Tíminn - 20.12.1974, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Föstudagur 20. desember 1974.
Texos Instruments
VASAREIKNAR
TILVALIN JOLAGJOF
Verð frd kr. 5.618.00
GLEÐILEG JOL a
M E □
dyK/io
Auglýslð í Tímanum
■■■■■ ■
Kveikjuhlutir
i flestar tegundir
bíla og vinnuvéla
frá Evrópu og Japan.
► HLOSSB-----------------<
Skipholti 35 • Simar
n.n.to verzlun 8 13-51 verk&tæAi B 13-52 skrifstota
Permobel
Blöndum
bflalökk

Bók með
veiðarfæralykt
Matthias Jóhannessen
GUNNLAUGUR
SCHEVING
Helgafell 1974
KOMIN er út bók um
einn mesta málara
okkar, Gunnlaug
Scheving, sem dó fyrir
jólin i hitteðfyrra. Bók-
in er rituð af Matthiasi
Jóhannessen, skáldi og
ritstjóra.
Þær bækur er nú tin-
ast inn á sálarskipin á
vetrarvertið bókanna,
eru æði misjafnar og
vekja mismunandi
eftirtekt. 120 þorskar i
tonn upp úr sjó var al-
gildur sannleikur á
vetrarvertið á Selvogs-
banka, á sálarskipinu
er fiskurinn blandaðri.
SigurBur Nordal sagBi i for-
mála fyrir Eldeyjar-Hjalta frá
þvi er er hann leiddi þá saman
Hjalta og GuBmund Hagalin i
þeirri von aB milli þeirra
„brynni” og þaB brann svo
sannarlega á milli þeirra
tveggja og stórkúnstug og
skemmtileg bók kom út i tveim
bindum Hjalti er litrik persóna
og þaB var Hagalin lika og er.
Um Gunnlaug Scheving gegn-
ir svolitiB öBru máli og þó. —
Glossaleg málverk hans af ver-
tiBarmönnum, eru firnastór en
þó bliBleg og kraftmikil, stór-
brim og stöBugur vindnúningur
er oftast I myndunum.
BaksviBiB hjá framkvæmda-
manninum var glæsilegar skút-
ur undir færum, gufutrollari
meB orgel í saloon skipstjórans,
kolakraninn og allt þaB var i
samræmi viB sjálfan konsúlinn
og heimsborgaralegt tal hans,
spannaBi allt frá bjargsigi, ætt-
fræBi og þjóBlegum fróBleik upp
i stórveizlur á þriggja skor-
steina Atlantshafsförum þar
sem blóBaBall og peningaaBall
heimsins undi viB leiki og dans.
Alls staBar varB Hjalti jafningi
manna og vinur, hávær og
þrautseigur.
Um Gunnlaug Scheving gegn-
ir allt öBru máli. MaBurinn bak
viB stóru myndirnar var i lifi
sinu hljóBlátur. Hann var I engu
samræmi viB verkin aB manni
fannst. Hugsanir hans þekktum
viB þó, þær birtast I myndunum,
blóBrik samúB meB vertiBar-
mönnum, bátum þeirra og
vindböröum húsum. í ljósi
þessa opnaBi ég bók Matthiasar
Jóhannessen: hafBi „brunniB”
saman meB þeim Gunnlaugi
Scheving?
Matthias Jóhannessen er
skáld og hann býr yfir þeim
eiginleika aB geta veriB jafningi
manna. Hinar undarlegustu
andstæBur virBast vera i hjarta
hans. t blaBamennsku er hlaup-
vlddin á kanónu hans stærri en
annarra manna, en mús og fugli
er þó þyrmt. Upp á skáldfáki
riBur hann geyst og sést ekki
fyrir.
Hann var maöurinn, sem
opnaBi Þórberg bezt allra
manna og lokaöi munninum
fyrir fullt og fast á þeim, sem
héldu aö list heföi eitthvaö meB
pólitik aö gera, aö mismunandi
viBhorf atvinnulifsins heföu
endilega úrslitaáhrif á sambúö
listamanna.
Þaö fer ekki milli mála, aö
Matthias var rétti maöurinn til
þess aB fá Gunnlaug Scheving til
aö segja þaö á prenti,,sem hann
sagöi ekki i málverkunum sin-
um af brimasömu mannlifshaf-
inu. Hann segir þetta lika á sinn
hátt, þaö er lykt af veiöarfærum
I málverkinu og lika af bókinni,
lykt af blautum ullarfötum og
slori.
Bókin hefst á ævisögu, sem
byrjar I húsi Óla norska og
leiBin liggur út i heim fljótlega.
Sumt er tvitekiö, skáldlega, i
bókinni og lesandinn greinir tón
og nær áttum. Ekkert i bók-
menntunum er eins . vandmeö-
fariö og endurtekningin, hún er
stilbragö sem fylkir allt i einu
liöi á nýjan leik undir ákveönu
merki, ellegar merki um graut-
arlega hugsun. t þessari bók
gefur hún enn eitt inntak, sami
hlutur er skoöaöur frá tveim
sjónhornum og fær aukna,
næstum skáldlega dýpt, eins og i
þrividdarmynd. Auövitaö er
Matthias sjóaöur og ratvis i
skrifuBu máli, maöur greinir
viss handtök hér og þar, hand-
tök hins vana manns, öfunds-
veröum setningum bregöur oft
fyrir, eins og þegar talaö er um
aB venjast sjálfum sér I einveru
og margt fleira. Þessir smá-
munir, einfaldar dapurlegar
hversdagssögur sem hanga uppi
a& einhvers konar lýrik sigla
sögunni i gegn I hljóöu streymi.
