Fréttablaðið - 30.08.2004, Blaðsíða 16

Ekkert frumvarp
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra er
ekki sáttur við grein um Hæstarétt eftir
Ólaf Hannibalsson sem birtist hér í blað-
inu í gær. Ólafur velti því
fyrir sér hvort eitthvað
væri hæft í því sem
birst hefði á prenti að
fyrirliggjandi væri
„frumvarp í
s k ú f f u m
dómsmála-
r á ð h e r r a
um að
b r e y t a
s k i p a n
H æ s t a -
réttar á
þann veg
að í emb-
ætti forseta dómsins verði skipað ævilangt
í stað þess að nú kjósa dómararnir einn úr
sínum röðum á tveggja ára fresti til for-
seta réttarins“. Í pistli á heimasíðu
sinni segir Björn: „Ég veit ekki,
hvar Ólafur hefur séð þetta á
prenti, en með einu símtali eða
tölvubréfi hefði hann fengið
staðfest hjá mér, að ekkert frum-
varp um þetta efni er í skúffum
mínum og það hefur ekki einu
hvarflað að mér, að upp verði tekin
sú skipan, sem er leiðarhnoðið í þess-
ari grein Ólafs Hannibalssonar“.
Til útlanda
Skýrt er frá því á vefsíðunni
heimir.is að Þorsteinn Vil-
helmsson, sem nafnkunnur
varð fyrir mikil umsvif í út-
gerð, ætli að setjast að í Bandaríkjunum,
a.m.k. í eitt ár eða svo. Heita má að það sé
að verða tíska meðal velstæðra íslenskra
eignamanna að flytja heimili sitt til út-
landa. Minnir svolítið á háttalag svo-
kallaðra selstöðukaupmanna á 19.
öld. Sigurður Gísli Pálmason reið á
vaðið þegar hann flutti til Kaliforn-
íu, Jón Ólafsson flutti til London þar
sem Bakkavararbræður eru einnig,
sem og Sigurður Einarsson
stjórnar for-
m a ð u r
K a u p -
þings.
Það var ekki laust við áhyggjuvott
hjá þeim hagfræðingum sem fjöl-
miðlar leituðu til í vikunni í kjöl-
farið á tilboðum bankanna um
lægri vexti á húsnæðislánum en
Íbúðalánasjóði hefur þóknast að
skenkja okkur til þessa. Þeir voru
eins og áhyggjufullir foreldrar að
horfa á eftir unglingi á útíhátíð.
Undir orðum þeirra heyrði maður
næstum því hvernig þeir tautuðu
örvilnaðir í barm sér: bara að fólk
fari sér nú ekki að voða með alla
þessa peninga; hefur fólk nokkuð
gott af því að hafa meira til ráð-
stöfunar; eyðir það þessu ekki
bara í vitleysu, sumarbústaði og
bíla? – þótt það sé raunar vandséð
hvernig þjóðin ætlar að fara að
því að kaupa fleiri bíla...
Þetta eru kannski skiljanlegar
áhyggjur. Sporin hræða. Jeppar
eru til dæmis orðnir svo margir
og svo tíðir á götunum að menn
sem virkilega vilja skera sig úr
fjöldanum þurfa að fara að íhuga
það alvarlega að fá sér skriðdreka
og hvarvetna eru dæmi um
óráðsíu, flottræfilshátt og hluta-
sýki. Enn eimir eftir af þeim
þankagangi meðal Íslendinga að
peningar séu óþverri sem beri að
losa sig við sem allra fyrst berist
þeir manni í hendur og breyta í –
tja – bara eitthvað, hvað sem er,
bara ef það er nógu dýrt. En þetta
verður að hafa sinn gang. Það
þurfa allir að læra að haga sér í
raunverulegu markaðsþjóðfélagi,
bæði þeir sem bjóða almenningi
varning sinn í raunverulegri sam-
keppni og einnig neytendur. Það
er svo stutt síðan kapítalisma var
þröngvað upp á okkur Íslendinga
af Evrópusambandinu í EES-
samningnum, og viðskiptafrelsi
ber enn ýmis bernskueinkenni.
Til dæmis virðist margt fólk enn
trúa því að sérhvert lánstilboð
sem það fær sé lottóvinningur
sem það verði að stökkva á, ann-
ars gangi það því úr greipum.
En það var sannkallað þjóð-
þrifaverk hjá KB-bankamönnum
að ríða á vaðið og má segja að þar
hafi þeir náð að bæta ímynd bank-
ans eftir atlögu forsætisráðherra
á sínum tíma í kjölfar launasamn-
inga sem láðst hafði að bera undir
hann. Þetta frumkvæði þeirra er
enn eitt dæmið um að íslenskt við-
skiptalíf er fremur farið að snúast
um viðskipti en völd, eins og það
gerði um árabil. Til skamms tíma
voru bankarnir í nánum tengslum
við stjórnmálaflokkana sem
höfðu fulltrúa sína í bankaráðun-
um og flokkunum var í reynd
stjórnað af litlum klíkum manna
sem tengdust ættar- og skóla-
böndum. Ákvarðanir voru ekki
teknar á viðskiptalegum forsend-
um heldur höfðu fulltrúar flokk-
anna í ráðunum milligöngu um
fyrirgreiðslu handa skjólstæðing-
um flokkanna, sem á móti sáu
þeim fyrir tilteknu atkvæða-
magni eða guldu flokkunum tíund
af þessu fé. Þetta kerfi hefur
verið að molna smám saman með
miklum fjörbrotum, eins og við
höfum verið vitni að undanfarið;
og merkilegt að fylgjast með
stærsta stjórnarflokknum í þess-
um átökum, Sjálfstæðisflokknum,
sem hefur í raun látið eins og van-
máttugur flokkur í stjórnarand-
stöðu.
Vextir eru það verð sem við
greiðum fyrir þann varning sem
bankarnir selja okkur: peningana.
Til þessa höfum við haft lítið að
segja um þetta verð; auðmjúk og
þakklát höfum við tekið því sem
að okkur hefur verið rétt. Sá tími
er að líða. Nú strunsum við
steigurlát milli bankanna og lát-
um þá bjóða í okkur, sem óneitan-
lega er skemmtilegra en að svitna
inni á kontór á krítískum banka-
stjóra. Það er bara eitt eftir: löngu
er tímabært að afnema hina frá-
leitu skipan á verðtryggingu og
vísitölutengingum sem Ísland
hefur eitt landa og ekki er nokkur
vegur að skilja.
Hvað sem líður virkjanavit-
leysunni fyrir austan og minnk-
andi fiskistofnum við landið þá er
sumt ánægjulegt á þessu sumri.
Veðrið er eins og best gerist í
þeim löndum sem við miðum okk-
ur við ñ frábærir rokktónleikar
eru haldnir hér baki brotnu – og
skipan efnahagsmála er óðum að
færast í það horf sem tíðkast í
löndum Evrópu. Nú reynir hins
vegar á okkur; að landsmenn um-
gangist þetta aukna lánsfé eins og
fullorðið fólk en leiðist ekki út í
örvæntingarfull kaup á hlutum.
Við munum lagið hans Valgeirs:
ekki kaupa bíl. ■
Í slenskir karlmenn eru í orði kveðnu harðir jafnréttissinn-ar og verður jafnvel heitt í hamsi þegar spurt er um jafnsjálfsagðan hlut og hvort þeir vilji að konum fjölgi í stjórn-
unarstörfum í þjóðfélaginu. Auðvitað. Íslenskir karlmenn eru
nútímamenn. Þetta er 21. öldin. Og þeir bæta því við af örlæti
að konur séu almennt góðir stjórnendur. Þetta má meðal annars
lesa úr niðurstöðum viðhorfskönnunar um efnahagsleg völd
kvenna sem forsætisráðuneytið lét framkvæma og kynnt var
snemma á þessu ári.
En hver skyldi þá vera ástæðan fyrir því að margir karlar
verða svolítið órólegir þegar umræðan í þjóðfélaginu fer að
snúast um „konur og völd“? Og að þeir verða beinlínis óstyrkir
og taugaveiklaðir þegar „lögum“ er bætt við eins og gert var á
málþingi í Háskóla Íslands í lok síðustu viku (þar sem telja
mátti karlmenn í hópi áheyrenda á fingrum sér)? Sumir vildu
þá frekar stofna til umræðna um eiginmenn kvennanna, sem
þar töluðu, verk þeirra og skoðanir, heldur en þann boðskap
sem konurnar höfðu sjálfar fram að færa.
Getur verið að ástæðan fyrir þessu sé sú að karlmenn hafi
slæma samvisku? Að þeir viti upp á sig sökina? Að þeir séu ekki
eins nútímalegir og frjálsyndir og þeir vilja telja sér – og
konum – trú um?
Völd og áhrif kvenna í íslensku þjóðfélagi hafa vissulega
stóraukist á undanförnum árum. Hvert vígi karla á fætur öðru
hefur fallið og þau eru orðin fá svið atvinnulífs og opinberra
starfa þar sem konur hafa ekki spreytt sig. En vandinn er sá að
konur eru enn of fáar í forystustörfum í þjóðfélaginu. Það er
eftir því tekið þegar ein og ein kona ryður braut eða nemur ný
lönd en síðan vill gleymast að fleiri verða að fylgja í kjölfarið
til að ávinningurinn verði varanlegur.
Leið kvenna til jafnréttis hefur að drjúgum hluta verið leið
lagasetningar. Lög hafa verið sett ein af öðrum um jafnan rétt
til menntunar, kjörgengis og kosninga, launa og starfa. Í raun
eru lög af þessu tagi, sem fela í sér opinbert valdboð um jafn-
ræði, niðurlægjandi – ekki fyrir konur heldur karla. Það er
álitshnekkir fyrir þá að hafa ekki tekist að koma þjóðfélaginu í
það horf að jafn hlutur og jafn réttur kynjanna sé sjálfsprottin
skipan, knúin fram af sanngirni og eðlislægu réttlæti.
Atvik að undanförnu hafa á ný beint athygli manna að þeim
margvíslegu tálmunum sem eru á leið kvenna til valda og áhrifa
í íslensku þjóðfélagi. Ákveðinn tvískinnungur karla er því mið-
ur áreiðanlega einn þáttur þeirra hindrana sem við er að kljást.
Þeir virðast tilbúnir til að styðja framgang kvenna – en ekki á
kostnað strákanna. Það er því eðlilegt að konur komi saman og
ræði hvernig lögin geti liðsinnt þeim og fellt múra sem virðast
ókleifir. En sannleikurinn er sá að lagasetning er ekki endilega
besta leiðin til þjóðfélags kynjajafnréttis heldur er hætt við að
hún geti skapað ný vandamál og jafnvel ranglæti. Betri kostur
er hugarfarsbreyting meðal karla, ekki síst þeirra sem nú
þegar skipa áhrifa- og valdastöður í þjóðfélaginu og eru í að-
stöðu til að ráða miklu um kynjaskiptingu á vinnumarkaðnum.
Þeir þurfa að leggja við hlustir þessa dagana þegar konur tala
af réttmætri reiði. ■
30. ágúst 2004 MÁNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Lagasetning er ekki endilega besta leiðin til þjóðfélags
kynjajafnréttis.
Konur,
völd og lögin
ORÐRÉTT
Í falli hvers manns er sigur hans
fólginn
Ég tel að þrátt fyrir þessa niður-
stöðu, þá megi líka líta á hana
sem tækifæri.
Siv Friðleifsdóttir, í viðtali um þá nið-
urstöðu þingflokks Framsóknar-
flokksins að hún víki úr ríkisstjórn-
inni.
Morgunblaðið, 29. ágúst
Er þá ekki best að hafa lokað
áfram?
Ég held að þessi langa lokun
hafi verið gagnleg á sinn hátt.
Fólk hafði í raun gleymt safninu
löngu áður en því var lokað.
Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminja-
vörður í viðtali vegna væntanlegrar
opnunar Þjóðminjasafnsins.
Fréttablaðið, 29. ágúst
Vísindalegt sjónarhorn
Ég er náttúrlega ekki þingmaður
sem er að passa upp á atkvæðin
eða neitt svoleiðis. En mér finnst
sumt sem menn eru að segja vera
hálfgert bull sem sagt er af mik-
illi vanþekkingu.
Bragi Árnason, prófessor í almennri efna-
fræði við HÍ, um vetnisrannsóknir á Íslandi.
DV, 28. ágúst
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í DAG
PENINGAR OG VEXTIR
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
En það var sannkall
að þjóðþrifaverk hjá
KB-bankamönnum að ríða á
vaðið og má segja að þar
hafi þeir náð að bæta ímynd
bankans eftir atlögu forsæt-
isráðherra á sínum tíma í
kjölfar launasamninga sem
láðst hafði að bera undir
hann. Þetta frumkvæði
þeirra er enn eitt dæmið um
að íslenskt viðskiptalíf er
fremur farið að snúast um
viðskipti en völd, eins og
það gerði um árabil.
,,
SMS LEIKURTaktu
þátt
Námskort SPRON gefur 500.000 krónur.
10. Hver vinnur aukavinning
Sendu SMS skeytið JA TAKK á númerið 1900 og þú gætir unnið 500.000kr*.
Við sendum þér spurningar sem þú svarar með því að senda SMS skeytið
JA A, B eða C á númerið 1900. Við sendum þér STRAX til baka hvort þú
hafir unnið aukavinning eða ekki.
Sá sem svarar hraðast 4 spurningum fær 500.000 krónur*.
Allir sem svara tveimur rétt gætu fengið aukavinning.
*Sá sem vinnur 500.000 krónur fær einn dag til að kaupa sér vörur í verslunum BT, Sony Center og Iceland Express að andvirði 500.000 kr. Leiknum lýkur 8. september 2004 kl. 24:00
Vinningar verða afhendir hjá BT Skeifunni. Reykjavík. Með því að taka þátt ertu kominn í SMS klúbb. 99 krónur sms skeytið. Ef það tekur þig lengur en 5 mínútur að svara spurningu þarftu að byrja leikinn aftur.
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 515 75 06
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift
ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
NÝIR BÍLAR FREISTA Nú reynir á landsmenn að umgangast aukið lánsfé eins og full-
orðið fólk, segir greinarhöfundur.
Ekki kaupa bíl
degitildags@frettabladid.is