Fréttablaðið - 18.10.2003, Blaðsíða 26

Lénanöfn á Netinu hafa fráupphafi verið skráð í mjög tak-
mörkuðu stafamengi þar sem ein-
ungis tölustafir frá 0 til 9 og bók-
stafir í enska stafrófinu frá a til z,
ásamt bandstriki, hafa verið
gjaldgeng. Ástæðan fyrir þessari
takmörkun er fyrst og fremst sú
að þessi tákn eru sameiginleg
flestum lyklaborðum um allan
heim og þar sem Netið er
alþjóðlegt fyrirbæri hefur þótt
eðlilegt að netföng þess væru að
sama skapi alþjóðleg. Þetta gæti
breyst á næstunni með tilkomu
nýrra staðla þannig að netfangið
www.frettabladid.is gæti orðið
www.fréttablaðið.is í náinni
framtíð.
Tæknilega einfalt
„Eins og flestir vita hefur
þetta hingað til verið þannig að
fólk hefur þurft að skrá lén sín
með stöfum úr enska stafrófinu
eingöngu og íslensku stafirnir
aðlagaðir enskunni þar sem „þ“
verður „th“, „æ“ verður „ae“ og
svo framvegis“, segir Maríus
Ólafsson, hjá Internet á Íslandi
hf. (ISNIC) sem sér um
skráningu og úthlutun léna undir
þjóðarléninu .is.
„Nú er loksins búið að setja
staðla um hvernig skrá skuli
lénanöfn úr stærri stafa-
mengjum en áður, þannig að við
hér á Íslandi getum skráð
séríslenska stafi í okkar lén.
Tæknin er í raun einföld,
lénanöfnum með séríslenskum
stöfum er varpað yfir í venjulega
stafi á ákveðinn hátt og þannig
eru þeir svo notaðir í innviðum
nafnakerfa Netsins. Lénin eru
ekki og verða aldrei skráð með
séríslenskum stöfum í naf-
naþjónum. Þau eru einfaldlega
umkóðuð yfir í svokallaða ACE-
kóðun og skráð sem slík.“
Þannig yrði lénið
„þjóðarlén.is“ skráð sem
‘xn–jarln-esa9bxa1h.is’, sem
samsvarar léninu í ACE-kóðun, í
DNS-nafnaþjónum. Notagildi
slíkra léna með séríslenskum stö-
fum verður þó afar takmarkað til
að byrja með þar sem búnað til að
þýða þarna á milli vantar í flest
notendaforrit.
Gallar á gjöf Njarðar
„Það sem máli skiptir er að
rétthafi lénsins thor.is, til dæmis,
getur nú skráð lénið þór.is. Það
sem þessi breyting hefur í för
með sér er auðvitað betri
stuðningur við íslenskt mál en á
móti kemur að það er erfitt fyrir
erlendan aðila að slá inn þ-ó-r af
lyklaborðinu sínu. Menn verða að
gera sér grein fyrir því og þannig
má segja að þessi lén verði ekki
mjög notadrjúg til þess að byrja
með. Til dæmis vandast málin
þegar menn ætla að senda
tölvupóst á slíkt lén þar sem ekki
er hægt að senda póst á not-
andi@þór.is þar sem póstkerfi
leyfa slíkt ekki almennt. Það þarf
að laga þetta í öllum notendafor-
ritum á Netinu. Þeim þarf að
breyta miðað við að þessi svið séu
öll breytt, bæði URL, netföng og
ýmislegt annað,“ segir Maríus og
bætir því við að þessar aðlaganir
muni væntanlega taka nokkurn
tíma.
„Þetta gerist smám saman en
það sem skiptir máli núna er að
fram er kominn ein stöðluð lausn
á þessu máli.
Ýmis fyrirtæki hafa ætlað að
verða rík með því að bjóða fólki
upp á þetta og söluaðilar á .com og
.net lénum hafa verið að bjóða upp
á slíkar skráningar en þetta hefur
aldrei verið staðlað fyrr en nú.
