Fréttablaðið - 15.12.2004, Blaðsíða 42

Í Kastljósi Ríkissjónvarpsins
fimmtudaginn 9. desember síð-
astliðinn kynnti Elísabet Jökuls-
dóttir svokallað Tilfinningatorg
sitt fyrir landsmönnum. Um er
að ræða einfalda og skemmti-
lega hugmynd þar sem fólki er
gefið tækifæri að tjá tilfinning-
ar sínar á götum úti gegnum
hljóðnema. Fram kom að
Reykjavíkurborg styrkir Elísa-
betu um 400.000 kr. til verkefn-
isins. Ég mótmæli þessum
áformum. Ég hvet Reykjavíkur-
borg til að sýna ábyrgð og gæta
meðalhófs í upptöku og notkun
fjármuna borgarbúa. Stjórnend-
ur borgarinnar hafa ítrekað ver-
ið hvattir til að beita aðhaldi í
rekstri í baráttunni við mikla
skuldasöfnun undanfarinna ára
fremur en að taka enn meira fé
af borgarbúum eins og gert var í
nýlegri útsvarshækkun. Ætla
má að einhverjir borgarbúar
hefðu kosið að verja þeim pen-
ingum sem teknir verða af þeim
vegna Tilfinningatorgsins í eitt-
hvað annað. Sumir gætu jafnvel
hugsað sér að borga niður eigin
skuldir, fyrst peningarnir eru á
annað borð notaðir í annað en að
greiða niður skuldir borgarinn-
ar. Í þessu sambandi má benda á
að niðurgreiðsla skulda borgar-
innar var einmitt réttlætingin
fyrir hækkun útsvarsins sam-
kvæmt ummælum Árna Þórs
Sigurðssonar oddvita borgar-
stjórnar Reykjavíkur.
Með því að mótmæla því að
opinberu fé sé varið til Tilfinn-
ingatorgsins er ég alls ekki að
kasta neinni rýrð á listamanninn
og frumkvöðulinn Elísabetu
Jökulsdóttur, né hennar ágæta
verk. Ég efast heldur ekki um
að borgarbúar myndu sýna
verkinu og höfundi þess þann
tilfinningalega hlýhug að greiða
kostnað vegna verksins af fús-
um og frjálsum vilja ef þeir
fengju að ráða sjálfir hvert
þessir peningar þeirra færu.
Það kann hins vegar að vekja
blendnar tilfinningar hjá borg-
arbúum að aukinn hluti tekna
þeirra sé tekinn af þeim með
valdi, án þess að nauðsynlegt sé.
Einhverjir gætu bent á að hér sé
um að ræða óverulega upphæð
og því sé aðeins um smámál að
ræða sem óþarfi sé að gera veð-
ur út af. Því miður er þetta mál
ekkert einangrað tilvik. Raunin
er sú að mörg smávægileg sem
stórvægileg óþarfa fjárútlát
hafa smám saman sett borgina í
þá erfiðu skuldastöðu sem hún
er í. Frekari skuldasöfnun verð-
ur aldrei stöðvuð með áfram-
haldandi bruðli, hvorki stóru né
smáu. Þetta vita þeir borgarbú-
ar sem reka heimili, borga
skuldir sínar og greiða útsvar,
en ekki stjórnendur Reykjavík-
urborgar.
Höfundur er stjórnarmaður í
Frjálshyggjufélaginu.
Fyrir nokkrum dögum hringdi í
mig Björn Þór af Fréttablaðinu.
Sagðist vera að skrifa greina-
flokk um kvótakerfið til birting-
ar í blaðinu, sagði mig lengi hafa
gagnrýnt stjórn fiskveiða og bað
mig að gefa álit á kostum og
göllum kerfisins. Ég vildi koma
miklu að en hann sagði að pláss-
ið væri takmarkað, það yrði tal-
að við fleiri og þetta yrði að vera
stutt. Lét ég það gott heita.
