Morgunblaðið - 04.12.2005, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hér er gripið niður í ævisögu Arm-strong þegar krabbameinið erfarið að hrjá hann en hann er ennógreindur.Auðvitað hefði ég átt að vita að
það var eitthvað að mér. En íþróttamenn, sér-
staklega hjólreiðamenn, hafa atvinnu af afneit-
un. Maður afneitar öllum verkjunum og sárs-
aukanum vegna þess að maður verður að gera
það til að komast í mark. Þetta er sjálfspynt-
ingaríþrótt. Maður er á hjólinu allan daginn, í
sex til sjö tíma í senn, í alls konar veðri og vind-
um, yfir götusteina og möl, í leðju og roki og
rigningu, jafnvel hagléli, og maður lætur sárs-
aukann aldrei ná yfirhöndinni.
Mann verkjar alls staðar. Mann verkjar í
bakið, verkjar í fæturna, verkjar í hendurnar,
hálsinn, og svo verkjar mann auðvitað í rass-
inn.
Þess vegna veitti ég því enga sérstaka at-
hygli að mér leið ekki allt of vel árið 1996. Þeg-
ar hægra eistað á mér varð svolítið bólgið um
veturinn sagði ég sjálfum mér að bíta á jaxlinn
því ég gerði ráð fyrir að ég hefði bara meitt mig
eitthvað á hjólinu eða að kerfið í mér væri að
bæta upp eitthvert sálrænt karlmennskudæmi.
Mér gekk vel í hjólreiðunum, betur en nokkru
sinni, og það var engin ástæða til að hætta.
Hjólreiðar eru íþrótt þar sem gömlum
kempum vegnar best. Þær krefjast líkamlegr-
ar seiglu sem byggist upp með árunum og út-
sjónarsemi sem maður öðlast aðeins af reynsl-
unni. Árið 1996 fannst mér ég loksins vera að
komast á toppinn. Um vorið vann ég, fyrstur
Bandaríkjamanna, keppni sem kallast Flèche-
Wallonne, mikla þrekraun yfir Ardennafjöll-
inn. Ég var í öðru sæti í Liège-Bostogne-Liège,
klassískri keppni þar sem hjólaðir eru rúmir
268 kílómetrar á einum svakalegum degi. Og
síðan vann ég Tour Du Pont keppnina í Karól-
ínufjöllunum þar sem hjólaðir eru 1.970 kíló-
metrar á tólf dögum. Ég bætti við mig fimm
silfrum til viðbótar og var við það að komast á
topp fimm á alþjóðlega listanum í fyrsta skipti
á ævinni.
En áhangendur hjólreiða tóku eftir undar-
legu fráviki þegar ég vann Tour Du Pont
keppnina. Þegar ég sigraði í keppnum var ég
vanur að reka hnefana sitt á hvað út í loftið
þegar ég renndi mér yfir endamarkið. En í
þetta sinn var ég of uppgefinn til að fagna á
hjólinu. Augun í mér voru blóðhlaupin og ég
var rjóður í framan.
Afrek mín þetta vor hefðu átt að fylla mig
sjálfstrausti og orku en þess í stað var ég bara
þreyttur. Ég var aumur í geirvörtunum. Hefði
ég vitað betur hefði ég áttað mig á því að það
var sjúkdómseinkenni. Það þýddi að ég var
með aukið magn af HCG sem er hormón sem
einkum þungaðar konur framleiða. Karlmenn
hafa ekki nema agnarlítið af því, nema eistun
séu í ólagi.
Ég hélt ég hefði einfaldlega ofkeyrt mig.
Bíttu á jaxlinn, sagði ég við sjálfan mig, þú
mátt ekki við því að vera þreyttur. Fram undan
átti ég enn eftir tvær mikilvægustu keppnir
tímabilsins, Frakklandsreiðarnar – Tour de
France eða Túrinn, og Ólympíuleikana í Atl-
anta, en þetta voru þær keppnir sem ég hafði
miðað alla þjálfun og keppnir við.
Ég hætti í Tour de France eftir aðeins fimm
daga. Ég hjólaði í ausandi rigningu og fékk
hálsbólgu og lungnakvef. Ég var með slæman
hósta og verki í mjóbakinu og komst einfald-
lega ekki aftur upp á hjólið. „Ég náði ekki and-
anum,“ sagði ég fréttamönnum. Eftir á að
hyggja eru þetta ískyggileg orð.
