ar í bílaplani, en síðan tekur við um
hálftíma gangur um eyðisand þar
sem ekkert sést til Öskju eða Vítis
og sneru margir við á þeirri leið,
héldu jafnvel að þetta
gæti ekki verið leiðin.
Þarna er allra veðra
von og svekkjandi að
þurfa að snúa við eftir
langa og erfiða ferð.
Ég sé ekki tilganginn í
því að gera fólki svona
erfitt að komast að
þessu náttúruundri. Þá
vil ég enda þessa upp-
talningu á nátt-
úruperlu okkar Mýr-
dælinga, Dyrhólaey.
Þar er ekki nóg að
ekkert sé gert til að
auðvelda göngu um
eyna heldur er hún lok-
uð öllum ferðamönnum
frá byrjun maí þar til
um 26. júní. Þetta er
gert að tilskipun Nátt-
úrustofnunar undir því
yfirskini að verið sé að
vernda æðarvarp á
eynni. Það má vera að
hægt sé að glepja ein-
hverja æðarfugla til
þess að verpa á eynni,
en það er jafnframt
næsta víst að flestir
ungar sem komast úr
eggi á eynni, enda sem
fuglafóður fyrir máva
og hrafna. Dyrhólaey er
nefnilega hömrum girt
að mestu og kollurnar
þurfa að fara langan veg með ung-
ana til þess að koma þeim út á Dyr-
hólaós. Vegna lokunar Dyrhólaeyjar
fær vargurinn næði til þess að éta
ungana í ró og næði. Eyjan hefur nú
verið lokuð á hverju sumri í um 20
ár, eða meira, til mikils óhagræðis
fyrir alla ferðaþjónustu, en ekki er
mér kunnugt um árangur friðunar-
innar og veit ekki til þess að hlutlaus
aðili hafi fengið að koma þar að til
þess að fylgjast með afdrifum æð-
arunganna. Í Vatnsmýrinni við
Reykjavíkurflugvöll er sennilega
mun meira æðar- og andavarp en
Náttúrustofnun virðist ekki hafa
neinn áhuga á að vernda það svæði.
Það virðist einhvern veginn að eftir
því sem fjarlægðin eykst frá Reykja-
vík vaxi áhugi Náttúruverndarsinna
til þess að varðveita náttúruna og
þegar komið er nógu langt frá mega
menn ekki einu sinni stinga niður
skóflu eða gera götuslóða til þess að
komast um eða að eigin jarðnæði.
Vegagerðin verður að kosta dýrt
umhverfismat ef einversstaðar þarf
að breyta vegi til batnaðar. Ég hef
ekkert heyrt um að krafist hafi verið
umhverfismats til þess að fara með
Reykjavíkurflugvöll til Keflavíkur,
eða út í hafsauga. Þó að bæði sé
þarna fjölbreytt fuglalíf, innanlands-
flug og sjúkraflug við landsbyggðina
muni hrynja, einkaflug Reykvíkinga
leggjast niður, eftirlit, viðgerðir og
viðhald flugflotans flytjast annað.
Ofan á svo allt annað er næsta víst
að einhvertíma gýs á Reykjanes-
skaganum og getur það lokað bæði
veginum til Keflavíkur og austur yfir
Hellisheiði. Það ætti því að vera al-
mannavanamál allra landsmanna að
fjalla um Reykjavíkurflugvöll.
Manni verður á að spyrja eru feg-
urstu staðir landsins aðeins fyrir
ljósmyndara og náttúruskoðendur á
besta aldri og gera Reykvíkingar
meiri kröfur um ósnerta náttúru eft-
ir því sem fjær dregur höf-
uðstaðnum?
Hverjir eiga að
njóta landsins
gæða?
Reynir Ragnarsson bendir á
hvað unnt sé að gera til að bæta
aðgengi aldraðra
Reynir Ragnarsson
’Aðgengi aðmörgum stöðum
sem merktir eru
við þjóðveginn
sem náttúru-
perlur, eða at-
hyglisverðir
staðir, er langt
frá því að vera
fyrir aldrað fólk
og jafnvel
hættulegt.‘
Höfundur er eldri borgari og
fyrrum lögregluvarðstjóri í Vík.
