Tíminn - 13.06.1976, Síða 8

8
TÍMINN
Sunnudagur 13. júní 1976
VARA-
FLUGMADUR
UM BORD
Liklega hafa flestir, sem ferð-
azt hafa meö flugvél, fundiö
einhverja óþægindatilfinningu
um leiö og þeir hafa stigiö um
borö i flugvélina. En sú tilfinning
hefur þó oftast horfiö fljótlega
eftir aö vélin er komin i loftiö. Og
fyrir flesta farþega i nýtizku þot-
um er þetta ekkert frábrugöiö þvi
aö sitja i lestarklefa eöa i lang-
feröabil. En þaö hefur lika sýnt
sig, aö I flestum tilfellum er þessi
ótti ástæöulaus. Þaö er sannaö
mál, aö miklu öruggara og hættu-
minna er aö fljúga en feröast meö
járnbrautarlest eöa bifreiö.
Aöeins tvisvar sinnum i hverri
flugferö er vélin i einhverri
hættu, viö flugtak og viö lendingu.
Þessir veiku punktar krefjast
ýtrustu athygli og reynslu flug-
mannanna, sem þá geta ekki
treyst á sjálfvirk tæki vélarinnar.
Slysatilfelli siöustu ára hafa sýnt,
aö þaö er oftast viö lendingu, sem
flugmönnum bregzt bogalistin, og
þeim veröa á mistök, sem geta
haft alvarlegar afleiöingar i för
með sér.
Þann þritugasta október 1975
rakst júgóslavnesk flugvél af
geröinni DC 9 á hæö og hrapaöi, i
aöflugi aö flugvellinum i Prag.
Tæpum tveim mánuöum áöur,
eöa 1. sept. rakst vel frá v-þýzka
flugfélaginu Interflug á myllu-
væng 600 metrum frá aðflugs-
brautinni á Leipzig-Schkeuditz
flugvellinum, og kviknaði i henni.
Þriðja ágúst 1975 fórst jórdönsk
farþegaþota i Atlas-fjöllunum i
Alsir. Flugmaöurinn hafði tekiö
ranga aöflugsbeygju.
Ariö 1974 uröu 75% allra flug-
slysa i Bandarlkjunum viö
lendingu farþegaflugvéla, eöa i
lendingaræfingum. Fáeinar vélar
rákust á há fjöll, aðrar á lægri
hæöir og sumir reyndu of lágt aö-
flug.
Þetta á i framtiöinni ekki aö
vera hægt, a.m.k. ekki i Banda-
rikjunum. Frá fyrsta des. á
siöastl. ári hefur þurft aö vera
„varaflugmaöur” I flugstjórnar-
klefanum, sem á aö tryggja
öryggiö I fiugtaki og lendingu.
Náungi þessi er tölva.
Auk þess veröa allar flugvélar
þýzka flugfélagsins Lufthansa og
dótturfyrirtækis þess, Condor,
búnar þessu tæki i framtiðinni.
Frá og meö árinu i ár, veröur
þessi nýi ameriski öryggis-
búnaöur i notkun i farþegaflugi
ójáþeim.Einsogstendur er Luft-
hansa eina evrópska flugfélagiö,
sem hefur þetta tölvustýrða
„jarönálgunarkerfi” Ground
Prox. Þessi þriöji flugmaöur, er
litill svartur kassi, og eru hæfi-
leikar hans til aö tryggja flug-
öryggiö stórkostlegir. Flugstjórn-
arklefar nýtizku þotna eru búnir
óteljandi tökkum, sveifum og
mælum, og veröa flugmennirnir
aö fylgjast meö 20 mismunandi
ljós- og hljóömerkjum frá 200
merkjalömpum meöan á fluginu
stendur.
Tækin þjóna öll þvi hlutverki aö
vara áhöfnina viö, ef einhver frá-
vik veröa frá eölilegu flugi, og aö
vekja athygli á ef einhverjar
bilanir veröa i vélaútbúnaöinum,
til dæmis, ef vélin gefur ekki næg-
an þrýsting, ef flughæöin breytist
óvænt eða ef talstöövasamband
rofnar.