Internet Engineering Task Force
hefur sett fram staðlana og ýmsar
þjóðir undirbúa nú að koma þessu
kerfi á.“
Áhuginn er til staðar
Maríus segir að það hafi alltaf
öðru hvoru í gegnum árin komið
upp fyrirspurnir um hvort menn
gætu ekki fengið þetta eða hitt
lénið með séríslenskum stöfum,
sérstaklega eftir að það var byrj-
að að bjóða upp á þennan mögu-
leika hjá .com. „Hinn almenni
notandi gerir sér náttúrlega litla
grein fyrir því hvort þetta sé ein-
hver stöðluð lausn eða ekki. Þeir
sem selja lén undir .com byrjuðu
á að selja slíkar skráningar áður
en aðferðir til að gera þetta voru
staðlaðar, það skipti þá ekki máli
svo lengi sem menn borguðu
fyrir. Við hefðum í sjálfu sér
getað byrjað að selja þetta fyrir
mörgum árum ef við hefðum haft
þessa sömu skoðun, en þó að við
ætlum að gera þetta núna munum
við gera það með þeim fyrirvara
að lénin hafi takmarkaða virkni, í
það minnsta í byrjun.“
Sá á kvölina sem á völina
Maríus segir að útfærslan á
þessari breytingu sé ekki síst
flókin og ýmis sjónarmið séu á
lofti þegar kemur að reglum og
stjórnun. „Sumir segja til dæmis
að við eigum ekkert að gera þetta
vegna þess að þetta sé bara
hreinn aukakostnaður fyrir
lénanotendur á Íslandi. Þeir þurfi
núna allir að fá sér tvö lén. Svo er
spurningin hver eigi að fá þessi
lén. Á maðurinn sem á thor.is
fyrir einhvern rétt á að skrá
þór.is umfram aðra? Eða lendum
við í því að það verða mismunan-
di aðilar sem eiga hinar ýmsu
útfærslur á þessum
lénanöfnum?“
Maríus segir að ISNIC muni
líklegast fara þá leið að aðilinn
sem eigi gamla lénið eigi rétt á
því nýja með íslensku stöfunum í
ákveðinn tíma. „Það getur samt
aldrei orðið nema takmarkaður
tími og eftir það getur hver sem
er sótt um og þessi lén verða þá
meðhöndluð nákvæmlega eins og
önnur lén. Annars er þetta allt
spurning um hvað notendur ís-
lenska þjóðarlénsins vilja. Við
erum búnir að kynna málið á þar
til gerðum póstlistum og biðja
menn að tjá sig um þetta en
fengið lítil viðbrögð. Við drögum
þá ályktun að menn séu almennt
sáttir við fyrirætlanir ISNIC
varðandi þessar skráningar.“
Einungis opnað fyrir
íslenska stafi
„Áhugaverðu spurningarnar í
þessu máli eru aðferðafræðilegar
og við stöndum meðal annars
frammi fyrir spurningunni um
hvaða stafi við eigum að leyfa,“
segir Maríus. „Eigum við að leyfa
alla mögulega og ómögulega stafi
undir .is? Eigum við að leyfa ein-
hverjum að skrá kínverska stafi
undir .is? Við höfum farið þá leið
að leggja til í byrjun að þetta
verði einungis íslenskir stafir. Þá
erum við að fara eftir
ábendingum frá ICANN og
CENTR (samtökum þjóðar-
lénastjórnenda) vegna hættu á
ruglingi.
Viðmiðunarreglan er því að
hver og enn eigi bara að leyfa sitt
þjóðarstafasett undir sínu þjóðar-
léni. En þá koma auðvitað alls
kyns rök á móti og spurningar um
af hverju til dæmis þýskt fyrir-
tæki á Íslandi megi ekki nota
þýska stafi í sínu .is léni?“
Óhjákvæmilegt að
svara eftirspurn
Maríus segist telja að þrátt
fyrir hættuna á ýmiss konar
ruglingi sé ISNIC ekki stætt á
öðru en að bjóða upp á skráningu
léna með séríslenskum stöfum
undir .is. Þessi möguleiki verði til
staðar annars staðar úti í heimi,
og það myndi óneitanlega skjóta
skökku við ef það væri hægt að
skrá lénið nýsköpunarsjóður.com
erlendis, en aðeins nyskop-
unarsjodur.is undir þjóðarléni
Íslands. „Við viljum síður neyða
þá sem vilja lén með séríslen-
skum stöfum til að skrá þau utan
Íslands,“ segir Maríus og gerir
ráð fyrir að líklega séu í kringum
30% íslenskra léna þannig að þau
yrðu með séríslenskum stöfum ef
fólk kysi að breyta þeim, þó ekki
sé gott að segja til um hversu
mörg þeirra verði stofnuð þegar
opnað verður fyrir þennan
möguleika.