Hann hringdi síðan í mig og las
viðtalsstúf sem ég gerði ekki at-
hugasemdir við.
Eftir að fyrsta greinin birtist
fannst mér að ég hefði séð þetta
áður. Tal um að nauðsynlegt hafi
verið að koma kerfinu á og löng
viðtöl við Jakob, Jóhann, Hall-
dór og Kristján Ragnarsson um
hvað ástandið hafi verið svaka-
legt og þorskurinn í alveg gífur-
legri hættu, forstjóri Hafró
sagði að ofveiðin væri viðvar-
andi. Næsta dag hélt þetta
áfram í svipuðum dúr, talað um
kerfið eins og skjólgóða flík sem
hafi þurft að klæðast, þá hafi
birt yfir öllu. Ef ekki þá hefði
allt frosið í hel.
Ég hringdi í blaðamanninn
með það í huga að draga viðtal
mitt til baka, það voru farnar að
renna á mig tvær grímur, minn-
ugur fyrirspurnarþingsins 2001
en þar var ég fenginn til að vera
aðalgagnrýnandi á Hafró en var
svo gerður að ómerkilegum
kverúlant í fyrirfram skrifuðum
álitsgerðum frá þinginu. Ekkert
sagt frá faglegri gagnrýni minni
eða annarra. Skilaboð ráðherra
frá þinginu voru að Hafró hefði
komist vel frá því og aukið trú-
verðugleika sinn.
Björn fullvissaði mig um að
ekki væri sá þefur af málinu
sem ég teldi mig finna, ég skyldi
bara bíða morgundagsins, þá
yrði kynnt hin hliðin á málinu,
viðtöl við mig og aðra gagn-
rýnendur. Eftir lestur þeirrar
greinar, hinnar þriðju, varð mér
ljóst að samsuðan var kokkuð
eftir þekktri uppskrift frá
kvótasinnum og sægreifum.
Leiðaraskrif blaðsins full-
vissuðu mig svo endanlega en
þar sagði m.a:
„Andstæðingar kvótakerfis-
ins hafa einkum bent á sóknar-
dagakerfið sem betri kost við
stjórn fiskveiða, en hvað sem
því líður hefur verið erfitt fyrir
andstæðinga kerfisins að benda
á eitthvað annað betra kerfi.“
Þessi rulla og aðrar sáust
m.a. í sjónvarpsþáttum Páls
Benediktssonar hér um árið. Þar
var þó sá háttur hafður á að
allra kostunaraðila var getið,
einnig LÍÚ.
Fjórða og síðasta greinin var
í sama dúr, mærðartal um kvóta-
kerfið bragðbætt með nokkrum
saltkornum eins andmælanda. Í
greinarflokknum var ekkert
fjallað um það aðalatriði að eftir
tilkomu kerfisins og fiskveiði-
ráðgjöf Hafró hefur þorskaflinn
minnkað um helming.
Mér finnst það rýra trúverð-
ugleika blaðsins að láta sig hafa
það að leggja í svona ferð sem
verður til þess að mann fer að
gruna að ekki sé fullkomið hlut-
leysi og heiðarleiki á ferðinni.
Gagnrýni mín á þá fiski-
fræðilegu hugmyndafræði sem
beitt hefur verið til að byggja
upp stofnana, með því að draga
úr veiði til að geta veitt meira
seinna, hefur alltaf verið fagleg
og stuðst við líffræðileg lögmál
um vöxt, afföll og fæðuframboð.
Fyrir mér hefur ekkert annað
vakað en að bæta hag fólksins í
þessu landi sem misst hefur
frumburðarréttinn á fölskum
forsendum og falsvon um að
ástandið batni – seinna, bara ef
sultarólin er hert nógu mikið –
núna. Út yfir tekur þegar talað
er um að ekki hafi verið bent á
annað kerfi til stjórnunar fisk-
veiða.