29. SEPTEMBER síðastliðinn
hófst, í þremur kvikmyndahúsum,
meðal annars Regnboganum, al-
þjóðleg kvikmyndahátíð í Reykjavík.
Er hún talin ein sú stærsta sem hald-
in hefur verið hér á landi. Taka þessu
margir fagnandi,
enda veitir ekki af
nýjungum og fjöl-
breytileika í kvik-
myndaheimi þar
sem Hollywood
virðist hafa tekið
völdin.
Vekur þessi kvik-
myndahátíð mikinn
áhuga hjá mér og þá
sérstaklega sá
flokkur sem varpar
ljósi á mannrétt-
indamál þessa heims. Það er frábært
framtak. Það vildi svo skemmtilega
til að hluti af mínu námi í fjölmiðlun
við Fjölbrautaskólann í Garðabæ er
að fara og sjá eitthvað af þessum
myndum og vinna úr þeim verkefni.
Myndin sem mig langar mest að sjá
eru Týndu börnin og er hún sýnd í
áðurnefndu kvikmyndahúsi. Hlakk-
aði ég því mikið til þess að geta slegið
tvær flugur í einu höggi, svalað
áhugasemi minni og lært um leið.
Það gerist varla betra.
En þessi tilhlökkun mín stóð ekki
lengi. Enn og aftur kom hreyfihöml-
un mín í veg fyrir að ég gæti farið
eitthvert sem mig langaði. Eða bíð-
um við, umorðum þetta aðeins: enn
og aftur kom samfélagið í veg fyrir að
ég gæti farið eitthvert sem mig lang-
aði. Það er ekki aðgengi fyrir fatlaða í
Regnboganum.
Samkvæmt heimasíðu Regnbog-
ans hafa orðið miklar breytingar á
húsnæðinu síðan það hóf starfsemi
sína 1980. Sett hafa verið ný sæti í
alla sali og eru þægindin í fyrirrúmi,
eru þau á stöllum svo áhorfendur sjái
betur leikinn á tjaldinu. Ný tjöld og
nýjustu gerðir af linsum hafa verið
sett upp til þess að auka skerpu og
birtu myndar og hafa sýningarvélar
verið endurnýjaðar til þess að
tryggja rekstraröryggi. Mikil ósköp
hefur þetta verið mikilvægt, að hlífa
heilbrigðum lík-
ömum frá óþægi-
legum sætum og
litlum gæðum
kvikmyndahúsa.
Svo nauðsynlegt
að í öllum fram-
kvæmdum
gleymdist grund-
völlurinn: aðgengi
fyrir alla. Það er
verulega skrítið
því Regnboginn
segist hafa
Smárabíó að leiðarljósi, en þar er að-
gengi fatlaðra einmitt til mikillar fyr-
irmyndar.
Nú er að renna upp fyrir mér
ástæðan fyrir svarinu sem fatlaðir fá
í gríð og erg ef um eitthvað er beðið:
,,Það eru ekki til peningar.“ Það er
ekki nokkur furða þegar svona
vinnubrögð eiga sér stað. Hefði ekki
verið nær að hugsa um það aðeins
fyrr hversu mikilvægt aðgengi fatl-
aðra er? Hefði ekki verið kostn-
aðarminna að bæta það á meðan á
framkvæmdum stóð? Mér finnst ver-
ið að kasta peningum út um
gluggann.
Svona lagað er ekki bara brot á
mannréttindum, heldur einnig á lög-
um og reglum. Samkvæmt þeim
skulu sveitarstjórnir sjá um að op-
inberar þjónustustofnanir og bygg-
ingar séu endurbættar með tilliti til
aðgengis fatlaðra. Í byggingarlögum
og reglugerðum stendur að aðgengi
fatlaðra skuli alltaf vera krafa við
hönnun og gerð mannvirkja. Þetta
virðist þó ekki vera virt viðlits og er
það ekki í fyrsta skipti. Það er allt of
mikið um lélegt aðgengi á opinberum
stöðum hér á landi sem er mikil
skerðing á mannréttindum fatlaðra.
