Fréttablaðið - 26.10.2003, Blaðsíða 26

26 26. október 2003 SUNNUDAGUR
Við erum í raun og vera að talaum þrjá mælikvarða á launa-
mun kynjanna,“ segir Kristjana
Stella Blöndal, aðstoðarforstöðu-
maður Félagsvísindastofnunnar
Háskóla Íslands en hún hefur unnið
launakannanir fyrir Verslunar-
mannafélag Reykjavíkur. „Það er
þessi mælikvarði sem er á þeirri
krónutölu sem konur og karlar fá í
budduna, muninn á því sem fólk
fær fyrir hvern tíma og síðan erum
við með þennan leiðrétta launa-
mun.“ Samkvæmt könnun VR virð-
ist hinn leiðrétti munur á launum
karla og kvenna vera um 14%.
Kannanirnar ekki allar mál-
efnalegar
„Leiðrétti launamunurinn er sá
munur sem við teljum að sé á
launum karla og kvenna þegar við
erum búin að taka út þætti sem
eiga að hafa áhrif á laun,“ segir
Stella. „Þá erum við að tala um
starf og vinnutíma og þess háttar.
Aftur á móti hafa, í launakönnun-
um, verið teknar inn breytur sem
eiga ekki að skýra í burtu launa-
mun kynjanna. Ég get nefnt hjú-
skaparstöðu sem dæmi. Ef við
ætlum að skoða leiðréttan launa-
mun þá verðum við gera það með
því að taka málefnalegar skýri-
breytur. Breytur sem við vitum að
hafa áhrif á störf fólks en ekki
það hvort við finnum einhver
tengsl við háralit eða hjúskapar-
stöðu eða barneignir af því að það
hefur ekki málefnalega tilvísun.
Það getur hins vegar verið að
þessir þættir tengist eitthvað
launum en það er þá bara allt önn-
ur rannsókn. Það hefur mjög
brunnið við í rannsóknum á kyn-
bundnum launamun að það sé ver-
ið að taka inn þætti sem eru að
okkar mati algjörlega ómálefna-
legir og engar rannsóknir sem
styðji það að þessir þættir hafi
áhrif á vinnuframlag fólks.“
Horfst í augu við vandann
„Allir vita af launamuninum og
allir vilja gera eitthvað í málinu,“
segir Stella. „Vandinn blasir við
en viðbrögðin hafa verið fátæk-
leg. Það liggur við að það megi
segja að öll þessi rannsóknar-
vinna, sem hefur farið fram á síð-
asta áratug, hafi fært okkur þann
kjark sem hefur gert okkur kleyft
að horfast í augu við það að það er
launamismunur hjá kynjunum.
Það er ekkert langt síðan við vor-
um stödd þar sem við sögðum
alltaf bara „já en konur vinna
miklu minna“, „já en konur vinna
allt öðruvísi störf“, „þær eru ekki
menntaðar“ og allt þetta. Leiðrétti
munurinn tekur þetta út þó hann
sé svo sannarlega ekki eini mæli-
kvarðinn á launamun kynjanna.
Við erum þó að minnsta kosti
komin á þann stað að við getum
horfst í augu við þetta og viður-
kennt að það sé munur og þá er
það forsenda fyrir því að við ger-
um eitthvað í því.“
Konur með 70% af launum
karla
Stella segir mjög flókið að
skoða launamun kynjanna ef bara
er tekið tillitil til heildarlauna
fólks í fullu starfi. „Þá erum við
oft að fá þá niðurstöðu að konur
Femínistafélag Íslands hvattikonur til að ganga á fund vinnu-
veitenda sinna á föstudaginn og
fara fram á launahækkun. „Konur
sýndu mikinn samtakamátt á al-
þjóðlegum frídegi kvenna þann 24.
október árið 1975 þegar þær tóku
sér frí frá vinnu og skunduðu nið-
ur á Lækjartorg til þess að leggja
áherslu á mikilvægt framlag sitt
til samfélagsins. Við vildum at-
huga hvort við gætum ekki virkjað
þennan kraft með öðrum hætti á
föstudaginn með því að hvetja kon-
ur til að arka inn á skrifstofur og
biðja um launahækkun“, segir
Svanborg Sigmarsdóttir, kynning-
arfulltrúi jafnréttisvikunnar og
ráðskona Femínistafélagsins.
