Fréttablaðið - 10.07.2005, Blaðsíða 39

SUNNUDAGUR 10. júlí 2005 19
Þrjóskan er næringarrík fæða
Hörður Torfason söngvaskáld hlaut nýverið viðurkenningu frá NPU, samtökum
tónskálda og textahöfunda á Norðurlöndunum. Hann hefur lent í miklu mót-
streymi á löngum ferli því hann hefur ávallt haft ákveðna sýn á lífið og staðið
vörð um það sem hann er.
Hinn 6. júní var Herði Torfa-son söngvaskáldi veitt við-urkenning NPU, samtaka
tónskálda og textahöfunda á Norð-
urlöndunum, fyrir starf sitt sem
spannar nærri fjóra áratugi. Við-
urkenningin er veitt á tveggja ára
fresti og er þetta einungis í annað
sinn sem Íslendingur hlýtur hana
en þeir Jónas Árnason og Jón Múli
Árnason hlutu viðurkenninguna
árið 1995. Aðrir þekktir tónlistar-
menn og textahöfundar sem hlotið
hafa viðurkenninguna eru þeir
Torbjörn Egner, Benny Andersen
og Jan Garbarek.
„Þetta er gríðarlega mikill
heiður því viðurkenningin er veitt
af fagmönnum, samstarfsmönn-
um mínum á öllum Norðurlöndun-
um. Betri getur viðurkenning
ekki orðið en þegar samstarfs-
menn veita manni viðurkenn-
ingu,“ segir Hörður Torfason
söngvaskáld.
„Ef þér er sýnd virðing, viður-
kenning á starfi þínu, sem í mínu
tilviki er nærri 40 ára ferill, þá er
það gríðarlega ánægjulegt, sér-
staklega fyrir mann eins og mig
sem alla tíð hef verið að vinna í
miklu mótstreymi því ég hef haft
ákveðna sýn á lífið og hef ekki
verið í eigu útgefenda sem vilja
helst ekki gefa mann út nema til
að maka krókinn. Þrjóskan er
næringarrík fæða,“ segir Hörður,
sem gefið hefur út yfir 20 plötur á
35 árum sem oft hafa verið Herði
ansi erfið.
Útlegð
Hörður opinberaði samkynhneigð
sína fyrstur Íslendinga í blaðavið-
tali í ágúst árið 1975. „Þetta viðtal
hafði miklar afleiðingar fyrir
mig, plöturnar mínar hættu að
seljast og sem fagmaður fékk ég
ekki neitt að gera. Það þekkja all-
ir sem orðið hafa fyrir einelti að
menn eru kurteisir á yfirborðinu
en svo sá maður glottið á fólki,
maður skynjaði hvað var í gangi. Í
kjölfarið var mér ógnað en enginn
vildi trúa mér þegar ég sagði frá
því. Það var ég sem upplifði ógn-
irnar en ekki þetta fólk, ég þurfti
að taka svívirðingunum og hótun-
um. Á endanum sá ég þann kost
vænstan að flýja land og ég gerði
árið 1977,“ segir Hörður.
„Ég fann strax að ég varð að
snúa aftur til landsins og vinna að
stofnum baráttusamtaka fyrir
samkynhneigða og fór því til baka
haustið 1977 og var fram til 1. júní
1978 eftir að Samtökin ’78 höfðu
verið sett á stofn í maí. Þá var ég
loks búinn að virkja fleiri í beina
baráttu og þurfti ekki lengur að
draga hlassið einn. Ég flutti því til
alveg til Kaupmannahafnar vorið
1978,“ segir Hörður, en þrátt fyrir
það kom Hörður til Íslands á
hverjum vetri til að halda tónleika
og vinna að leiklist.
Hörður flutti frá Íslandi til
Kaupmannahafnar því hann óttað-
ist um líf sitt eftir að hafa opin-
berað að hann væri hommi. „Svo
gerðist það sem ég vissi að myndi
gerast einhvern tímann. Ég var
með leiksýningu inni á Jónshúsi í
Kaupmannahöfn sem ég hafði ný-
lokið við og sat við borð inni á
staðnum. Allt í einu sá ég glitta í
hnífsblað og ég rétt náði að
sveigja mér undan laginu en sá
sem hélt á hnífnum ætlaði örugg-
lega að drepa mig. Þetta voru
meðlimir úr íslenskri skipshöfn
sem höfðu fengið sér of mikið
neðan í því og ákváðu að heim-
sækja Jónshús. Sá sem stakk mig
átti víst eitthvað erfitt í lífinu. Það
fossblæddi úr mér þó að ég hafi
sloppið lifandi því hann hafði náð
að koma stórum skurði á brjóst-
kassann á mér,“ segir söngva-
skáldið og bætir því við að sjokk-
ið eftir þessa morðtilraun hafi
komið síðar.
