Fréttablaðið - 13.03.2005, Blaðsíða 8

Þ að voru sorglegar fréttir sem bárust frá Félagi ábyrgrafeðra í vikunni. Einn af hverjum þremur meðlagsgreið-endum á Íslandi er í vanskilum, eða um fjögur þúsund
manns af alls tólf þúsund meðlagsgreiðendum. Í upplýsingum
frá félaginu kemur fram að fjöldi skilnaðarbarna hér á landi er
um tuttugu og eitt þúsund. Má því gera ráð fyrir að ekki sé
greitt meðlag með um sjö þúsund íslenskum börnum.
Framfærslubyrði þessara barna hverfur þó að sjálfsögðu
ekki heldur færist yfir á samfélagið og hið opinbera stendur
skil á meðlaginu til þess foreldris sem býr barninu heimili. Það
er svo í höndum ríkisskattstjóra að innheimta skuld meðlags-
greiðandans og mun það ganga misbrösuglega.
Talsmenn Félags ábyrgra feðra vilja að stjórnvöld kanni
ástæður vanskilanna og geri tillögur að úrbótum fyrir þessa
skuldseigu einstaklinga. Ein ástæðan sem þeir nefna að baki
vandamálinu er að lágmarksmeðlag er hærra á Íslandi en í ná-
grannalöndunum. Hver skyldi sú upphæð vera? Jú, 16.586 krón-
ur á mánuði eða nánast það sama og heilsdagvistun í leikskólum
Reykjavíkur kostar. Og nú er spurt, getur þessi upphæð mögu-
lega verið lægri? Hvað um þann kostnað sem sá er heldur barn-
inu heimili á þá eftir að greiða fyrir húsnæði, mat, fatnað og
tómstundir barnsins?
Ef eitthvað er þá er lágmarksmeðlag of lágt á Íslandi. Skila-
boð samfélagsins til þeirra sem geta ekki alið upp börn sín sam-
an eru mjög undarleg því hvernig þjóðfélag er það sem blessar
að faðir/móðir geti greitt 16.586 króna meðlag á mánuði með
barni sínu og sé þar með laus allra mála um fjárhagslega af-
komu þess, ef viðkomandi er þannig innréttaður? Eins og stað-
an er núna getur það í raun verið ódýrara að eiga barn sem mað-
ur býr ekki með heldur en að búa því heimili.
Sem betur fer eru þeir mun fleiri sem leggja meira með
börnum sínum en lágmarksmeðlagið kveður á um en hátt hlut-
fall meðlagsgreiðenda sem er í vanskilum segir okkur hins veg-
ar að núverandi kerfi sé gallað. Félag ábyrgra feðra hefur lagt
fram hugmyndir um tekjutengingu meðlaga sem er tímabært
að skoða.
Með tekjutengingu gætu þeir sem ekki ráða við lágmarks-
meðlag rétt sína stöðu, ekki má ætla neinum manni að vilja ekki
taka fjárhagslega ábyrgð á börnum sínum, en líka tryggja að
þeir sem hafi rúm fjárráð taki örugglega meiri þátt í kostnaði
við umönnun og uppeldi barna sinna en lög segja nú til um. ■
13. mars 2005 SUNNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
JÓN KALDAL
Það er tímabært að skoða tekjutengingu barnameðlaga
svo þeir sem ekki ráða við lágmarksmeðlag geti rétt
sína stöðu en líka tryggja að þeir sem hafa rúm fjárráð
taki örugglega meiri þátt í kostnaði við umönnun og
uppeldi barna sinna en lögin segja nú til um.
Að taka ábyrgð
FRÁ DEGI TIL DAGS
„Ef eitthvað er þá er lágmarksmeðlag of lágt á
Íslandi. Eins og staðan er núna getur það í raun
verið ódýrara að eiga barn sem maður býr ekki með held-
ur en að búa því heimili.“
,,
Fastur milli hæða
Fjölmiðlar hafa reynt ítrekað að fá út-
varpsstjóra, Markús Örn Antonsson, til
þess að tjá sig um stöðuna í Ríkisútvarp-
inu. Starfsmenn útvarpsins hafa lýst van-
trausti á útvarpsstjóra og eðlilegt að al-
menningur hafi áhuga á að vita
hvernig hann kunni því að
leiða hóp starfsmanna sem
ekki treystir faglegri leiðsögn
hans. Fréttastofa Stöðvar 2 hef-
ur komist næst því að fá svör
frá Markúsi þegar frétta-
kona stöðvarinnar spurði
hann með litlum árangri
út í framhaldið. Markús
hugðist smeygja sér inn
í lyftu, en ekki vildi bet-
ur til en svo að óratími
leið áður en lyftan kom.