Aftan á bókinni segir Kristján
Karlsson um þessa bók aö hún
sé dýrmæt heimild um
Gunnlaug Scheving og þaö
tökum viö undir, bókin segir
margt, sem hann ekki sagöi á
málverkinu og — málverkiö
verBur auöskildara. Ég hélt
t.a.m. aB Gunnlaugur heföi
veriö sjómaöur og þaö virBist
svolitiö undarlegt fyrir svoleiöis
mann aB vera aB mála kýr og
heyvinnufólk og teikna þaö.
Lika er þaö merkilegt, aö hann
leitast viö aö teikna eftir fyrir-
myndum.
Þetta stilfæröa, dapurlega
fólk, sem stigur fram úr mynd-
um hans á sér þvi lifandi per-
sónulega fyrirmynd, ákveöna
vinnulúna manneskju aö baki,
en er ekki einhver formlegur
samnefnari fundinn upp á
teiknipappir og lérefti málar-
ans.
Gunnlaugur Scheving er
auBskildari eftir lestur bókar-
innar. Þó hefur maöur þaö á
tilfinningunni, aö talsvert vanti
á aö maöur viti allt um þennan
hljóöláta mann. ÞaB er naumast
höfundi bókarinnar aö kenna,
þótt mikiö bætist viB. Hljótt er
um fjármál hans og afkomu,
hljótt um lffsbaráttuna, nema
þegar konan fer heim til
Danmerkur útaf fátækt. Hún
kom aldrei aftur og þú skynjar
sársaukann og vonleysiB.
Þeir sem máluöu myndir á
kreppuárunum, stórar myndir,
sem stóöu utanviö og uppúr
smámunum, bjuggu viö ægilega
erfiö kjör. Ekki einasta
Islenzkir menn, heldur lika t.d.
danskir, sem voru sam-
ferBamenn okkar betri málara.
I sögu Matthiasar er einmitt á
fáeinum stööum minnzt á erfiö
kjör listamanna, ekki meö
barlómi, heldur liggur þaö ein-
hvern veginn i augum uppi.
Gunnlaugur Scheving mun
hafa látist nokkuö skyndilega
dauBi hans kom nánum vinum
hans á óvart og þvi var ekki
hugsaB út i þaö aö rita ævisögu
hans.
A meBal vor eru margir menn
sem þekktu málarann vel,
Matthias Jóhannessens viröist
lika hafa þekkt hann vel og hann
hefur veriö kunnur högum hans
eftir áralanga vináttu.
ÞaB viröist þvi tilvaliB fyrii
skáldiö aö leggja einn vorljósar
dag i ferBalag milli þeirra, sem
þekktu Gunnlaug Scheving og
safna þvi, sem enn kann aö vera
ósagt opinberlega um þennan
málara og er á vitoröi örfárra
manna.
Fara veröur I saumana á öllu
og setja saman i framhaldsbók.
Skáldlegur still Matthiasar
Jóhannessen lætur vel aö
kyrrlátri einfaldri frásögn
málarans, þaö er sama lykt af
bókinni og málverkunum, ilmur
af veiöarfærum, manillu og sis-
al og viö „andardrátt kýrinnar
dreymir barniö fugl
sumarsins”. ViB hvetjum þvi
eindregiö til þess aö 'Matthias
láti ekki staöar numiö, heldur
láti á þaö reyna, hvort ekki sé
unnt aB ná saman fróöleik i aöra
bók.
ÞaB er enginn vafi á þvi, aö
hér hefur bætzt hliöstæöa viö
ómetanleg rit Matthiasar Jó-
hannessen um fremstu lista-
menn þjóöarinnar, rit sem
framtiö og samtiö þessara snill-
inga er mjög svo dýrmæt. -
Jónas Guömundsson.
Sjómannafélag Hafnar-
fjarðar fimmtíu óra
— veglegt afmælisrit komið út
HJ-Reykjavik. Sjómannafélag
Hafnarfjarftar mun minnast 50
ára afmælis félagsins I Skiphóli i
llafnarfiröi laugardaginn 21.
desember. t tilefni afmælisins
hefur veriö gefiö út veglegt af-
mæiisrit, sem Ólafur Þ.
Kristjánsson, fyrrverandi skóla-
stjóri, tók saman. Ritiö er 90 blaö-
siöur aö stærö og prýtt fjölda
mynda.
1 afmælisritinu er greint nokk-
uö frá aBdragandanum aö stofnun
félagsins og saga þess rakin i
stórum dráttum. Gerö er grein
fyrir ýmsum hagsmuna- og bar-
áttumálum félagsins á þvi starfs-
skeiBi, sem liöiö er, m.a. greint
frá þætti þess á sviöi baráttunnar
I atvinnu-, kjara- og öryggismál-
um. Þá er skrá yfir tölu félags-
manna og þá menn, sem setiö
hafa i stjórn félagsins.
t formála ritsins segir m.a.: —
Stjórn Sjómannafélagsins vonar
aö bók þessi veiti fróöleik um
félagiö og baráttumál sjómanna
og veröi jafnframt hvatning til
allra sjómanna um aö efla félög
sjómannastéttarinnar og standa
vörö um hagsmuni hennar á
sama hátt og frumherjarnir ætl-
uBust til aö gert yröi, er þeir
stofnuöu Sjómannafélag Hafnar-
fjaröar og mótuöu stefnu þess I
októbermánuöi 1924. —