Við höfum mjög takmarkaðan að-
gang af allt of mörgum kvikmynda-
húsum, leikhúsum, verslunum,
skemmtistöðum og fyrirtækjum sem
heftir okkur í daglegu lífi. Tel ég það
til háborinnar skammar fyrir þjóðfé-
lagið.
Það er einnig athyglisvert að svona
stór viðburður sem kvikmyndahá-
tíðin er, skuli vera haldin þar sem
þörf er á bættu aðgengi. Er ekki mót-
sagnakennt að hafa kvikmyndir um
mannréttindi þar sem ekki er að-
gangur fyrir alla? Er ekki mikið
hugsunarleysi að enn þann dag í dag
sé aðgengi að koma í veg fyrir líf,
störf og nám fatlaðra einstaklinga?
Er ekki komin tími fyrir breytingar
og tími til að draga úr aðgreiningu
sem þessari? Það finnst mér.
Ég vil hér með lýsa yfir von-
brigðum mínum og hörðum mótmæl-
um á því hugsunarleysi sem hér hef-
ur átt sér stað, að ekki sé hægt að
endurbæta húsnæði með tilliti til fatl-
aðra jafnt og heilbrigðra og að svona
stórviðburður geti ekki verið haldinn
í kvikmyndahúsi sem býður alla vel-
komna. Líkt og oft áður verðum við
fatlaðir að fræðast um þessar kvik-
myndir í gegnum heilbrigða fjöl-
skyldumeðlimi, vini, skólafélaga og
kennara, því okkur er ekki boðið.
Einhvers staðar gleymdist að fatlaðir
eru líka fólk.
Aðgengi fyrir fatlaða?
Nei, því miður
Freyja Haraldsdóttir fjallar
um fatlaða og aðgengi
þeirra að stofnunum ’Einhvers staðargleymdist að fatlaðir
eru líka fólk.‘
Freyja Haraldsdóttir
Höfundur er framhaldskólanemi.
MEÐAL annarra hluta sem
þarfnast athugunar er hversu marg-
ir af landsbyggðarnotendum innan-
landsflugsins eru til dæmis á leið
sinni til útlanda. Gefið að þetta hlut-
fall sé hátt kemur upp sú spurning
hvort hægt verði að skipuleggja
tengingar milli innan-
landsflugsins og milli-
landaflugsins með
þeim hætti að samfella
geti orðið á flugáætlun
flestra þessara far-
þega …
Mikil umræða hefur
átt sér stað hvort í
fyrsta lagi skuli flytja
flugvöllinn úr Vatns-
mýrinni og ef sú verð-
ur raunin þá hvert
skuli flytja hann.
Raddir þeirra sem álíta
að innanlandsflugið
skuli flutt til Keflavíkur hafa orðið æ
háværari að undanförnu.
Áður en hægt er að mynda sér
raunhæfa skoðun í svo stóru máli
hvað þá að taka ákvörðun þarf að
skoða hverjir það eru sem nota inn-
anlandsflugið einna mest og hversu
hátt hlutfall notendanna til dæmis
býr á landsbyggðinni. Meðal ann-
arra hluta sem þarfnast athugunar
er hversu margir af landsbyggð-
arnotendum innanlandsflugsins eru
til dæmis á leið sinni til útlanda. Gef-
ið að þetta hlutfall sé hátt kemur
upp sú spurning hvort hægt verði að
skipuleggja tengingar milli innan-
landsflugsins og millilandaflugsins
með þeim hætti að samfella geti orð-
ið á flugáætlun flestra þessara far-
þega. Ef farþegarnir sem eru að
koma úr innanlandsfluginu komast
ekki leiðar sinnar samdægurs er
ekki séð að mikil hagræðing sé fyrir
þá að hafa innanlandsflugið í Kefla-
vík.