Flóttaleiðin var því ekki
fljóttekin í það skiptið. Síðan hefur eigin-
lega ekkert til Markúsar spurst og hann
ekki svarað spurningum fjölmiðla. Ekki
einu sinni vinnufélagar hans í Efstaleitinu
hafa náð að krefja hann svara. Í ljósi
þessara hægvirku lyfta má velta því fyrir
sér hvort Markús kunni að vera fastur á
milli hæða.
Heppilegir og harmonískir eigendur
Það er ekki á hverjum degi sem rit-
stjórnir hafa þurft að fjalla um
sig og sitt eigið fyrirtæki. Frétta-
stofa útvarpsins hefur gert
það með sóma undanfarna
daga þar sem greint hefur
verið frá deilum í kringum
ráðningu Auðuns Georgs
Ólafssonar í starf frétta-
stjóra. Pólitíkusar og aðrir
hafa verið spurðir og svörum þeirra gerð
skil í fréttatímum. Morgunblaðið komst
líka í fréttirnar vegna deilna um sölu 16
prósenta hlutar í útgáfufélaginu Árvakri.
Sagan um togstreituna í hluthafahópnum
var börnuð víða um bæ og var komin í
stóra samsæriskenningu um fæðingu nýs
fjölmiðlarisa. Þær kenningar hafa ekki
fengist staðfestar, en fyrir liggur að kergja
var á milli Engeyjarættarinnar og H. Ben.
fjölskyldunnar vegna málsins. Mogginn
lét hins vegar eins og ekkert væri að ger-
ast og flutti litla frétt um málið undir fyr-
irsögninni: „Aðrir hluthafar hafa forkaups-
rétt.“ Hvergi var minnst á togstreituna
vegna kauptilboðsins, enda Morgunblað-
ið „heppið með eigendur“, eins og rit-
stjórinn komst að orði í umræðum þegar
eignarhald fjölmiðla var í umræðunni.
haflidi@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Mönnum reynist tiltölulega auð-
velt að ganga fyrir pólitísk björg,
blindaðir af þröngum hagsmunum
flokksins. Þetta gerist þegar
flokkurinn ræður för, fremur en
skynsemi. Þetta gerist þegar
sannfæringin víkur fyrir liðs-
heild, almennur sans tapar fyrir
ekkisens vitleysu.
Flokkshollustan getur rænt
menn ráði. Auðveldlega. Sæmi-
lega víðsýnt fólk horfir upp á
þennan þjófnað nánast daglega,
altént vikulega, enda þarf ekki
annað en að fletta blöðunum eða
kveikja á viðtækinu til að heyra
sauðþráa flokksfylgjendur tala á
skjön við almenna skynsemi.
Af þverustu sauðum flokkanna
er þetta kallað einurð, stundum
stefnufesta. Og stundum tryggð.
Á hátíðarstundum er þessu svo
yfirleitt gefið nafnið flokksholl-
usta.
Af flestu fólki sem
stendur sæmilega laust og
liðugt utan flokksgirðing-
arinnar er þetta yfirleitt
kallað stífni, stundum
þvergirðingsháttur. Þröng-
sýni. Jafnvel heimska.
En svona er lífið í
flokknum. Flokkslíf er á
vissan hátt afsal á umburð-
arlyndi. Enda breytist
áhuginn yfirleitt í ofurtrú –
og þá er alla jafna stutt í
ofstækið. Að allir aðrir séu
úti á þekju, villigötum, vit-
lausir.
Við þekkjum þetta
meira og minna úr öllum
flokkum. Það er sama hvað
þeir heita. Sagan sýnir að
allir stjórnmálaflokkar –
sem á annað borð hafa
komist til einhverra valda
– hafa gleymt sér í ofur-
trúnni á eigin völd. Þeir sjá
ekki samfélagið fyrir eigin
ágæti. Þeir sjá ekki út fyrir
eigin flokk.
Þetta er náttúrlega
blindni. En samt ekki skil-
greint sem sjúkdómur. Og
þaðan af síður sem lög-
leysa; í versta falli siðleysi,
en samt ... það má svo sem
alltaf deila um það. Og af
því þetta er alltaf einhvers
staðar á mörkunum verður um-
ræðan alla jafna óljós og fjarar
svo út og þagnar án niðurstöðu.
