Tíminn - 14.09.1975, Blaðsíða 20

20
TÍMINN
Sunnudagur 14. september 1975.
Auður Jónasdóttir kennari. Timamynd Gunnar.
Stundum vakti hann okkur
systurnar klukkan sex og lofaði
okkur að koma með sér út i hest-
húsið og gefa hestunum, brynna
þeim og kemba. Oft brugðu pabbi
og mamma sér á hestbak á kvöld-
in, en við Gerður vorum heima og
máttum ekki fara út eftir kvöld-
mat,en rétt hjá Sambandshúsinu
var stór leikvöllur, þar sem alltaf
var fjöldi barna, og ég man, að
stundum tókst ókkur að stelast
þangað, eftir að foreldrar okkar
höfðu riðið úr hlaði, en auðvitað
var það ekki sérlega vel séð af
stúlkunum, sem áttu að gæta okk-
ar.
En við nutum líka á annan hátt
góðs af hesteign foreldra okkar.
Þá var það ekki svo litið ferðalag
að fara á hestum upp að Arbæ og
Baldurshaga, og þangað fórum
við oft.
— Svo hafa bilar smám saman
tekiö við af hestunum hjá ykkur
eins og öðrum? v
— Já, einhver fyrsta bilferð,
sem ég man eftir, var þegar
mamma tók bil á leigu og bauð
vinkonu sinni og börnum hennar
ásamt okkur systrunum i ferð inn
að Elliðaám. Við árniðinn þarna
fengum við krakkarnir að leika
okkuraðvild ogsiðan voru teknar
upp ávaxtadósirnar. Fyrir okkur'
börnin var þessi ferð ógleyman-
leg. t endurminningunni er þetta
áreiðanlega ekki minni atburður
en það er núna fyrir börn að fara
til Kanarieyja eða Mallorka.
Svona hafa nú tímarnir og að-
stæðurnar breytzt.
Sumardvöl í Noregi
— iiverjar eru næstu endur-
minningar þfnar um ferðalög?
— Fyrsta ferðalag okkar systr-
anna til annarra landa var með
foreldrum okkar til Noregs. Við
vorum þá langt fyrir innan ferm-
ingu. Við sigldum til Bergen og
vorum eitt sumar i Harðangurs-
firði. i Lofthus, litlum bæ innar-
lega i firðinum. Þar er ákaflega
mikil náttúrufegurð og fólkið var
svo vingjarnlegt. Við bjuggum i
gömlu, fallegu timburhúsi, og
konan, sem leigði okkur var alltaf
að lána mömmu meira og meira
af silfurborðbúnaði, eftir þvi sem
kynni fjölskyldnanna urðu nán-
ari. Ég man enn, hve gott okkur
þótti að vera þarna saman i ró og
næði, fjarri öllum skarkalanum
Ferðir með varð-
skipum og fyrsta
öræfaferðin
Foreldrum okkar var það mikið
áhugamál, að við systurnar
kynntumst Islandi vel. Pabbi
þurfti mikið að ferðast, og hann
tók okkur oft með sér 'i þessi
ferðalög. Þá voru samgöngur
ekki orðnar eins greiðar og nú er,
og á þessum árum var það siður,
að varðskipin flyttu stjórnmála-
menn á milli staða, þegar kosn-
ingar stóðu fyrir dyrum, og
reyndar oftar. Ég man eftir ferð,
þegar við systurnar fórum með
pabba næstum á hverja einustu
höfn allt i kringum landið, vorum
á mörgum fundum, ög við lá, að
við værum farnar að kunna utan
að sumar ræðurnar, sem við höfð-
um heyrt. En þótt oft væri hart
deilt á meðan á fundinum stóð,
rikti gott andrúmsloft um borð,
ogkomið gat það fyrir, að góðvin-
irpabba tækju okkur telpurnar og
færu með okkuri smáferðalag um
nágrennið, á meðan hann þurfti
að vera á fundinum. Á þennan
hátt kynntumst við mörgu elsku-
legu fólki og nýjum stöðum á
landinu. Þessi ferðalög, ásamt
mörgu öðru, ýttu mjög undir
löngun okkar systranna til ferða-
laga, og hafa áreiðanlega átt
drjúgan þátt i að leggja grund-
völlinn að þvf sem seinna varð.