„Það gerist ekkert á meðan við
sitjum úti í horni og kvörtum. Við
vitum líka að það breytist ekkert á
einum degi en konur eru tilbúnar
til að taka málin í eigin hendur og
vekja umræður.“
Svanborg segir að það hafi þótt
við hæfi að hefja níu daga jafn-
réttisviku Femínistafélagsins
þann 24. október en á næstu dög-
um muni fjölmargir starfshópar
innan hreyfingarinnar vekja at-
hygli á málaflokkum sínum með
ýmsum hætti. „Það er alltaf þörf á
jafnréttisviku. Við erum að gera
svo margt og það eru svo margir
hópar starfandi hjá okkur og við
ætlum að nota þetta tækifæri til
að sýna að við erum ekki bara að
einblína á eitthvert eitt ákveðið
verkefni, enda er fjöldinn allur af
konum og körlum líka að vinna að
jafnrétti á ýmsum sviðum. Þessi
vika gerir öllum hópunum kleift
að sýna hvað þeir eru að gera í
raun og veru.“ ■
Alltaf þörf á jafnréttisviku
Femínistafélag Íslands stendur fyrir níu daga jafnréttisviku sem hófst á föstudaginn. Svanborg Sigmars-
dóttir segir alltaf vera þörf fyrir slíka viku enda sé stór hópur fólks að vinna að jafnrétti á hinum ýmsu
sviðum og þessi langa vika gefi þeim öllum tækifæri til að kynna viðfangsefni sín.
Rannsóknir hafa staðfest að raunverulegur munur er á launum karla og
kvenna fyrir sambærilega vinnu. Vandinn blasir því við og allir virðast vilja
leysa hann en samt breytist fátt. Þær rannsóknir sem hafa verið gerðar á síð-
asta áratug hafa þó gefið fólki kjark til þess að horfast í augu við vandann þó
hann sé langt því frá leystur.
Af hverju eru
konur með lægri
laun?
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR
„Í lok jafnréttisvikunnar ætlum við að fylgja Bleika steininum eftir. Þann 19. júní færðum
við forseta Íslands, heilbrigðisráðherra, borgarstjóra Reykjavíkur og biskupnum Bleika
steininn til þess að hvetja þá til að hafa jafnréttissjónarmið ávallt að leiðarljósi. Og á
föstudaginn ætlum við að athuga hvernig hefur tekist til.“
Það gerist ekkert á
meðan við sitjum úti í horni
og kvörtum.
,,
VALGERÐUR B. EGGERTSDÓTTIR
Laganemi
Forstjóri ÍSAL 1.800.000
Bankastjóri Landsbankans 1.500.000
Yfirlæknir á Landspítalanum 900.000
Leikskólastjóri 650.000
Menntaskólakennari 400.000
Dagskrárgerð í sjónvarpi/Kastljós 350.000
Auglýsinga- og textagerð 300.000
Fjölmiðlafulltrúi Flugleiða 500.000
Gjaldkeri í banka 200.000
Afgreiðsla í bókabúð 180.000
Bensínafgreiðsla 180.000
Símsvörun 150.000
BRYNJÓLFUR STEFÁNSSON
Verkfræðingur
Forstjóri ÍSAL 900.000
Bankastjóri Landsbankans 900.000
Yfirlæknir á Landspítalanum 700.000
Leikskólastjóri 300.000
Menntaskólakennari 300.000
Dagskrárgerð í sjónvarpi/Kastljós 320.000
Auglýsinga- og textagerð 280.000
Fjölmiðlafulltrúi Flugleiða 500.000
Gjaldkeri í banka 220.000
Afgreiðsla í bókabúð 170.000
Bensínafgreiðsla 170.000
Símsvörun 170.000
HVAÐ TELJA ÞAU SANNGJÖRN LAUN?
Fréttablaðið spurði ungan mann og unga konu hvað þau
teldu sanngjörn laun fyrir nokkur mismunandi störf. Það
verður ekki betur séð en að konan, Valgerður, gefi mann-
inum, Brynjólfi, hvergi eftir.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M