Tíminn - 14.07.1974, Blaðsíða 11

Sunnudagur 14. j'úil 1974.
TÍMÍNN
11
(VR METSÖLUBÆ
t/INSTRI FÆTI
desember, og snjór lá yfir öllu.
— Eg man það eins og það hefði
gerzt i gær, Flestir fjöl-
skyldumeðlimirnir voru i eld-
húsinu. Tvö systkini min, Mona
og Paddý, voru að leysa heima-
verkefni. Þau skrifuðu með gulri
krit á litla töflu. Allt i einu — ég
veit ekki hvers vegna, greip ég
kritina með vinstri fæti. Ég hafði
hana milli tánna, og krotaði með
henni á gólfið.
Mamma kom inn i eldhúsið úr
búrinu með þungan pott. Hún var
næstum búin að missa hann.
Siðan settist hún við hliðina á
mér, teiknaði stórt A og sagði: —
Gerðu svona, Chris.
Égreyndi. Fyrst helming, svo
annan, en þá brotnaði kritin. Ég
varð örvæntingarfullur. Langaði
mest til að henda brotinu i
vegginn. Mamma sagði ástúð-
lega: — Einu sinni enn! Ljúktu
við A-ið þitt.
— Þegar mamma sá
árangurinn, runnu tár niður
kinnar hennar. Það var fyrsti
sigur hannar, segir Chris stoltur.
Móðir hans dó fyrir rúmum
fimm árum, stuttu áður en hann
varð metsöluhöfundur.
— Ég hefði svo sannarlega
viljað, að hún hefði lifað það,
segir Christy hógværlega.
Áhorfandi að lifinu
Þetta fyrsta A varð Christy
leiðin til lifsins, lykillinn að
frelsinu. Þótt hann gæti ekki
talað, gat hann þó a.m.k. tjáð sig
með einhverju. Móðir hans greip
hvert tækifæri til að kenna
honum nýja bókstafi. Og starf
hennar var árangur.
Systkini hans voru einstök i
sinni röð. Christy fylgdist með
öllu, sem fram fór, úr leikvagni
með bólstruöu sæti. Vagninn var
kallaöur „hásætið” eða „Henry
gamli”. Bræður Chris tóku hann
með sér næstum hvert sem þeir
fóru, og stundum báru þeir hann á
bakinu.
— Mér fannst ég frekar vera
áhorfandi en þátttakandi i lifinu.
Til allrar hamingju hafði ég góða
heyrn og sjó'ri' og ‘ fjörugt
imyndunarafl.
Oðru hverju varð Christy bitur,
eins og skiljanlegt er. Hann var
þrátt fyrir allt ekki eins og aðrir.
Það var svo margt, sem hann
vildi gera, en gat ekki.
— Nú skil ég, hvaö angraði mig
mest. Það var ekki það,sem fólk
sagði við mig og um mig, heldur
það sem það sagði ekki. Margir
horfðu á mig, eins og ég væri
tvihöfðaður þurs. Þessi þöglu
viðbrögð særðu mig eins og
hnifstungur.
Þegar Christy hafði lært að
lesa, leitaði hann athvarfs i heimi
bókanna. Charles Dickens var
lengi uppáhalds rithöfundurinn
hans.
Chris eignaðist lika aðra tóm-
stundaiðju. Hann byrjaði að
mála, og auðvitað með vinstri
fætinum. Þegar hann var 12 ára,
vann hann teiknisamkeppni
barna, sem dagblaöið á staðnum,
Sunday Independent, efndi til.
Um þetta leyti fór hann að
skyggnast inn i heim tónlistar-
innar. „Largo” Hándels er enn
eitt af viðburðum lifs hans, þótt
fjölskylda hans yppti öxlunum
dálitið háðslega yfir áhuga hans á
klassiskri tónlist.
ööruvísi kraftaverk
Þrátt fyrir bækurnar, litina og
pensilinn. tónlistina og útvarpið,
fór Christy að finnast heimilið
vera fangelsi.
— Ég fór að kviða fyrir
hverjum nýjum degi. Mér fannst,
að allir hefðu brugðizt mér.
Jafnvel. guð virtist fjarlægjast
meira og meira. Mér fannst
enginn tilgangur með lifinu.
Dag nokkurn kom vingjarnleg
kona, frú Maguire, heim til
Brown-fjölskyldunnar. Hún stakk
upp á, að Chris færi til heilsulind-
anna i Lourdes. Og strax var
hafizt handa. Móðir Chris sló einn
frændann i fjölskyldunni um lán.
Frú Maguire bauö vinum sinum
heim til að spila bridge, og hver
þátttakandi átti að borga fimm
shillinga fyrir hverja 100 punkta.
Peningarnir runnu i feröa-
kostnaðarsjóð Chris.
—- Off, hvað ég skalf, þegar
brottfarardagurinn nálgaðist.
Þetta var i fyrsta skipti, sem ég
fór til útlanda. Ýmsir hlutir i
sambandi við daglegar þarfir
runnu upp fyrir mér. Hver átti að
gefa mér að borða? Myndi nokkur
skilja mig? Yrði ég klæddur og
aðstoðaður á snyrtinguna? Sem
sagt: allir þessir hlutir, sem fjöl-
skyldan heima hjálpaði mér viö.
