Fréttablaðið - 13.03.2005, Blaðsíða 19

SUNNUDAGUR 13. mars 2005 19
Vaxtalaus helgi
í Sony Center Kringlunni!
Fyrir 2.499* krónur færðu...
Opið í dag
frá 13 -17.
*Miðað við 12 jafnar vaxtalausar greiðslur á Visa eða Mastercard skuldabréf. 0,5% stimpilgjald bætist við samningsfjárhæðina og greiðist með jöfnum greiðslum yfir samningstímann.
www.sonycenter.is
MZ-NH700
Sony Minidisk.
· Minidisk spilara sem tekur 1GB á disk.
· Stafrænn flutningur til/frá tölvu (USB)
· Topp upptöku og afspilunargræja.
Verð 2.499 krónur
vaxtalaust* í 12 mán. eða
29.988 krónur staðgreitt
DSC-L1
Sony stafræn myndavél.
· 4,1 milljón pixlar
· 3x aðdráttur um Carl Zeiss linsu
· 1,5" skjár
Verð 2.499 krónur
vaxtalaust* í 12 mán. eða
29.988 krónur staðgreitt
CMT-HPX7
Sony samstæða
· 120W magnari
· 5 diska geislaspilari með mp3 afspilun
· Tengi fyrir tölvuna/mp3 spilarann
Verð 2.499 krónur
vaxtalaust* í 12 mán. eða
29.988 krónur staðgreitt
Fermi
ngar-
samst
æðan
!
120W
magn
ari og