Ég var svo lánsamur að fá tæki-
færi til að prófa þær stjórnunar-
aðferðir sem ég hef talað fyrir í
Færeyjum, en Færeyingar hafa í 4
ár farið að mínum ráðum með
ágætum árangri. Það er ekki ein-
ungis að afli hafi aukist og stofnar
stækkað heldur hefur sannast að
ráðleggingar mínar voru réttar en
færeysku Hafró og ICES rangar.
Ég hef breytt sýn Færeyinga á
hefðbundna fiskifræðilega ráð-
gjöf og hafa fjárveitingar til
Hafró í Færeyjum verið skornar
niður og þeir orðið að segja upp
fólki. Þar ríkir einnig almenn
ánægja með veiðidagakerfið sem
byggist aðallega á sóknarstýringu
en einnig tæknistjórnun, svo sem
möskvastærð, veiðarfæranotkun,
svæðastýringu og flotastjórn. Er
nú svo komið að Færeyjar eru eina
lifandi verstöðin sem enn er eftir í
N-Atlantshafi og vonandi standast
Færeyingar áfram stöðugan
þrýsting frá ICES um veiðisam-
drátt. ■
Eiríkur Bergmann skrifar aftur
í Fréttablaðið 10. desember um
arfavitlaust landbúnaðarkerfi,
eins og hann kallar það, og tjáir
sig eins og sá sem allt veit. Það
merkilega við það er að í hina
röndina viðurkennir hann að
hann þekki hvorki haus né sporð
á því kerfi! Telur hann hið besta
mál að framkvæmdastjóri sauð-
fjárbænda sjái sig knúinn til að
svara fyrir mjólkurafurðir. Ég
vil benda Eiríki á að lesa grein
mína betur, þar minnist ég ekki
á mjólkurafurðir enda er ég ekki
sá sem allt veit, og held mig við
það sem ég betur þekki. Rétt er
það að sauðfjárbændur gefa út
viðmiðunarverð; er það eitthvað
óeðlilegt að framleiðandi setji
fram ákveðið verð sem hann vill
fá fyrir sína vöru? Það er afturá-
móti alveg á valdi kaupandans, í
þessu tilfelli afurðastöðva,
hvort þær borga það verð fyrir
vöruna eða eitthvað allt annað.
Innflutningshöft eru á hráu kjöti
hingað til lands, sem betur fer
og því eru þeir sammála sem
kynnt hafa sér hvernig smit-
sjúkdómar í búfé hafa ætt á
milli landa.
Eiríkur vitnar í verðlag á
kjötvörum í Danmörku og full-
yrðir að það viti allir sem þang-
að hafa komið að þar sé verð
mun lægra en hér heima. Vitnar
Eiríkur þar í tölur frá Eurostat.
Ekki veit ég hvernig hann mat-
reiðir þær tölur en nærtækast
er að skoða tölur frá Hagstofu
Íslands, www.hagstofa.is, og
skoða kjöt sérstaklega í staðinn
fyrir að vera með rangar full-
yrðingar. Ef borið er saman verð
á kjöti í ESB-löndum (ESB 15) og
Íslandi þá er sá munur 42% okk-
ur í óhag. Kjötvörur í Danmörku
eru 8,3% ódýrari en hér heima
(ekki helmingi dýrari) en í Nor-
egi eru kjötvörur 19,7% dýrari
en á Íslandi. Svo er fróðlegt að
bera saman aðra flokka eins og
t.d. brauð, sykur, sælgæti o.fl.
Benda má á aðra hluti sem eru
okkur Íslendingum mun hag-
stæðari en t.d. Dönum. Skattar á
Íslandi eru mun lægri en í Dan-
mörku, verð á bílum er langtum
lægra hér á landi en í Danaveldi
og fleira mætti tína til. Ekki
dugar að taka aðeins einn lið úr
heildarpakkanum, það verður að
taka allan „pakkann“, og þá lítur
dæmið öðruvísi út.