Í Atlanta gaf líkaminn sig aftur. Ég var í
sjötta sæti í tímakeppninni og tólfti í götuhjóla-
keppninni, það var ágætis árangur á heildina
litið en nokkur vonbrigði miðað við væntingar
mínar.
Alltaf með skýringar reiðum höndum
Heima í Austin reyndi ég að telja sjálfum
mér trú um að ég væri bara með flensu. Ég
svaf ósköpin öll og fannst ég aumur og sljór.
Ég leiddi það hjá mér. Ég kenndi um löngu og
strembnu tímabili.
Ég hélt upp á tuttugu og fimm ára afmæli
mitt 18. september og tveimur kvöldum síðar
bauð ég húsfylli af vinum heim í partí fyrir tón-
leika með Jimmy Buffet og við leigðum okkur
margarítuvél. Móðir mín, Linda, kom í heim-
sókn frá Plano og í miðju partíinu sagði ég við
hana: „Ég er hamingjusamasti maður í heimi.“
Ég naut lífsins. Ég var í tygjum við fallega há-
skólastúlku við Texasháskóla sem hét Lisa
Shiels. Ég var nýbúinn að skrifa undir nýjan
tveggja ára samning við virt franskt keppnis-
lið, Cofidis, sem hljóðaði upp á 2,5 milljónir
bandaríkjadala. Ég átti frábært nýtt hús sem
ég hafði eytt mörgum mánuðum í að byggja og
hvert einasta smáatriði í arkítektúrnum og
innanhússhönnuninni var nákvæmlega eins og
ég vildi hafa það. Það var í Miðjarðarhafsstíl og
stóð við bakka Austinvatns, með háum glugg-
um sem vissu út að sundlaug og ítalskri verönd
sem lá niður að bryggju þar sem ég geymdi
sjósleða og hraðbát.
Aðeins eitt eyðilagði kvöldið fyrir mér. Um
miðja tónleikana fann ég fyrir höfuðverk.
Hann byrjaði sem vægur sláttur. Ég gleypti
tvær aspirín. Það gagnaðist ekkert. Í rauninni
versnaði verkurinn.
Ég reyndi íbúprófen. Nú var ég með fjórar
töflur í blóðinu en höfuðverkurinn ágerðist
bara. Ég komst að þeirri niðurstöðu að ég hefði
drukkið aðeins of margar margarítur og ákvað
að drekka aldrei eina einustu aftur. Vinur
minn, umboðsmaður og lögfræðingur, Bill
Stapleton, fékk mígrenislyf hjá Lauru konunni
sinni sem var með stauk af því í veskinu. Ég
tók þrjár pillur. Þær slógu heldur ekkert á
verkinn.
Þegar nú var komið var þetta höfuðverkur
eins og maður sér í bíómyndum, lamandi og
skelfilegur sársauki.
Að lokum gafst ég upp og fór heim. Ég
slökkti öll ljós í húsinu og lagðist í sófann, lá
grafkyrr. Verkurinn minnkaði ekkert en ég var
orðinn svo uppgefinn af sársaukanum og eftir
allt þetta tekíla að ég sofnaði að lokum.
Þegar ég vaknaði næsta dag var verkurinn
horfinn. Ég fór að baksa við að laga kaffi í eld-
húsinu og áttaði mig þá á því að sjónin var eilít-
ið þokukennd. Allar útlínur virtust óskýrar. Ég
hlýt að vera að eldast, hugsaði ég. Kannski þarf
ég að fá gleraugu.
Ég fann afsökun fyrir öllu.
Nokkrum dögum síðar sat ég heima í stofu
að tala í símann við Bill Stapleton þegar ég
fékk heiftarlegt hóstakast. Ég kúgaðist og
fann eitthvað málmkennt og salt í kokinu á
mér. „Bíddu aðeins,“ sagði ég. „Það er eitthvað
ekki í lagi.“ Ég rauk inn á baðherbergi. Ég
hóstaði yfir vaskinum.
Hann var ataður blóði. Ég starði í vaskinn.
Ég hóstaði aftur og aftur spýttist upp úr mér
rauður taumur. Ég ætlaði ekki að trúa því að
allt þetta blóð og allir þessir kekkir hefðu kom-
ið úr líkama mínum. Skelkaður hélt ég aftur
inn í stofu og tók upp símann. „Bill, ég verð að
hringja í þig seinna,“ sagði ég. Ég lagði á og
hringdi strax í nágranna minn, Rick Parker
lækni, góðan vin sem var líka heimilislæknir
minn í Austin. Rick bjó aðeins neðar í hlíðinni.