tekur
5 disk
a!
Hönnun

sem tek
ið
er eftir!
Geymir
allt að 1GB
á disk!
Í hverri viku birtast allt að fimm nýir átröskunarsjúk-
lingar á gólfi Margrétar Gísladóttur, hjúkrunar- og
fjölskyldufræðings, sem er eini fagaðilinn sem sinnir
átröskunum á göngudeild geðdeildar Landspítala við
Hringbraut. Það eru á þriðja hundrað nýir sjúklingar
á ári og þá aðeins taldir þeir sem leita á bráðamót-
töku og til Prismu, en ótaldir þeir sem leita annað
eða sleppa að leita sér lækninga.
Prisma varð til 1. nóvember síðastliðinn. Auk Mar-
grétar standa að Prismu Sólveig Katrín Jónsdóttir
listmeðferðafræðingur, Þórhildur Sveinsdóttir iðju-
þjálfi og Helga Jörgensdóttir, geðhjúkrunarfræðingur.
„Við vildum bjóða upp á meðferð fyrir sjúklinga með
átröskun því spítalinn annar henni ekki eins og er.
Til átján ára aldurs geta unglingar komist inn á Bugl,
en þar er nú biðlisti. Allir hafa aðgöngu að bráða-
móttöku geðdeildar, en í heilbrigðiskerfinu eru að-
eins þrjú fullorðinspláss fyrir átraskanir og oft umset-
in,“ segir Margrét. „Það er brýnt að bjóða upp á frek-
ari úrræði fyrir átröskunarsjúklinga og í farvatninu að
opna dagdeild. Húsnæðið er til og nýtekið í gegn, en
hvenær sú deild verður tekin í gagnið er ekki enn
komið á hreint.“
Átröskunarsjúkdómar eru ekki afgreiddir á einum
degi. „Innlögn er oftast miðuð við þrjá mánuði til
ár,“ segir Margrét, en alls hafa sextíu manns sótt
þjónustu miðstöðvarinnar síðan hún opnaði í nóv-
ember. „Það vantar þjónustu fyrir þennan hóp og
gengur heldur hægt hjá heilbrigðisyfirvöldum að
gera eitthvað róttækt í málinu. Ég vil sjá dagdeildina
opna sem fyrst og um að gera að grípa inn í þetta
strax. Við gætum verið að missa fólk að óþörfu.“ Æ
fleiri Íslendingar greinast með króníska átröskunar-
sjúkdóma. Margrét segir það vera vegna skorts á
hjálp. Of seint hafi verið gripið inn í sjúkdómsferlið.
„Við erum sjötíu prósent vatn og bein eru líka úr
vökva. Í undirþyngd og vökvaskorti skreppur allt
saman, bein og líffæri. Fólk sér sig ekki raunhæft,
sjálfsmatið skerðist og það fer til baka í þroska,
verður barnalegra í tali og samskiptum.“ Margrét
segir mikilvægt að spyrja nákomna hreint út ef meg-
urðin er sjáanlega farin úr böndunum. „Þá á að
spyrja beint hvernig eintaklingnum líði og nota tæki-
færið til að lýsa yfir áhyggjum. Sjúklingarnir taka því
ekki illa að vera spurðir og segja reyndar oft að eng-
inn hafi sagt neitt, en bara horft á þá. Flestum finnst
gott að finna stuðning og vilja innst inni hjálp.“
Fimm nýir sjúklingar á viku
Feimnismál og fordómar
Átröskun er feimnismál í ís-
lensku samfélagi. Enginn hefur
hátt um sjúkdóminn. Hvorki sjúk-
lingar, aðstandendur né heil-
brigðisyfirvöld.
„Einhverra hluta vegna fylgir
átröskun skammarstimpill. Sjúk-
dómurinn hefur verið kallaður
stelpusjúkdómur, en leggst á
karlmenn líka og erfitt fyrir þá að
brjótast fram og leita hjálpar.
Hins vegar verða aðstandendur
að grípa í taumana fyrr. Átröskun
er miklum mun alvarlegri sjúk-
dómur en kvef sem hægt er að
lækna heima. Það dugar ekki að
sitja yfir sjúklingnum og segja
honum að borða. Hjálp er að finna
hjá Speglinum, meðferðarstöð-
inni Prismu og heilbrigðiskerf-
inu.“
Og að mati Ægis gætu mennta-
yfirvöld hjálpað ómetanlega með
því að endurmeta námsstefnu
sína.
„Nú er verið þvinga upp á
fermingarbörn fræðslu um það
sem gerðist fyrir 2.000 árum.
Hvernig væri að byrja aðeins
fyrr og kenna börnum að lifa í nú-
tímanum? Ég er sannfærður ef
við eyddum sama tíma í kyn-
fræðslu og fræðslu um líkamann
og lífið, værum við ekki að sjá
stelpur í endaþarmsmökum til að
komast inn í partí, ekki svona
mikið af átröskun, auk minnkandi
einelti og ofbeldi. Menntamála-
ráðherra ætti að taka fast á þess-
um málum, gera minna af því að
opna sýningar og taka við viður-
kenningum, heldur ráðast á mál-
efni sem skipta raunverulegu
máli og kollvarpa menntakerfinu
með því að aðlaga það nútíman-
um.“
Ný sólarupprás
Að sögn Ægis stendur margt ung-
mennið tæpt og dauðveikt vegna
átröskunarsjúkdóma. Mörg andlit
minningargreina séu fórnarlömb
sjúkdómsins.
„Við reyndum að tala opinskátt
um dauða Gerðu og ég dáist að
fólki sem gerir það, því umræðan
hefur hvetjandi áhrif á aðstand-
endur til að stíga fram og hafa
samband. Við þurfum á fólki að
halda í Spegilinn til að halda um-
ræðunni gangandi. Ég hélt að ég
væri búinn með minn pakka, en
nú er nýr sjúklingur í stórfjöl-
skyldunni. Átröskun finnst í öll-
um fjölskyldum. Líka hjá ráða-
mönnum þjóðarinnar sem verða
að líta sér nær. Sjúkdómurinn er
afar vel falinn og erfitt að ná til
sjúklinga sem og aðstandenda, en
skömmina þarf að drepa. Það er
engin skömm að veikjast, enda
sjötíu prósent þjóðarinnar sem
glíma við geðraskanir og geðsjúk-
dóma. Við læknum ekki bara með
lyfjum, heldur með því að tala um
hlutina og veita hvort öðru stuðn-
ing.“
Ægir bindur miklar vonir við
Prismu og vill sjá hana vaxa upp í
að verða meðferðarstöð þar sem
sjúklingar eru lagðir inn og unnið
með þá áfram á dagdeildum.
„Það er löngu búið að reikna út
hve mörg stöðugildi þarf á Land-
spítalanum til að sinna þessum
sjúklingum og við erum með tóm-
ar hæðir á spítölunum, því okkur
er sagt að fjármagn skorti. Samt
skortir aldrei fjármagn í bruðl
eins og sendiráð í Kína eða flutn-
ing ísklumps til Parísar. Þegar
kemur að dauðveikum Íslending-
um virðist ekkert hægt og alltaf
komið að lokuðum dyrum, nema
menn séu komnir undir 35 kíló og
búnir að reyna sjálfsmorð. Þá má
koma inn í stutta innlögn og fá
næringu í æð,“ segir Ægir að lok-
um, fullur eldmóðs og baráttu-
þreks í minningu sinnar heittelsk-
uðu, en sáttur á ný við lífið og til-
veruna.
„Ég hef verið svo lánsamur að
kynnast yndislegri konu sem
stendur þétt við bakið á mér í bar-
áttunni fyrir Spegilinn og reyni
að nýta hverja stund til að hlúa
sem best að börnum okkar Gerðu,
enda hlutverk mitt sem foreldris
að annast þau, gæta og uppfræða
sem best, eins og reyndar allra
foreldra í landinu. Ábyrgð okkar
er mikil. Foreldrar Gerðu eru
mér sem aðrir foreldrar og taka
virkan þátt í uppeldi barnanna. Þó
að áföll dynji á manni í lífinu
kemur sólin alltaf upp aftur.“ ■