Annar hópur Íslendinga nýtir inn-
anlandsflugið með þeim hætti að
flogið er á áfangastað, erindum sinnt
og komið til baka samdægurs. Þessi
hópur er ef til vill ekki
stór en þetta eru þó
fastir notendur þess-
arar flugþjónustu árið
um kring. Það skyldi
engan undra þótt þess-
um notendum fyndist
það vera sér óhagstætt
ef innanlandsflugið
flyttist til Keflavíkur.
Sú óánægja væri best
skilin í ljósi þess
hversu langur aðdrag-
andi er yfirleitt að flugi
frá landinu þ.e. milli-
landaflugi en flestir Ís-
lendingar hafa jú reynslu af því. Þeir
sem vilja hafa vaðið fyrir neðan sig
hvað varðar umferð og biðraðir á
Leifsstöð leggja jafnvel af stað allt
að þremur tímum fyrir áætlaða
brottför. Þeim sem fara fram og til
baka innanlands á einum og sama
deginum gæti því þótt ferðalagið
býsna þungt í vöfum væri innan-
landsflugið staðsett í Keflavík.
Önnur gild sjónarmið í málinu
hafa að undanförnu verið að líta
dagsins ljós. Það eru sjónarmið
þeirra sem koma með einum eða
öðrum hætti að sjúkraflugi frá
landsbyggðinni til Reykjavíkur.
Þessir aðilar benda á mikilvægi þess
að staðsetning innanlandsflugsins sé
sem næst sjúkrahúsum borgarinnar
enda geta mínútur skipt máli þegar
um bráðatilvik er að ræða.
Til að hugmyndin um staðsetn-
ingu innanlandsflugsins í Keflavík
geti orðið aðlaðandi þyrfti að huga
að mörgum þáttum. Fyrst skal
nefna samgöngur því ef vel á að vera
þarf leiðin frá Reykjavík til Leifs-
stöðvar helst að vera eins konar
„skottúr“. Einnig þyrfti að skoða
hvaða áhrif þessi aukna flugumferð
frá Leifsstöð hefði á aðgengi að flug-
stöðinni sjálfri, bílastæðum í
grenndinni og hvort gera þurfi ein-
hverjar umfangsmiklar umbætur til
þess að viðhalda skilvirkni í allri
þjónustu sem fylgir auknum flug-
samgöngum á þessu svæði.
Eins og sakir standa skortir upp-
lýsingar frá þorra landsmanna um
hvort þeir telji að innanlandsflugið
sé betur komið í Reykjavík eða hvort
vel megi una við þá hugmynd að
staðsetning þess verði í Keflavík. Til
að svo stór ákvörðun geti orðið far-
sæl fyrir alla landsmenn þurfa hags-
munir og þarfir meirihlutans að
ráða.
Flugvöllurinn - hvert skal
hann fluttur?
Kolbrún Baldursdóttir fjallar
um Reykjavíkurflugvöll ’Annar hópur Íslend-inga nýtir innanlands-
flugið með þeim hætti
að flogið er á áfanga-
stað, erindum sinnt og
komið til baka samdæg-
urs.‘
Kolbrún Baldursdóttir
Höfundur er sálfræðingur og
varaformaður Sjálfstæðisfélagsins
í Reykjavík suður.
Jónína Benediktsdóttir: Sem
dæmi um kaldrifjaðan sið-
blindan mann fyrri tíma má
nefna Rockefeller sem Hare
telur einn spilltasta mógúl
spilltustu tíma...
Sturla Kristjánsson: Bráðger
börn í búrum eða á afgirtu
svæði munu naumast sýna getu
sína í verki; þeim er það fyr-
irmunað og þau munu trúlega
aldrei ná þeim greindarþroska
sem líffræðileg hönnun þeirra
gaf fyrirheit um.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar