Tíminn - 04.10.1973, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Fimmtudagur 4. október 1973
Og þar með er
draumurinn búinn
Þjóðleikhúsið:
Hafið bláa hafið
eftir
Georges Schehadé
Þýðing: Jökull
Jakobsson
Leikt jöld: Steinþór
Sigurðsson.
Búningar: Lárus
Ingólfsson.
Leikstjórn: Sveinn
Einarsson.
Enda þótt hafið bláa
hafið sverji sig óneitna
lega nokkuð I ætt viö verk
hálfgleymdra skálda eins
og Vidracs, Supervielles, en
þó einkum við Marius eftir
Marcel Pagnol, þar sem útþrá
og lifsflótti, sálarklökkvi og
viökvæmni haidast 1 hendur
ásamt riklegum skammti af
væmni, þá býr þessi „hvers-
dagslegi” sjónleikur Georges
Schehadés þrátt fyrir allt yfir
Ismeygilegum þokka og duld-
um töfrum, óvenjulegri mynd-
auðgi I máli og þrá eftir feg-
urra mannlifi.
Mörgum finnst viðfangsefn-
ið I Hafið bláa hafiö eflaust
eiga litt erindi til nútlma-
manna, auk þess sem
tilfinningasemi sú og tregi,
sem eru svo snarir þættir i
skapgerð Kristófers, eiga
áreiðanlega ekki jafnrakta
leið að hjörtum okkar eins og
hjörtum þeirrar kynslóðar, er
dreymdi sina ljúfu og sak-
lausu æskudrauma fyrir
fjörtiu árum.
Aðalpersónurnar I leikritum
Georges Schehadés draga sig
gjarnan inn i skel sina, sinn
eigin hugarheim, eöa meö öðr-
um orðum inn I eins konar
helgidóm drauma, sem hryn-
ur eins og spilaborg jafnskjótt
og veruleikinn knýr á með
frekjulegu brambolti og lát-
um. Auðsætt er til að mynda,
að Kristófer glatar draumnum
með jafnsárum söknuði og
andlegir hálfbræður hans úr
öörum verkum sama höfund-
ar.
Hversu mótsagnakennt sem
það kann annars að hljóma,
þá hlýtur sú spurning stöðugt
að vakna i huga manns, hvort
hafi æðra raungildi,tilbúning-
ur Kristofers og tær skáld-
skapur eða ljótur veruleiki.
Tökum við ekki ósjálfrátt
meira mark á framburði hans
eða orðum, þótt uppdiktuö
séu, heldur en á vitnisburði
páfagauks, hversu viti borinn
sem hann annars er? Þótt
Gunnar Eyjólfsson og Ævar Kvaran.
Baldvin Halldórsson
sjónleikurinn Hafið bláa hafið
verði ef til vill aldrei skipað á
bekk meö öndvegisverkum
leikbókmennta heims, eru
engu að siður svo margir góðir
bjórar i þvi, að það verðskuld-
ar bæði almenna athygli og
góða aðsókn.
Það er engu likara en eins
konar endurbótaárátta hafi
gripið um sig meðal islenzkra
þýðenda, skálda og ef til vill
lika leikstjóra nú upp á
sfökastið. Freklegt skáldaleyfi
er tekið, þegar sizt skyldi.
Hverer I rauninni ætlunin með
þvi að nota nútimaleg fyrir-
bæri og orð eins og „örorku-
bætur” „rauðsokkur” og
„hrognamál veiðiþjófa og
landhelgisbrjóta” einkum
þegar þess ev gætt, að þau fyr-
irfinnast ekki i frumtexta
sjónleiksins, sem á að gerast
um 1850. Þetta hefur ekki
þarfari tilgangi að þjóna en að
raska listrænu jafnvægi og
rugla áhorfendur i riminu.
Ennfremur hefur þetta
uppátæki þau neikvæðu áhrif
að setja allt úr timaskorðum.
Eftirfarandi dæmi, sem
hafa verið valin hér af
handahófi, bera þvi miður
ekki nákvæmni þýöandans og
vandvirkni fagurt vitni: ,,....
Et cette houppe?” (þ.e. og
þessi skúfur?) er islenzkað
með þessum orðum: ,,A þetta
að vera fyndið?” „réelle-
ment” með danska orðinu
„akkúrat”, „je vous en prie”
með „ég grátbæni þig”, þott
hér færi betur á þvi að segja
einfaldlega: „gerðu það fyrir
mig” „Slitnir garmar” eða „i
slitnum görmum” svo rétt fall
sé notaö, er sennilega nokkuð
frjálsleg þýðing á „foulard
pourri”. Fyrra orðið merkir
hálsklútur. Hvaða -ástæða er
til þess að þýða: „Depuis
longtemps je me prive de
tout” á eftirfarandi hátt:
„Arum saman hef ég sparað
saman” i stað þess að segja:
„Ég hef neitað mér um allt i
lengri tima...” Aö öðru leyti er
þýðingin þjálf, eðlileg og
skáldleg.
Gunnar Eyjólfsson á heima i
hlutverki Kristófers eins og
fiskur i sjó. Svipbrigði hans,
látbragð og þögull leikur er til
fyrirmyndar Margrgrét
Guömundsdóttir leikur af hrif-
andi stilöryggi og tilgerðar-
leysi, enda virðist þessari
mikilhæfu leikkonu aldrei
skeika, hversu ólik hlutverk
sem henni eru falin. Rúrik
Haraldsson og Arni Tryggva-
son eru báðir i essinu sinu.
Ennfremur á Valur Gislason
ákaflega glæislegar leikstund-
ir i þessari sýningu. Þótt
Guðbjörg Þorbjarnardóttir,
Bessi Bjarnason og Baldvin
Halldórsson fari hvert sina
túlkunarleið, eiga þau öll
þrjú þakkir skildar fyrir blæ-
brigðarika persónusköpun en
ýkjulausa. Ævar Kvaran
leikur afdankaðan aðmirál
miðlungi vel og það sama er
að segja um Þórhall Sigurðs-
son I hlutverki sinu. Hvers
vegna tók leikstjórinn ekki i
taumana og bannaöi honum
þessar bannsettar tiktúrur og
ankannalæti? Það er leitt til
þess að vita, þar sem Þórhall-
ur hefur yfirleitt kunnað að
stiga báruna á sviösfjölum.
Anna Guðmundsdóttir er hins
vegar hreint afbragð sem
Jane, þjónusta Punts
aömiráls. Guömundur
Magnússon er hressilegasti og
glaðklakkalegasti skipstjóri.
Loks lýsa Sigriður Þorvalds-
dóttir, Jón Aðils og Róbert
Arnfinnsson persónum sinum
af talsverðri iþrótt.
Tjöld Steinþórs Sigurðsson-
ar eru merkilegur kafli i sögu
Islenzkrar leiktjaldagerðar.
Sveinn Einarsson, þjóð-
leikhússtjóri, er leikstjóri.
Reykjavik3.okt.73.
Halldór Þorsteinsson.