Fréttablaðið - 19.05.2005, Blaðsíða 73

FIMMTUDAGUR 19. maí 2005 41
„Lestin“ á listasöfnunum
Þessa dagana fá Íslendingar í fyrsta
sinn tækifæri til að líta yfir stóran
hluta verka Dieters Roth sem kom
hingað til lands fyrst 1957 út af ást-
inni og hafði hér aðsetur í einhverri
mynd alla sína ævi eftir það. Með
opnun á sýningum hans „Lestinni“ í
Listasafni Reykjavíkur og Listasafni
Íslands og fleiri stöðum
hófst umfangsmesta og
líklega merkilegasta
myndlistarveisla sem
hingað til hefur verið
haldin hér á slóðum.
Fjöldi annarra athyglis-
verðra sýninga er í boði
hér í borginni og úti um
allt land. Á fyrstu áratug-
um veru sinnar hér á
landi var Dieter Roth alls
ekki aufúsugestur á öll-
um stöðum og er starf
hans við Birting síður en
svo eina dæmið. Hann
átti þó þeim mun trygg-
ari vini og aðdáendur
þótt fáir væru. Það var
aldrei hlaupið að því að
efna til stórra sýninga á
hans verkum né heldur
var það honum auðvelt
þótt hann væri sjálfur í
skapi til þess – honum
var svo illa við að eiga
við safnafólk sem þarf
að hafa reglu á öllum
hlutum. Tilfinningar hans
til Íslendinga voru sterk-
ar og bera verk hans
þess rík merki. Það
skemmtilega við þetta í
halelújaræðum dagsins í
dag er að hann elskaði
allt í Íslendingum sem ótrúlega
mörgum okkar þykir ekki par fínt –
hálf skömmumst okkar fyrir og vilj-
um helst ekki að nokkrir horfi upp á
– hvorki börn né útlendingar. Hann
gerði heimóttarskap okkar að sínum
efnivið – þar sem skortur á fáguðum
og menntuðum smekk er algjör og
ekkert nema tært hjartað ræður
ferðinni.
Dieter Roth breyttist við kynni sín
af Íslendingum. Sjálfur tilheyrði
hann kynslóð fólks í Mið-Evrópu
sem upplifði rústir seinni heimsstyrj-
aldarinnar og vildi byggja upp í
ströngum geómetrískum stíl. Þau
verk er hægt að skoða núna í hús-
næði Orkuveitu Reykjavíkur. Á sjö-
unda áratugnum gefst hann upp á
þeirri stefnu og er fróðlegt til dæmis
að rifja upp ummæli hans um ís-
lenska umhverfið á þessum tíma
sem urðu svo svo rík í verkum hans.
„Þá var siður að byggja sér kjallara
og bæta svo ofan á eftir efnum, búa
á meðan í kjallaranum. Alls staðar sá
maður þakpappa og alls konar drasl,
moldarhauga allt í kring. Og þegar
snjórinn bráðnaði varð þetta að
drullusvaði sem maður óð upp á
legg. Það merkilega var einnig að
sumir þessara húsbyggjenda virtust
hafa beðið svo lengi, að húsin þeirra
voru að detta í sundur áður en þau
komust upp. Þetta voru nýjar rústir.“
Flæðið í verkum Dieters kemur vel
fram í sýningarsölum listasafnanna.
Þegar grannt er skoðað eru reglur í
öllum rústunum. Í lang-
flestum tilvikum er í
þeim spegilmynd, fiðrildi,
samlokur eða andhverf-
ur. Hans mælikvarði á allt
var einhverskonar sann-
leikur – að fela hvorki né
fegra hlutina. Fegurðin
búi í sannleikanum og
sannleikurinn í fegurð-
inni. Ekki endilega í
sannleikanum fyrir hönd
okkar allra heldur fyrst og
fremst í hans eigin sann-
leika eins og okkar allra.
Dieter varð stór fyrst
og fremst með því að
gera aðra stóra – sérstak-
lega þá sem eiga allt lítið
nema hjartað. Fráfall
hans kom sumum aðdá-
endum hans ekkert illa.
Þá varð til miklu stærra
rými fyrir þá – minna um
gagnrýni. Í lifanda lífi var
hann harður dómari í
sannleiksprófunum. Þeg-
ar upp er staðið er lestar-
ferðin í listinni um svo-
leiðis menn – sem af-
hjúpuðu og komu auga á
en ekki þá sem fegruðu
hlutina og breiddu yfir
bara til að græða pen-
inga. ■
MYNDLIST
GUÐMUNDUR ODDUR MAGNÚSSON
Listahátíð í Reykjavík 2005
Listasafni Íslands
Listasafni Reykjavíkur
Niðurstaða: „Dieter varð stór fyrst og fremst
með því að gera aðra stóra – sérstaklega þá
sem eiga allt lítið nema hjartað.“
TOPSHOP
EUROVISION
DAGAR Í
langar að bjóða öllum að koma og hita upp fyrir
Eurovision, fimmtudag, föstudag og laugardag.
Við ætlum að hlusta á gömul Eurovision lög til að
koma okkur í stuð fyrir laugardagskvöldið.
Allir sem koma, fá að giska á í hvaða sæti Ísland lendir.
Þeir 5 fyrstu sem verða dregnir með rétt svar
fá 10.000kr inneign í TOPSHOP.
Áfram SELMA
TOPSHOP
DIETER-LESTIN Guðmundur Oddur Magnússon skrifar um sýn-
ingarnar á verkum Dieters Roth á Listahátíð.
72-73 (40-41) Menning/slanga 18.5.2005 19.45 Page 3