„Þegar maður sætir miklum of-
sóknum þá lamast maður, lokast
inni í sjálfum sér og hættir að
geta svarað fyrir sig, hörfar eða
frýs frekar en að slá á móti. Ég
var samt alltaf að verja eitthvað
sem var svo stór hluti af mér
sjálfum, eitthvað sem var mér svo
dýrmætt, það sem ég stóð fyrir og
ég vildi ekki láta eitthvað villidýr
tæta í sig. Ég hef kannski ekki
svarað fyrir mig því ég var svo
viss um að ég hefði rétt fyrir mér
og væri að verja það sem var
rétt,“ segir Hörður.
Heimkoma og hokur
Hörður flutti svo heim árið 1991
og hóf að starfrækja sig sem fyrr
sem eins manns leikhús þar sem
hann var höfundur og flytjandi,
bílstjóri og framkvæmdastjóri og
allt þar á milli. „Þetta hefur ekki
verið mjög auðveld vinna, það
kostar sitt að hafa staðið í þessu,
ekki hvað síst með hommastimpil-
inn á bakinu þó svo að ég hafi ekki
verið að berjast eingöngu fyrir
réttindum homma sérstaklega,
heldur réttinum til þess að vera
manneskja, að fá fólk til að skoða
mannlífið í allri sinnri fjölbreytni,
og það hefur þurft nokkra þraut-
seigju og hörku til þess,“ segir
Hörður, sem verður sextugur í
september.
Þrátt fyrir að hafa starfað í
tónlistabransanum í nærri fjóra
áratugi og gefið út yfir 20 plötur
auk annarra verka hefur Herði
reynst erfitt að fá styrki frá ís-
lenska ríkinu til að auðvelda hon-
um starf sitt sem tónlistarmaður.
„Ég hef það á tilfinningunni að þú
verðir að vera skráður í flokk eða
að selja sál þína til einhvers fyrir-
tækis til að verða þér út um lista-
mannalaun og ég geri hvorugt og
hef aldrei gert því ég tel mig ekki
þurfa á því að halda. Það er nú dá-
lítið kjánalegt að menn sem hafa
látið mikið að sér kveða og unnið
vinnuna sína í áratugi og haft
áhrif í langan tíma, skuli þurfa að
þola það að vera sveltir úti af því
að þeir vilja ekki vera í einhverri
klíku,“ segir Hörður en hann
skrifaði opið bréf til Þorgerðar
Katrínar Gunnarsdóttur mennta-
málaráðherra á síðasta ári þar
sem hann innti hana eftir rök-
stuðningi fyrir því af hverju hon-
um væru ekki veitt starfslaun
listamanna. „Það sem gerðist fyr-
ir 30 árum, þegar ég hóf baráttuna
fyrir réttindum samkynhneigðra
gerði það að verkum að ég ein-
angraðist, menn vildu ekki vita af
mér hérna í mörg ár og það eimir
eftir af því enn,“ segir Hörður.
Sáttur við sitt
Hörður var að flytja inn í nýja
íbúð sem hann og sambýlismaður
hans, arkitektinn Massim, hafa
verið að gera upp í allan vetur
„Það er búið að vera líf okkar í all-
an vetur að gera upp þessa íbúð en
núna fer maður að njóta þess. Ég
er hamingjusamlega giftur og er
þess vegna að ná því andlega jafn-
vægi og þeirri stöðu í lífinu sem
veitir mér aukinn kraft. Hvert sá
kraftur kemur til með að beinast
veit ég ekki en ég vonast til þess
að hann verði öðru fólki til góðs.
Að láta gott af sér leiða er mesta
lífsfyllingin,“ segir tónlistarmað-
urinn, sem um þessar mundir
undibýr sína árlegu haustónleika
og hringferð um landið sem hann
heldur 29 árið í röð í haust.
ingi@frettabladid.is
HÖRÐUR TORFASON „Kjarninn í mínu starfi er að hafa staðið í þessari baráttu, ekki endilega baráttu fyrir samkynhneigða heldur fyrir
því að vera manneskja sem sýnir tilfinningar sínar og stendur fyrir það sem hún er,“ segir söngvaskáldið Hörður Torfason, sem hlaut við-
urkenningu frá NPU, samtökum tónskálda og textahöfunda á Norðurlöndunum fyrir skömmu.
„Ef flér er s‡nd vir›ing, vi›ur-
kenning á starfi flínu sem í
mínu tilviki er nærri 40 ára fer-
ill, flá er fla› grí›arlega
ánægjulegt, sérstaklega fyrir
mann eins og mig sem alla tí›
hef veri› a› vinna í miklu mót-
streymi flví ég hef haft ákve›na
s‡n á lífi› og hef ekki veri› í
eigu útgefenda sem vilja helst
ekki gefa mann út nema til a›
maka krókinn.“