„Geturðu komið?“ sagði ég. „Ég er að hósta
upp blóði.“
Á meðan Rick ók til mín fór ég aftur inn á
bað og virti fyrir mér blóðið í vaskinum. Allt í
einu skrúfaði ég frá krananum. Mig langaði til
að skola það í burtu. Stundum geri ég hluti án
þess að vita hvers vegna. Ég vildi ekki að Rick
sæi þetta. Ég skammaðist mín. Ég vildi að
þetta hyrfi.
Rick mætti á svæðið og skoðaði upp í nef og
munn á mér. Hann lýsti ofan í kokið á mér og
bað um að fá að sjá blóðið. Ég sýndi honum það
litla sem eftir var í vaskinum. Ó, guð, hugsaði
ég, ég get ekki sagt honum hvað það var mikið,
það er svo ógeðslegt. Það sem eftir var virtist
ekki svo mikið.
Rick var vanur því að heyra mig kvarta und-
an stífluðum ennisholunum og ofnæmi. Það er
mikið af eilífðargrasi og frjókornum í Austin og
sama hversu kvalinn ég er má ég ekki taka of-
næmislyf vegna strangra lyfjareglugerða í
hjólreiðum. Ég verð að harka af mér.
„Það gæti verið að blæða úr ennisholunum,“
sagði Rick. „Þú gætir hafa sprengt æð.“
„Gott mál,“ sagði ég. „Þannig að þetta er
ekkert alvarlegt.“
Mér létti svo gríðarlega. Ég stökk á fyrstu
skýringuna sem ekki var alvarleg og lét þar við
sitja. Rick slökkti á vasaljósinu sínu og á leið-
inni út bauð hann mér í kvöldmat heima hjá sér
og Jenny konunni sinni í næstu viku.
Nokkrum kvöldum síðar brenndi ég á vespu
niður hæðina til Parkerhjónanna. Ég er með
dellu fyrir vélknúnum leikföngum og vespan er
eitt uppáhaldið mitt. En þetta kvöld var ég svo
aumur í hægra eistanu að ég gat varla setið á
vespunni. Mér leið heldur ekki vel við mat-
arborðið. Ég varð að koma mér rétt fyrir og
svo þorði ég ekki að hreyfa mig því það var svo
sárt. Ég sagði Rick næstum því hvernig mér
leið en var of feiminn til þess.
Þetta virtist ekki beint vera umræðuefni til
að brydda upp á við matarborðið og ég hafði
þegar angrað hann með blóðinu í vaskinum.
Hann á eftir að halda að ég sé algjör vælu-
skjóða, hugsaði ég. Ég hélt þessu út af fyrir
mig.
Þegar ég vaknaði næsta morgun var eistað á
mér svo hryllilega bólgið að það var næstum á
stærð við appelsínu.
Lagt inn í sæðisbanka
Armstrong er greindur með eistna- og
lungnakrabbamein og ljóst að meðferðin geri
hann ófrjóan, að minnsta kosti tímabundið.
Hann ákveður því að leggja inn í sæðisbanka
áður en meðferðin hefst.
Ferðin til San Antonio var nöturleg. Það
eina sem létti aðeins á spennunni var að Kevin
Livingstone var kominn aftur heim og hann
kom með til að veita mér stuðning. Mér þótti
vænt um að sjá hann, hann er með bjartan svip,
skær augu og svart hár, og lítur alltaf út fyrir
að vera í þann mund að skella upp úr. Það er
erfitt að vera í vondu skapi þegar hann er ná-
lægur. Við fengum meiri hjálp, ungur maður að
nafni Cord Shiflet, sonur vinar míns og arkí-
tekts, Davids Shiflet, bauðst til að aka okkur.
Ég sat þögull í aftursætinu og hver tauga-
veiklunarhugsunin rak aðra. Ég fengi aðeins
eitt tækifæri til að leggja inn í bankann. Ég
myndi kannski aldrei geta eignast börn. Ég var
að fara í fyrstu lyfjameðferðina mína. Yrði ég
mjög veikur af henni?