Flestar farþegaþotur hafa
hæöarmæla, sem gefa ljós- og
hljóömerki þegar hæöin sem
áformaö haföi veriö aö fljúga i
breytist, þó ekki sé nema um
hundrað metra.
Samt sem áöur er sá galli á
þessu tæki, aö flugmaöurinn þarf
aö stilla þaö, og er þaö þvi háö
mannlegum veikleikum. Auk
þesseru hljóöin ekki mjög há, svo
þau geta auöveldlega fariö fram-
hjá manni.
Þvl er ööru visi variö meö
„Ground Prox”. Bandariskur
blaöamaöur gaf eftirfarandi
skýrslu eftir aö hafa fariö í flug-
ferö þar sem þetta tæki var
reynt: „Viöhæöarmælingu þrýsti
flugmaöurinn á hnapp,samstund-
is kviknaöi rautt ljós og oröiö
„hækkun” kom Iljósá mælaborö-
inu meö stórum bókstöfumþvi
næst heyrðist skipandi karl-
mannsrödd segja: „hækkun
hækkun”. Þaö fór ekki milli mála
viö hvaö var átt. Ég hugsa, aö
þetta hafi heyrzt alla leiö aftur i
farþegarýmiö. Ef nú flug-
maðurinn lækkar flugiö i staö
þess að hækka, þá byrjar sírena
aö v æla hátt og skerandi og hættir
ekki fyrr en vélin er komin aftur á
rétta braut.”
Annar kostur viö „Ground
Prox” er, að þaö er algjörlega
sjálfvirkt og þvi engin hætta á, aö
mannsröddin rugli þaö viö
stillingar og þess háttar.
Fjarlægö frá jöröu og hraöi
vélarinnar eru tvö meginatriöin,
sem tækið fylgist stööugt meö, og
kemur þaö nákvæmum upp-
lýsingum sinum örugglega á
framfæri. Ef hæðir eöa fjöll, sem
mögulega gætu oröiö á vegi
vélarinnar eru framundan,
byrjar rauöa ljósiö aö blikka og
sirenan fer af stað og heldur
áfram þar til flugmaðurinn hefur
breytt stefiiu, og afstýrt allri
hættu. Þetta öryggiskerfi er i
gangi allan timann, sem vélin er i
loftinu, og fer ekki Ur sambandi,
fyrr en vélin er lent og fer jafn-
skjótt af staö og vélin er komin
upp i sautján metra hæö eöa svo.
Flugmaðurinn kemst þá strax að
þvi hvort byrjunarhraöinn er
nægilegur til aö koma vélinni upp
i tilskilda hæö. Oryggi flugtaksins
hefur þannig veriö störlega aukiö
meö tilkomu „Ground Prox”.
Þaö eru fimm ástæður sem
setja aövörunarkerfi „Ground
Prox” af staö, en þær eru: Ef
vélin missir hæö á öeölilega
miklum hraöa. Ef fjöll og hæöir
eru framundan. Ef hraðinn eftir
flugtak er of litill. Ef hraöinn er
óeölilega mikill, þegar vélin
lækkar flugiö til aö lenda, eöa ef
hjólin eru ekki komin niður, eöa
eru i rangri stööu. Ef aöflug
vélarinnar erof lágt. Tölvanlætur
ekki blekkjast. Hún bregst vél-
rænt viö öllum hættutilfellum,
meðan á fluginu stendur en þó sér
I lagi viö flugtak og lendingu, og
er viöbragösfljótari en eftir-
tektarsamasti flugmaður.
Aöeins á einn hátt er hægt aö
taka tölvuna úr sambandi og láta
hana þagna. Þaö er þegar flug-
maöurinn flýgur sjónflug, og
hefur aöflugið þá mjög lágt og
þar ekki á „Ground Prox” aö
halda, þá getur hann tekið tækiö
úr sambandi og lent án hjálpar
þess.
Warnsignal -
Hochzíehen!
Wamsignal -
Hochziehen!
Warnsignal -
Hochziehen!
Warnsigna! -
Hochziehen!
Warnsignal -
Hochziehen!