Margt má betur fara í því
landbúnaðarkerfi sem við búum
við og er stöðugt verið að bæta
það. Við hér á Íslandi þurfum
hinsvegar að taka upp allar þær
reglur sem settar eru af ESB um
landbúnaðarmál sem eru oft og
tíðum alveg út úr korti miðað við
aðstæður sem við búum við,
gera hluti, sem áður voru kostn-
aðarlitlir og einfaldir, dýra og
flókna. Eflaust væri hægt að
lækka matarkörfuna eitthvað
með því að flytja inn ódýrari bú-
vörur og þá fyrst og fremst frá
þeim löndum sem nefnd eru
„austantjaldslönd“. En viljum
við það? Viljum við hætta á að
tapa niður þeirri verkþekkingu
sem hér er í landbúnaði? Viljum
við taka áhættu hvað varðar bú-
fjársjúkdóma sem núna knýja
fastar á en áður og ógna mann-
kyninu? Viljum við ekki vera
okkur sjálfum nóg um matvæla-
framleiðslu? Geta gengið að því
vísu að við séum að fá góðan og
hollan mat framleiddan eftir
ströngustu gæðakröfum, hvað
sem dynur á úti í hinum stóra
heimi. Afurðir af dýrum þar
sem öll lyfjagjöf er í lágmarki,
hormónar bannaðir. Auðvitað
kostar þetta. Hvað kostar það
okkur að tala íslensku? Væri
ekki mun hagkvæmara að leggja
hana af og taka upp ensku? Vilj-
um við það? Það kostar að vera
Íslendingur en það hefur líka
uppá mörg stór forréttindi að
bjóða. ■
15. desember 2004 MIÐVIKUDAGUR26
Tilfinningatorgið í Reykjavík
GÆÐAVARA Á BETRA VERÐI!
FÓLKSBÍLADEKK • JEPPADEKK • FÓLKSBÍLADEKK • JEPPADEKK • FÓLKSBÍLADEKK • JEPPADEKK
LEIÐANDI Í LÆGRA DEKKJAVERÐI
Dekkjalagerinn er nú á 12 stöðum um land allt!
Sólbakka 8
310 Borgarnesi
Miðási 23
700 Egilsstöðum
Víkurbraut 4
780 Höfn
Gagnheiði 13
800 Selfossi
Hlíðarvegi 2-4
860 Hvolsvelli
Njarðarnesi 1
603 Akureyri
Skeifunni 3c
108 Reykjavík
Viðarhöfða 6
110 Reykjavík
Melabraut 24
220 Hafnarfirði
Iðavöllum 8
230 Keflavík
Flugumýri 16
270 Mosfellsbæ
Smiðjuvegur 6
200 Kópavogi
...einfaldlega betri!
ODDGEIR EINARSSON LÖGFR.
SKRIFAR UM ÓÞÖRF FJÁRÚTLÁT
Með því að mót-
mæla því að opin-
beru fé sé varið til Tilfinn-
ingatorgsins er ég alls ekki
að kasta neinni rýrð á lista-
manninn og frumkvöðulinn
Elísabetu Jökulsdóttur, né
hennar ágæta verk.
,,
JÓN KRISTJÁNSSON
FISKFRÆÐINGUR
UMRÆÐAN
KVÓTAKERFIÐ
Kvótaúttekt með slagsíðu
ÖZUR LÁRUSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI
UMRÆÐAN
LANDBÚNAÐUR
Viljum við taka
áhættu hvað varðar
búfjársjúkdóma sem núna
knýja fastar á en áður og
ógna mannkyninu? Viljum
við ekki vera okkur sjálfum
nóg um matvælafram-
leiðslu?
,,
Að tapa verkþekkingu
» BETRI SJÓNVARPSDAGSKRÁ Á MIÐVIKUDÖGUM