Við komumst loksins í sæðisbankann í San
Antonio. Cord og Kevin sátu með móður minni
á biðstofunni meðan hjúkrunarkona vísaði mér
inn á einkastofu og Kevin tókst að segja vond-
an brandara í von um að létta andrúmsloftið.
„Hey, Lance, vantar þig blað?“ sagði hann. Ég
glotti aumlega.
Mér var vísað inn í herbergi með hæginda-
stól sem hægt var að halla sér aftur í. Lýsingin
var dauf, einhvers konar tilraun til að skapa
stemmningu, hugsaði ég. Á litlu borði var stafli
af, já, blöðum. Klám, mér fannst það ógeðslegt.
Ég skrölti yfir að stólnum, dæsti og brast
næstum í grát. Ég fann mjög mikið til, skurð-
urinn eftir aðgerðina náði alveg efst úr nár-
anum og upp á kvið. Ég var niðurdreginn og
fannst ég vera að brotna saman eftir áfallið
sem fylgdi sjúkdómsgreiningunni. Átti mér nú
að takast að fá standpínu? Það var ekki lifandi
leið. Þar sem ég lá í stólnum hugsaði ég: Þetta
átti ekki að gerast svona. Getnaður barns á að
vera sveipaður von, hann á ekki að vera hluti af
þessari sorglegu, einmanalegu og örvænting-
arfullu aðgerð.
Mig langaði til að verða faðir – mjög mikið –
en ég hafði alltaf gert ráð fyrir að það myndi
gerast þegar ég væri ástfanginn. Þegar ég var í
kringum tvítugt hafði ég verið í hverju sam-
bandinu á fætur öðru. Ég var með konum í ein-
hvern tíma en entist ekki nema í nokkra mán-
uði, reikaði og sleit samböndunum. Ég hafði
verið með skólasystur minni úr menntó, fyr-
irsætu frá Hollandi, en ég var aldrei í sambandi
í meira en ár. Liðsfélagar mínir stríddu mér
með því að kalla mig FedEx vegna þess hve oft
ég skipti um kærustur. Slagorð FedEx hrað-
póstþjónustunnar var: „Þegar þú verður að fá
það – á einni nóttu.“ Ég var ekki kvæntur, mér
héldu engin bönd og þetta var ekki djúphyggn-
asta tímabil lífs míns. En með Lisu Shiels var
þetta þó öðruvísi. Við vorum orðin mjög náin
þegar ég greindist. Hún var klár og ákveðin
ung kona sem var mjög upptekin af námi sínu
við Texasháskóla og ég hafði svo sannarlega
hugsað út í hjónaband og börn með henni. Ég
var ekki viss hvort við ættum saman til lengri
tíma en ég vissi að mig langaði til að gifta mig
og ég vissi líka að mig langaði til að vera betri
faðir en þeir sem ég hafði fengið að kynnast.
Ég átti einskis annars úrkosti, ég lokaði aug-
unum og gerði það sem ég þurfti að gera …
Þegar þessu var lokið kom ég fram og rétti
einhverjum lækni málið. Cord og Kevin sögðu
ekki orð. Ég flýtti mér að fylla út eyðublöð og
sagði hjúkrunarkonunum að ég myndi senda
frekari upplýsingar seinna. Mig langaði bara
til að komast burt. En þegar við vorum að fara
kom læknirinn fram aftur.
„Sæðistalan er mjög lág,“ sagði hann.
Bókarkafli | Hjólreiðamaðurinn Lance Armstrong var farinn að vekja mikla athygli í íþróttaheiminum þegar hann greindist með eistnakrabbamein 25
ára gamall. Meinið reyndist auk þess hafa sáð sér í lungu og heila og var honum vart hugað líf. Armstrong sigraðist engu að síður á veikindum sínum og
hefur í kjölfarið farið með sigur af hólmi í Tour de France, Frakklandshjólreiðakeppninni, sjö sinnum í röð.
„Ég verð að harka af mér“
Reuters
Hjólreiðakappinn Lance Armstrong er hér ásamt þremur börnum sínum, Luke, Isabelle og Grace,
eftir að hafa farið með sigur af hólmi í sjöunda sinn í Frakklandshjólreiðakeppninni nú í sumar.
Þetta snýst ekki um hjólið – Leið mín aftur til lífsins
eftir þau Lance Armstrong og Sally Jenkins kemur
út í þýðingu Helgu Soffíu Einarsdóttur. Bókin kem-
ur út hjá bókaforlaginu Græna húsinu og er 269
bls.