Christy fór. Móðir hans, frú
Maguire og maður hennar fylgdu
honum til flugvallarins i Dublin.
Það hafði mikil áhrif á Chris að
koma til Lourdes. Þótt hann
baðaði sig i hinum helgu lindum
og bæði um hjálp að ofan, lét
kraftaverkið á sér standa og
gerðist raunar ekki.
— Þ.e.a.s. likamlega krafta-
verkið gerðist ekki, en aftur á
móti gerðist eitthvað innra með
mér, sem má likja við krafta-
verk, segir Chris. Ég sá fjölda
fólks, bæði unga og aldna, sem
voru alveg jafnmikið fatlaðir og
ég sjálfur. Ég varð sannfærður
um, að ég væri ekki sá verst setti i
heiminum. Ferðin hafði þvi mjög
gagnleg áhrif á mig.
Hætti að nota fótinn
A hinn bóginn gerðist nokkuð
viku eftir heimkomu Christys frá
Lourdes.
Læknir að nafni Robert Collis,
sem áður hafði séð Chris, birtist
dag nokkurn á heimili Brown-
fjölskyldunnar.
Dr. Collis ætlaði einmitt að fara
að opna fyrsta sjúkrahús fyrir
fatlaða á Irlandi. Honum datt þvi
Christy Brown i hug.
Fyrst sendi dr. Robert Collis
Chris i rannsókn til mágkonu
sinnar í London, læknisins Eirene
Collis. Hún var meðal þeirra
lækna, sem voru brautryðjendur i
meðhöndlun fatlaðra i Evrópu.
Hún ráðlagði Christy að hætta að
nota vinstri fótinn. Allar frekari
aðgerðir komu áð engu gagni.
Eirene Collis álit — kannski með
réttuað öll hugarstarfsemi Chris
snerist um þennan eina fót.
— Þetta var mikið áfall. Það
vareins og ég hefði læst mig inni i
herbergi og kastað lyklunum
burt, segir Chris. — En ég lofaði
lækninum að hlýða.
Chris hélt loforðið i eitt ár.
Hann var þá 18 ára. Jafnvei þessi
þrekraun bugaði hann ekki. Þaö
var eitthvað.sem sauö innra með
honum og lét hann ekki i friði.
Hannvarðaðfá útrás. hann vildi
skrifa bók. Sina eigin ævisögu.
Hann byrjaöi af fullum krafti,
undir sterkum áhrifum frá uppá-
haldsrithöfundi sinum, Charles
Dickens. Hann mátti ekki skrifa
sjálfur. en hann samdi viö
systkini sin, sem gengu i skóla.
Hann samdi skólaritgerðirnar
{yrir 'þau og þau gerðust ritarar
hans i staðinn. Handritabunkarn-
ir hlóðust upp.
• — Aumingja systkini min. Þau
skrifuðu þetta brjálæöisverk, sem
ég las þeim fyrir. Þau skildu oft
ekki orð af þvi, sem ég sagði. Allt
var skrifað i Dickens-stil með
Christy hefur verið þátttakandi i mörgum málverkasýningum undan
farin ár. í scinr.i tið hefur hann þó cinskorðað sig við skriftirnar. Hér
sést hann við eiít af málverkum sínum. .
gamaldags málfari. En ég var
bara ekki Dickens!
Christy hlær við tilhugsunina
um þessi barnabrek sin.
En dr. Robert Collis, sem auk
þess að þjálfa Christy likamlega,
leiddi hann á rétta leið sem rit-
höfundur. Þaö kom nefnilega i
ljós, að Collis var ekki aðeins
læknir, heldur einnig ágætur rit-
höfundur, sem skrifaði
æviminningar sinar. ásamt
s.ögum og leikritum.
— Mamma og dr. Robert Collis
voru i raun og veru einu mann-
eskjurnarsem trúðu á mig, þegar
ég var barn. Ég man ennþá,
þegar dr. Collis sagði við mig,
alvarlegur en vingjarnlegur: —
Ef maður vill skrifa góða nútima
ensku, veröur maöur lika að lesa
enskar nútimabókmenntir.
Dickens er ágætur. Þetta mál
sem þú notar, hefði sómt sér vel á
Viktóriutimabilinu, en nú er það
blátt áfram hræðilegt. Skrifaðu
þetta upp aftur, vinur minn. Ég
veit að þú getur það!
Christy Brown gerði þrjár
tilraunir með aöstoð systkina
Þegar Christy Brown var fimm ára, komst hann aö raun um, aö hann
gat notaö vinstri fótinn. Allt i cinu gat hann tjáð sig. Og þegar hann
var 12 ára, vann hann teiknisamkcppni barna. Þessi inynd er einmitt
frá því timabili. þegar hann fékkst sem mest við pensil og vatnsliti.
Chris hcfur óvenjulegan vilja
styrk. Það,sein hann vill,gerir
hann. Hann getur t.d. auöveld
lega drukkið hjálparlaust með
sogröri.
sinna. Að lokum heppnaöist það
vorið 1954. Þessi bók var þó
aðeins byrjunin á leiðinni upp á
við.
Christy Brown. krypplingurinn
frá Dublin, hefur haft sig upp —
og það á hann vinstri fæti sinum
og viljastyrknum að þakka.
(Þýtt og endursagt. — gbk).