Tíminn - 29.07.1973, Page 19

Tíminn - 29.07.1973, Page 19
> ’Viji Sunnudagúr-29/3ÚIÍ 1973. Útgefandi: Framsóknarflokkurinn Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór- ‘ arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif- stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif- stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusími 12323 — aug- lýsingasími 19523. Askriftagjald 300 kr. á mánuöi innan lands,. i lausasölu 18 kr. eintakið. Blaðaprent h.f iL_____________ -..- :____-ly Hagstæð þróun íhafs- botnsnefnd í Genf I viðtali, sem Timinn átti við Þórarin Þórarinsson, sem nú situr á fundum hafs- botnsnefndar i Genf, og birt er i blaðinu i dag, kemur m.a. fram, að 200 milna efnahagslög- saga strandrikja á riú miklu og vaxandi fyigi að fagna. Er talið að 80-90 riki muni styðja tillög- ur um 200 milna efnahagslögsögu þegar á haf- réttarráðstefnuna i Santiago kemur á næsta ári. Það, sem mest munar um nú varðandi vax- andi fylgi 200 mílna efnahagslögsögu, er sú ályktun, sem gerð var á fundi þjóðhöfðingja einingarsamtaka Afriku i Addis Abeba i júni mánuði sl. Þá ákváðu riki Einingarsam- takanna að styðja tillögur um 200 milna efna- hagslögsögu strandrikja á hafréttarráðstefn- unni. Meðal þessara Afrikurikja eru 14 riki, sem ekki eiga land að sjó og er afar mikilvægt, ef þessi riki Afriku styðja rúma efnahagslög- sögu en það eru einmitt þau riki, sem ekki eiga land að sjó, sem yfirleitt hafa staðið með tillögum, sem takmörkuðu sem mest forrétt- indi strandrikjanna. Með samþykkt þjóðhöfðingja Einingar- samtaka Afrikurikjanna er talið, að öll Afrikurikin nema 2 muni styðja 200 milna efna- hagslögsögu. Zambia og Uganda styðja enn aðrar tillögur. í Genf hafa nú verið stofnuð samtök rúmlega 20 þjóða um samstarf að undirbúningi hafréttarráðstefnunnar. 1 þessum rikjum eru riki, sem vilja fá samþykktar 200 milur eða meira. í þeim eru Suður-Amerikurikin.nokkur riki i Asiu og Afriku, Ástralia og Kanada og Is- land og Noregur. Ástralia og Noregur hafa flutt tillögu, sem felur i sér 200 milna efnahagslögsögu strandrikis sem lágmark, en jafnframt heimild fyrir strandrikið að láta lögsöguna ná lengra út, ef landgrunnið nær lengra út en 200 milur. Alls munu um 15-20 riki telja sig eiga land- grunn, sem nær út fyrir 200 milur. Andstæðingar 200 milna efnahagslögsögunn- ar hafa heldur hægt um sig i bili. Störfin ganga hægt og málaþras er mikið i öllum nefndum. Virðast mörg riki enn biða átekta og eru enn að meta stöðuna. Talið er að um 150 riki muni eiga rétt til setu á hafréttarráðstefnunni i Santiago. Það þýðir, að það þurfa 100 riki að samþykkja tillögur svo þær verði að alþjóðareglu eða tveir þriðju rikj- anna. Umgengnin við landið Þrátt fyrir talsverðan áróður og ráðstafanir á undanförnum árum til hvatningar ferða- mönnum að ganga vel um landið er pottur enn viða brotinn. Þær fréttir, sem t.d. hafa borizt af umgengninni i Þórsmörk, eru hryggilegar. Nú standa ferðalögin um landið sem hæst og vill Timinn hvetja alla ferðamenn til snyrtilegrar og góðrar umgengni i náttúrunni um leið og hann óskar þeim góðrar ferðar. TÍMINN W Lewis Símons, The Guardian: Dalai Lama er vonbetri um sjálfstæði Tíbets Kínverjar hafa slakað nokkuð á klónni, en sumir flótta mannanna frá Tíbet óttast að Indverjar snúi við þeim bakinu KÍNVERJAR hafa eitthvaö slakaðá klónni i Tibet og þetta hefir vakið nýjar vonir hjá þeim 80 þúsund