— Já, vel á minnst: Hvenær
hefjast svo þin löngu ferðalög?
— Fyrsta stóra ferðalagið, sem
ég fór, var ferð, sem ég fór með
fyrri m.anninum minum, Ragnari
Ólafssyni, hæstaréttarlögmanni,
sem var þá endurskoðandi hjá
Sambandi isl. samvinnufélaga.
Við lögðum af stað á hestum frá
Djúpavogi og héldum áfram til
Kirkjubæjarklausturs á Siðu, um
Skaftafell. Þarna var yfir ár,
sanda og jökla að fara, en Ragnar
hafði útvegað okkur úrvals
fylgdarmenn, Odd i Böltanum i
Skaftafelli, sem var mikill vatna-
maður, Hannes á Núpsstað og
Lárus á Kirkjubæjarklaustri. Það
var einkennilegt að vera ýmist
uppi á jöklum með hestana eða á
báti úti i skaftfellsku ánum og
svo, inni i sandauðninni miklu
voru skógivaxnar hliðar Skafta-
fells. Þótt ferðin væri á margan
hátt erfið, þá var hún að sama
skapi skemmtileg og lærdómsrik,
„FAGURT ER A FJOLLUi
ÞAÐ ER AUÐUIt JÓNASDÓTT-
IR kennari, sem i dag ætlar að
ræða við lesendur Timans um úti-
vist og ferðalög. i þeim efnum á
hún að baki langa sögu og um
margt sérstæða, því að eins og
„hver einn bær á sina sögu, /
sigurljóð og raunabögu,” þá er
reynsla manna með ýmsu móti.
Og Auður Jónasdóttir fæddist til
þess hlutskiptis að eiga bernsku-
og æskuár, sem á margan hátt
voru gerólik öllu, sem jafnaldrar
hennar þekktu. Um það og sitt-
hvað fleira geta þeir fræðzt, sem
leggja það á sig að lesa eftirfar-
andi greinarstúf.
Þeir sunnudagsmorgnar
gleymast ekki
— Hverjar eru fyrstu endur-
minningar þxnar um útilif,
Auður?
— Þær eru þegar pabbi fór með
okkur systurnar á sunnudags-
morgnum, þegar við vorum litlar,
niður að sjó og sýndi okkur fugl-
ana ogfræddi okkur um lif þeirra.
Hann sýndi okkur það, sem fyrir
augu bar, sjóinn, fjöllin og
strendurnar. Stundum gekk hann
með okkurniður i fjöru. Þetta eru
fyrstu endurminningar minar um
útivist og verða mér alltaf
ógleymanlegar.
— Foreldrar minir voru Guðrún
Stefánsdóttir frá Granastöðum,
og Jónas Jónsson frá Hriflu, bæði
Suður-Þingeyingar. Við áttum
heima i Sambandshúsinu i
Reykjavik, þar sem Samvinnu-
skólinn var einnig til húsa. Við
bjuggum á sömu hæð og skólinn
var. A heimilið kom fjöldi fólks,
bæði vinafólk úr bænum og fólk
utan af landi, sem átti erindi við
föður minn og skólafólk. Þegar ég
hugsa til bernskuheimilis mins,
finnst mér það hafa verið likast
stóru sveitaheimili.
— Kynntist þú ekki hestum á
uppvaxtarárum þfnum?
— Jú, foreldrar minir áttu tvo
hesta Austra og Grána. Þeir voru
ihesthúsi, rétt hjá„Sambandshús-
inu, og pabbi gaf þeim jafnan
sjálfur, snemma á morgnana.
heima á íslandi. Það var eitthvað
svo heimilislegt og aðlaðandi i
Harðangri, og þá ekki siður fólkið
sjálft. Eins og allir vita, þá eru
Norðmenn ákaflega vinsamlegir i
garð íslendinga og við eignuð-
umst þar marga góða vini.
