Fréttablaðið - 18.10.2003, Blaðsíða 8

8 18. október 2003 LAUGARDAGUR
Ummæli utanríkisráðherra
um öryrkjadóm
„Ég sé ekki að þessi ummæli
þýði neitt í dag.“
Guðni Ágústsson í Fréttablaðinu 17. október.
Happadráttur
„Það væri ekki svo lítill happa-
dráttur fyrir Íslendinga og
okkar þorskstofn og eðlilega
stækkun hans ef Kínverjar ýta
okkar frystitogurum út af
Íslandsmiðum og þvinga okkur
með því til meiri vistvænni
veiða.“
Lúðvík Gizurarson í Morgunblaðinu 17. október.
Ójafnrétti
„Karlinn nýtur engrar aðstoðar
af hálfu hins opinbera.“
Garðar Baldvinsson í DV 17. október.
Orðrétt
Síldarvinnslan:
Nýtt Íslandsmet
SJÁVARÚTVEGUR „Þetta er að okkar
viti Íslandsmet,“ sagði
Björgólfur Jóhannsson, forstjóri
Síldarvinnslunnar í
Neskaupstað, en þar hafa 180
þúsund tonn af hráefni komið á
land og hefur engin íslensk
fiskimjölsverksmiðja tekið á
móti svo miklu magni á einu ári.
„Allt er þetta til gamans gert
en vissulega erum við stoltir af
árangrinum. Við etjum kappi við
nágranna okkar á Eskifirði en
þeir áttu fyrra metið sem var
178 þúsund tonn og slógu því
upp á heimasíðu sinni.“
Björgólfur kannaðist ekki við
að uppsagnir væru á döfinni hjá
Síldarvinnslunni. „Það er ekki
rétt. Ef eitthvað þá munum við
bæta við fólki þegar vertíðin fer
af stað fyrir alvöru. Vissulega er
alltaf verið að skoða hagræðingu
í rekstrinum og við erum með
starfsemi víða um land en á þes-
sari stundu er ekki á döfinni að
segja fólki upp.“ ■
Öryrkjadómurinn
kemur dósent á óvart
Dósent í lögum við Háskóla Íslands segir öryrkjadóminn skýra óvissuatriði í kjölfar eldri dóms.
Segir ósmekklegt að tala um mannréttindabrot í tengslum við fyrningu á kröfum
ÖRYRKJAR „Niðurstaða dómsins um
að ekki hafi verið heimilt að ákveða
tekjutrygginguna afturvirkt kom
mér á óvart. Það hefði verið erfitt að
ráða þá niðurstöðu af dómi réttarins
þann 19. desember 2000,“ segir
Skúli Magnússon, dósent við laga-
deild Háskóla Ís-
lands, um nýfall-
inn dóm Hæsta-
réttar í öryrkja-
málinu svokall-
aða þar sem fjöl-
skipaður dómur
kveður upp úr um
það að ríkinu hafi
verið óheimilt að
skerða kjör ör-
yrkja vegna
tekna maka þeir-
ra á árunum 1999 og 2000. Aftur á
móti tók rétturinn undir með hér-
aðsdómi með að kröfur öryrkja
vegna áranna 1994 til 1996 væru
fyrndar. Skúli segir að erfitt sé að
benda á sigurvegara í málinu en það
sem standi upp úr sé að ríkinu sé
heimilt að skerða tekjutryggingu og
bætur með vísan til tekna maka. Að
því leyti hafi öryrkjar ekki náð kröf-
um sínum fram. Þeir hafi þó unnið
talsverðan sigur hvað varðar þau
deiluefni sem upp komu í kjölfar
dómsins árið 2000.
Skúli segir að samkvæmt for-
sendum Hæstarréttar í fyrra ör-
yrkjamálinu hafi skerðing tekju-
tryggingar örorku lífeyrisþega í
hjúskap verið óheimil á þann hátt
sem gert var í þágildandi ákvæðum
almannatryggingalaga.
„Út frá því var gengið á sínum
tíma að önnur skerðing og þá væg-
ari skerðing væri ekki óheimil. Með
hliðsjón af því þá taldi ég að það
væri heimilt að ákveða einhverja
minni skerðingu afturvirkt enda
gæti slík skerðing ekki talist íþyngj-
andi. Niðurstaða Hæstaréttar kem-
ur mér því á óvart,“ segir Skúli.
Varðandi fyrningu krafna á ár-
unum 1994 til 1996 segir Skúli að sú
niðurstaða hafi verið fyrirsjáanleg
í því ljósi hvernig málið lá fyrir
Hæstarétti. Hann segir að kröfu-
gerð öryrkjans sem stefndi ríkinu
hafi borið með sér að málið var
höfðað til greiðslu á vangoldnum
lífeyri.