Tibetbúum, sm eru landflótta i Indlandi. Dalai Lama, landflótta and- legur og veraldlegur leiðtogi Tibetbúa, gerir sér einnig von- ir um, að bætt sambúð Kin- verja og Bandarikjamanna verði þjóð hans til góðs með timanum. Leiðtoginn er 38 ára og hefir dvalið i 14 ár i Dharamsala og viðar i hinum indverska hluta Himalayafjalla. Hann varaði við of mikilli bjartsýni i þessu efni. „Kinverjar hafa siðan 1959 komið fram við Tibetbúa eins og þeir væru lægri ver- ur”, sagði hann. „Óséð er enn, hvort tilslakanirnar verða svo miklar, að samskiptin geti orðið á jafnréttisgrundvelli”. Dalai Lama benti á, að Kin- verjar væru farnir að endur- byggja Buddhamusteri, klaustur og aðra helga staði i Lhasa „hinni bönnuðu borg” og höfuðborg Tibets. „Þeir eru einnig farnir að skila bókum dýrgripum og helgum mun- um, sem þeir stálu þegar þeir lögðu landið undir sig”, sagði hann. „Séu Kinverjar einlægir i þessu ætti ekki að þurfa lengi að biða viðunandi lausnar”. EN hvað væri þá viðunandi lausn á vanda Tibetbúa? Sætti leiðtoginn sig við að hverfa aftur til Tibet sem andlegur leiðtogi einungis, ef Tibet fengi nokkurt sjálfstæði undir stjórnmálayfirráðum Kin- verja, eða krefðist hann al- gjörs sjálfstæðis landsins? „Þetta verður ekki ákveðið eftir geðþótta minum, né held- ur af flóttamönnunum frá Tibet eða fyrir þá. Þessa ákvörðun verða sex milljónir Tibetbúa að taka og kinverska rikisstjórnin.” Ef ibúar landsins teldu sér hag að samvinnu við Kín- verja, „hvað væri þá til fyrir- stöðu? Akveöi ibúar landsins hins vegar, að þeir vilji öðlast fullt sjálfstæði að nýju, verð- um viðað stefna að þvi marki.” Gera má ráð fyrir, að áframhaldandi skæruhernað- ur i sumum hlutum Tibets sé valdhöfunum i Peking til erfiðisauka, en hafa Kinverjar nokkra ástæðu til að veita Tibetbúum sjálfsstjórn, hvað þá sjálfstæði? „Séu Kinverjar ekki að hugsa um landvinninga”, sagði Dalai Lama, „og vilji stuðla að festu i suður og suð- austur Asiu væri skynsamlegt fyrir þá að gera Tibet að hlut- lausu riki eða að eins konar friholti milli Indlands og Kina. Þetta tryggði Kinverjum örugg landamæri og gerði her þeirra kleift að draga úr öryggisráðstöfunum. Þegar til lengdar léti yrði hlutlaust og sjálfstætt Tibet ávinningur, Potala—höllin I Lhasa, aðsetur Dalai Lama. ekki aðeins fyrir Kinverja og Indverja, heldur og fyrir frið- inn i Asiu yfirleitt”. DALAI Lama og útlaga- stjórn hans i Dharamsala þyk- ir þrengjast fyrir dyrum eftir þvi sem Indverjar og Kinverj- ar þokast i átt til bættrar sambúðar. Tibetbúar minnast orða Nehrus hins látna for- sætisráðherra, þegar hann sagði við þingið árið 1950, rétt eftir að Kinverjar réðust inn i Tibet: „Siðasta orðið um Tibet eiga Tibetbúar sjálfir að hafa og engir aðrir.” Indira Gandhi forsætisráð- herra, dóttir Nehrus, Sardar Swaran Singh utanrikisráð- herra og aðrir indverskir leiö- togarhafa að undanförnu ver- ið að reyna að friðmælast við Kinverja i sambandi við Tibet. Þetta vekur nokkurn kviða meðal landflótta Tibetbúa, ekki aðeins vegna þess, að þeir óttast að missa stuðning Indverja, heldur og af þeirri ástæðu, að þeir halda, að vest- rænir menn liti til Indverja sem fyrirmyndar um afstöðu til sjálfstæðis Tibets. Dalai Lama heldur hiklaust fram, að „meginafstaða” Ind- verja hafi engum breytingum tekið og þeir „selji Kinverjum ekki Tibet eins og Bandarikja- menn seldu Formósu”. Hann segir samband Tibetbúa og Indverja standa