Við ferðuðumst mikið og sáum
m.a. hvernig mjólkin var send
niður fjallshliðarnar eftir streng
og við keyptum mjólk og egg frá
seli, sem var langt uppi i fjalli.
— Þiö hafið auðvitaö verið
þarna einungis til þess að njóta
hvildar og hi’cssingar?
— Já, að visu, en pabbi sat nú
samt ekki auðum höndum, þvi
meðan við vorum þarna, skrifaði
hann eina af kennslubókum sin-
um. Engu að siður nutum við
dvalarinnar þar i rikum mæli. t
Harðangursfirði er mjög stað-
viðrasamt, og á meðan við vorum
þar, var oftast logn. Foreldrar
minir leigðu litinn bát og við
systurnar lærðum að róa. Pabbi
reri oft með okkur mæðgurnar út
á fjörðinn og við böðuðum okkur
og syntum f sjónum. Allt þetta
var okkur nýtt. Við höfðum aldrei
kynnzt baðstrandarh'fi fyrr.
Siðan hef ég viða farið og
mörgu kynnzt, en ég minnist enn
Harðangursfjarðar og lognsins og
kyrrðarinnar þar. Og það var
ekki aðeins veðrið, sem var stillt-
ara i Harðangursfirði en i
Reykjavik. Hinn andlegi friður
var ekki siður áberandi, og það
var okkur lika nýtt. þvi að jafnan
var stormasamt i kringum æsku-
heimili mitt, þótt fjölskyldan
stæði alltaf saman sem einn mað-
ur. Gamall vinur pabba sagði lika
einu sinni við hann, að á meðan
fjölskyldan stæði saman og inn-
viðir hennar væru traustir, þyrfti
hann ekki að óttast, þótt stormar
geisuðu fyrir utan. Þar hafði hann
lika rétt fyrir sér!
og ég held, að það hafi verið þessi
ferð, sem kom mér á sporið að
ferðasti óbyggðum og uppi á jökl-
um.
Ég hef ekið hringveginn, og víst
er það áhyggjulitið að aka i
öruggum bil yfir nýjar brýr og
eftir sléttum og góðum vegi, en
ekki er það ferðalag eins áhrifa-
mikið og þessi fyrsta öræfaferð
min var, hvað þá að það verði
eins minnisstætt.
Þegar við könnuðum
Kerlingarfjöll
— Áttu ckki endurminningar
um fleiri óbyggðaferðir?
— Nokkrum árum siðar fór ég
með seinni manninum minum,
Steinþóri Sigurðssyni, formanni
Rannsóknaráðs, og mörgum öðr-
um upp i Kerlingarfjöll. Þá var
Ferðafélag islands að undirbúa
bók um Kerlingarfjöll, og við vor-
um þar á þess vegum. Við skipt-
umst i hópa, sem gengu mikið um
fjöllin, tókum myndir og kynntum
okkur svæðið, til þess að hægt
væri að lýsa þvi af sem mestri ná-
kvæmni.
í þessari ferð kynntist ég fyrst
islenzkum öræfum að marki. Við
fengum að kynnast steikjandi
hitanum, þá sandstormi, þar næst
rigningu, — öll tilHFigði islenzkr-
ar öræfaveðráttu, að stórhrið
undantekinni, hana fengum við
ekki i þetta skipti. Kerlingarfjöl!
eru einhver dýrlegasti staður is-
lenzkra óbyggða. Nú er kominn
þar skiðaskóli og fóik fer þangað
skyndiferðir um helgar, en á
þessum árum var það i talsvert
mikið ráðizt að fara upp i
Kerlingarfjöll.
— Þurftuð þið að bera fai’angur
vkkar á göngunni um fjöllin?
— Já, um annað var ekki að
ræða. Við urðum að hafa með
Jónas Jónsson frá Hriflu, ásamt Guðrúnu Stefánsdóttur konu sinni og
dætrum sinum, Gerði (t.v.) og Auði (t.h.) Myndin er tekin árið 1926,
þegar f jölskyldan var nýkomin heim eftir sumardvöl I Frakklandi.