„Ef við snúum málinu við og
hugsum hvort hægt hefði verið að
höfða málið með öðrum hætti þá
hefðu vaknað ýmsar spurningar um
fyrninguna. En þær gera það vænt-
anlega ekki eins og málið liggur fyr-
ir. Þótt að talið sé að þessar kröfur
séu fyrndar þá er frekar ósmekk-
legt að tala um að mannréttindi séu
fyrnd á fjórum árum eins og Ragn-
ar Aðalsteinsson, lögmaður sóknar-
aðila málsins, hefur haft á orði.
Þessar kröfur eiga rót sína í því að
reglugerð var talin andstæð al-
mennum lögum. Þar með er slíkt tal
tæplega viðeigandi og ekki hægt að
tala um að þessar kröfur eigi rætur
sínar í mannréttindabrotum ís-
lenska ríkisins,“ segir Skúli.
Hann segir að dómurinn sé
fremur mikilvægur en merkilegur.
„Dómurinn skýrir að einhverju
marki þau óvissuatriði sem upp
risu í kjölfar eldri dómsins. Það
sem er merkilegt frá lagalegu sjón-
armiði er að þarna er tekin afstaða
til réttaráhrifa dóms sem kveður
upp úr um að lög séu andstæð
stjórnarskrá,“ segir Skúli.
Lagadeild Háskóla Íslands mun
fjalla um öryrkjadóminn á mál-
þingi í Odda á mánudaginn næst-
komandi. Þar munu Skúli og Eirík-
ur Tómasson, forseti lagadeildar,
fjalla um dóminn.
rt@frettabladid.is
Enn mannfall í Írak:
Átök við
shíta
KARBALA, AP Þrír bandarískir her-
menn og tveir íraskir lögreglu-
menn féllu í átökum við höfuð-
stöðvar shía-múslima í hinni
helgu borg Karbala í fyrrinótt. Að
minnsta kosti níu shítar féllu í
átökunum og sjö lögreglumenn
særðust.
Shítarnir sátu fyrir her- og lög-
reglumönnum sem voru við eftir-
lit í Karbala og skutu á þá af hús-
þökum.
Rúmlega 100 bandarískir her-
menn hafa fallið í átökum í Írak
frá því Bush Bandaríkjaforseti
lýsti yfir formlegum stríðslokum
1. maí síðastliðinn. ■
MIKIÐ EIGNATJÓN
Fimm eru slasaðir og tugir bíla skemmdir
eða ónýtir eftir fjöldaárekstur á E6-hrað-
brautinni skammt utan við Ósló í gær.
Fjöldaárekstur við
Ósló í gær:
40 bíla
árekstrur
ÓSLÓ, AP Að minnsta kosti fimm slös-
uðust, þar af þrír lífshættulega, í 40
bíla árekstri á E6-þjóðveginum,
skammt norður af Ósló í gær. Fólks-
bílar, flutningabílar, rútur og að
minnsta kosti tveir sjúkrabílar voru
í einni kös en þykk þoka var þegar
slysið varð og ísing á veginum.
Fyrstu bílarnir rákust saman upp úr
klukkan níu í gærmorgun en síðan
skullu þeir hver á fætur öðrum á
hrúgunni. Um var að ræða nokkra
árekstra á öllum akreinum hrað-
brautarinnar. Hámarkshraði á hrað-
brautinni er 100 kílómetrar á
klukkustund. Þrátt fyrir afleitar að-
stæður virðast ökumenn lítið hafa
dregið úr hraðanum. Hraðbrautinni,
sem liggur að Gardermoen-alþjóða-
flugvellinum, var lokað í nokkrar
klukkustundir. Viðbragðsástand var
á nálægum sjúkrahúsum en því var
létt skömmu síðar. ■
SÍLDARVINNSLAN Í
NESKAUPSTAÐ
Þar líta menn björtum augum á
komandi vertíð eftir góða byrjun.
HÆSTIRÉTTUR
Skúli Magnússon dósent segir öryrkjadóm Hæstaréttar fremur vera mikilvægan en merkilegan.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M
„Þá er frek-
ar ósmekklegt
að tala um
að mannrétt-
indi séu fyrnd
á fjórum
árum.
Höfn í Hornafirði:
Ók á kind
LÖGREGLAN Ekið var á kind í svarta
þoku skammt fyrir utan Höfn
aðfaranótt föstudags. Afleið-
ingarnar voru þær að bíllinn lenti
út af veginum þar sem hann fór
nokkrar veltur. Ökumaðurinn
skarst í andliti og var fluttur á heil-
sugæslustöðina á Höfn. Að sögn
lögreglunnar er það notkun bíl-
beltis að þakka að ekki fór verr.
Kindin lifði ekki af áreksturinn. ■