á gömlum merg, eða frá þvi fyrir þúsund árum, rétt eftir að Búddhatrú hófst og „rista miklu dýpra en stjórnmálatengslin milli Bandarikjanna og Formósu”. LEIÐTOGINN leggur sig fram um að sýna Indverjum þakklæti, en fámennur hópur ungra flóttamanna frá Tibet, bæði munkar og leikmenn, kviðir þvi einmitt, að Indverj- ar séu reiðubúnir að láta Tibet lönd og leið ef það geti orðið til þess að bæta sambúð þeirra og Kinverja. „Sambúð Indverja og Kinverja er mesta áhyggjuefni flóttamann- anna”, sagði Sherpa Tulku, ungur munkur, sem hefir stundað nám i Bandarikjun- um. „Framtið Tibets veltur gersamlega á þessari sam- búð”. Dalai Lama viðurkenndi, að nokkur ágreiningur væri milli ungra flóttamanna og þeirra, sem sluppu yfir fjöllin með honum: „En við erum allir skuldbundnir að vinna að freslsun Tibets og ágreiningur okkar ristir ekki djúpt”. Bæði ungir og gamlir eru hollir Dalai Lama sjálfum. Hann er enn sami guðlegi konungurinn og hann hefir ávallt verið siðan að farandmunkar fundu hann fjögurra ára að aldri og lýstu hann fjórtánda Dalai Lama. Hann var langsamlega voldugasti leiðtogi i Tibet og hafði samkvæmt hefð algert vald i landinu, þar sem ekki er gerður greinarmunur á kirkju og riki. En stjórnmálavald hans var litið sem ekkert frá þvi að kinverskir kommúnist- ar réðust inn i landið 7. októ- ber 1950 og þar til að hann var neyddur til að flýja frá Potala- höllinni i Lhasa niu árum sið- ar. HANN var áður alger drottnandi rikis, sem er stærra en öll Evrópa, en hefir nú ekki yfir öðrum að ráða en flóttamönnum, sem eru dreifðir um undirhliðar Himalayafjalla og fylkið Mysore i Suður-Indlandi. Hann segir hamingjuna vera lokamarkmið Tibetbúa. Ekki skipti meginmáli, hvort Tibet sé með öllu óháð Kinverjum eða lúti þeim að einhverju leyti. Dalai Lama lætur i veðri vaka, að hann geri sér fyrst og fremst far um að varðveita menningu Tibetbúa og þjóðar- vitund, „til þess að við höfum eitthvað að leggja þjóð okkar þegar við hverfum aftur heim.” En hann er tvimæla- laust kænn i stjórnmálum og á hlutdeild að þvi, sem er að gerast. Hann hefir samband við skæruliða i Tibet og fylgist með stjórnmálaframvindunni i Lhasa eftir sinum eigin leið- um, sem hann neitar að ræða. ,,Ég er yfirleitt andvigur of- beldi”, segir hann. „Ég trúi þvi, að árangur án ofbeldis sé traustari hinu, sem næst með ofbeldi. En ég get ekki áfellzt Tibetbúa, þar sem þeir vorú i örvæntingu knúðir til of- beldis.” Hann neitaði allri vit- neskju um réttmæti þeirra sögusagna, að Sovétmenn og Bandarikjamenn legðu skæru- liðum i Tibet vopn og þjálfuðu þá. „Skæruliðarnir fá mest af sinum vopnum með þvi að ræna sveitir úr kinverska hernum”, sagði hann. AÐRIR heimildarmenn frá Tibet sögðu fregnirnar um stuðning Sovétmanna og Bandarikjamanna við skæru- liða sannar. Fréttir um bar- daga við Kinverja meðfram landamærum Kina, Nepal og Sikim berast meö kaupmönn- um, en margir þeirra eru Nepalmenn, sem kvæntir eru konum frá Tibet og er þvi leyft að fara yfir landamærin. tJt- varpið i Peking drepur við og við á átök við „afturhalds- menn”, en Tibetbúar segja þetta aðeins viðurkenningu á „toppi borgarisjaka”. Ungir Tibetbúar eru sagðir heyja stjórnmálabaráttu viö stjórn Kinverja um aukið frelsi, auk þeirra vopnuðu átaka, sem eiga sér stað. Dalai Lama tók fram, að þess- ir ungu menn tilheyrðu „ekki Framhald á bls. 36 — TK.

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.