Flokkar sem gleyma sér í eigin
ágæti eru vitaskuld þeirrar nátt-
úru að breiða úr sér. Og forystu-
sauðirnir vita sem er að það er
eins gott að tryggja sér bestu beit-
arlöndin. Þess þá heldur að
tryggja sér almennilega stöðu í
haganum. Sumir sauðirnir eru
reyndar á því að óskráðar reglur
veiti þeim leyfi til að halda bestu
löndunum fyrir sig; svo vel hafa
þeir komið sér þar fyrir að enginn
þorir að styggja þá. Þeirra er
sneiðin og snarrótin. Snöpina
mega svo aðrir hirða.
Hvað með það.
Í nýliðinni viku hefur um fátt
annað verið rætt en þessi póli-
tísku beitarlönd. Stöku raddir
hafa titrað. Og harmkvæli heyr-
ast. Svo mun vera í nokkra daga í
viðbót. Svo róast sveitin. Væntan-
lega.
Við lifum í samfélagi þar sem
flokkar hafa sitt fram. Við höfum
þróað með okkur þjóðfélagskerfi
þar sem flokkum er frjálst að
kasta eign sinni á embætti og
stofnanir. Við höfum skapað
kjöraðstæður fyrir karlmannlega
vaxna flokka sem raða flokksgæð-
ingum sínum á básana, burtséð
frá reynslu og hæfileikum. Þetta
á við um vinstri menn og hægri
menn og þetta á við um miðju-
menn. Og þegar kratar haga sér
svona, reiðast hægrimenn. Og
þegar íhaldið lætur svona, kvarta
vinstri menn. Og þess á milli
mæðast miðjumenn, sveittir á
snoppunni. Eina breytan er sumsé
sú hver hefur völdin. Og hver
ekki.
Stundum er sagt að flokkspóli-
tík snúist um völd. Það er ekki alls
kostar rétt. Flokkspólitík snýst
miklu fremur um það að sýna
völd. Og nota þau – og gildir þá
einu hvort um ofnotkun eða mis-
notkun er að ræða; aðalatriðið er
að nota valdið. Og njóta valdsins.
Það getur verið býsna gaman
að horfa á flokkssmalana draga fé
sitt í dilka; standa álengdar og
fylgjast með skömmunum sem
rignir yfir einstaka villuráfandi
sauð – og gælunum við þá hina
sem fylgja forystusauðnum í einu
og öllu; blint og bókstaf-
lega. Þetta pólitíska dýra-
líf er á vissan hátt heill-
andi stúdía – en samt er
það svo að eftir því sem
meira og betur er fylgst
með jarminu a tarna ... þá
þakkar maður sínum sæla
fyrir að standa utan rétt-
arinnar – eins og hver
annar frjáls maður sem
þarf ekki að vera öðrum
háður um tuggu.
Flokksblindni er nefni-
lega á köflum ekkert ann-
að en opinberun hreinnar
heimsku. Af og til vitnar
hún um framsal gáfna og
greindar. Á stundum
gengur hún svo langt að
vart er lengur hægt að
tala um blindni heldur
miklu fremur örkuml. Þá
er hreinlega öllu snúið á
hvolf – og það sem sagt er
vera „æskilegt“ í fari
manna er talið ráða meira
en það „nauðsynlega“
eins og nýlegt dæmi hef-
ur sýnt okkur um sönnun
þess að flokkurinn hafi
rétt fyrir sér. Og svo
leggja menn greind sína á
hilluna eitt andartak til að
segjast algerlega sann-
færðir um að lakasti um-
sækjandinn sé klárlega sá
allra hæfasti.
Allt fyrir pólitíkina. Flokks-
hollustuna. Tryggðina.
Þeir vita sem er að allt róast að
lokum. Og pólitísk heimska hefur
vinninginn.
Dæmin sýna það.
Allt var á sínum tíma vitlaust
þegar olíurisarnir stálu af þjóð
sinni. Eina fórnarlambið var
Þórólfur Árnason.
Allt var á sínum tíma vitlaust
þegar Íslandi var flækt í Íraks-
stríð. Eina fórnarlambið var Ró-
bert Marshall.
Allt er núna vitlaust út af ráðn-
ingu fréttastjóra Útvarps. Eina
fórnarlambið verður Jóhann
Hauksson. ■
Pólitísk örkuml
TÍÐARANDINN
SIGMUNDUR ERNIR RÚNARSSON
Við lifum í samfélagi
þar sem flokkar
hafa sitt fram. Við höfum
þróað með okkur þjóð-
félagskerfi þar sem flokkum
er frjálst að kasta eign sinni
á embætti og stofnanir. Við
höfum skapað kjöraðstæður
fyrir karlmannlega vaxna
flokka sem raða flokksgæð-
ingum sínum á básana,
burtséð frá reynslu og
hæfileikum.
,,
TE
IK
N
: H
EL
G
I S
IG
-
W
W
W
.H
U
G
VE
R
K
A.
IS