thorarinn@frettabladid.is
26 18. október 2003 LAUGARDAGUR
Samkvæmt nýjum alþjóðlegum stöðlum verður hægt að nota íslenska stafi í lénanöfnum á Netinu í nánustu framtíð. Þessi breyting verður
væntanlega mörgum kærkomin enda raskast merking orða oftar en ekki þegar séríslenskir stafir falla frá. Nú getur thor orðið þór, thorskur
þorskur og Island Ísland.
Ísland.is/þorskur
bilast hjá reykjavík.is
Íslenskan mun njóta sín í allri sinni dýrð á Netinu eftir að allt
stafrófið verður rafrænt.
MARÍUS ÓLAFSSON
Gerir ráð fyrir að hægt verði að skrá lénanöfn með séríslenskum stöfum snemma á næsta ári en breytingin er nokkuð snúin, bæði fyrir ISNIC og hýsingaraðilana sem þurfi að koma upp stuðningi fyrir íslensku stafina með tilheyr-
andi breytingum á skráningarkerfum og fleiru þess háttar.
Það sem þessi
breyting hefur í för
með sér er auðvitað betri
stuðningur við íslenskt mál
en á móti kemur að það er
erfitt fyrir erlendan aðila að
slá inn þ-ó-r af lykla-
borðinu sínu.
,,
Síaukin notkun tölvupósts, vef-slóða og SMS-skilaboða er
farin að setja mark sitt á íslenska
tungu og séríslenskir stafir eru á
stöðugu undanhaldi í talmáli fólks
og skeytasendingum á milli
manna þar sem þeir hafa hingað
til ekki átt sér fastan samastað í
stafrófi Netsins. Fyrirtæki og
einstaklingar hafa þurft að marka
sér spor í netheimum með
ýmsum útfærslum eiginnafna
sinna sem taka mið af þessum
annmörkum. Þessar breytingar
eru oftast nær fyrst og fremst
óþjálar og vefja tungu um tönn
eins og sést vel á lénunum land-
laeknir.is, karahnjukar.is, hae-
stirettur.is og svo framvegis. Þá á
merking orðanna það til að
brenglast hressilega, oft á hinn
skemmtilegasta hátt eins og í
suzukibilar.is en það liggur í
augum uppi að eigendur þess léns
eru að vekja athygli á ákveðinni
bílategund en ekki að útmála það
að umræddir bílar bili eitthvað
meira en gengur og gerist.
Þessi vandræði ættu að vera
að baki á næstunni með innreið
íslenskra stafa í netstafrófið.
Suzukibilar getur þá orðið
Suzukibílar og dómsmálaráð-
herrann Björn Bjarnason getur
breytt nafni heimasíðu sinnar úr
bjorn.is í björn.is.
Héraðslæknir Reykjavíkur á
lénið her.is sem skýrskotar
vissulega frekar til hernaðar en
lækninga.
Embættið gæti hæglega skipt
yfir í hér.is til að fjarlægja sig
stríðsbröltinu eða jafnvel farið
alla leið og fengið sér héraðs-
læknirreykjavíkur.is.
Bílastæðasjóður er með póst-
fangið bilast@reykjavik.is og
það er ef til vill ekki mikið við
það að athuga þar sem þeir sem
eiga erindi við sjóðinn eru oftar
en ekki að bilast. Myndi það
samt ekki hljóma betur ef fólki
byðist að senda fyrirspurnir á
bílastæðasjóður@reykjavík.is?
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/R
Ó
B
ER
T