Tíminn - 28.11.1976, Blaðsíða 12

12
Sunnudagur 28. nóvember 1976
Speglarnir
Sigurður Guðjónsson:
t LEIT AÐ SJALFUM SÉR.
Iðunn. Reykjavik 1976
176 bls.
Fyrsta bók höfundar, Truntu-
sól.kom fyrst út fyrir þrem ár-
um og vakti þá talsverða at-
hygli. Meginefnið var frásögn af
sjúkrahúsvist höfundar vegna
geðrænna vandkvæða. Sú bók
var persónulegt og lifandi fram-
lag og eftirtektarverð sjálfslýs-
ing. Það hefur raunar aild!rei
farið leynt að Þórbergur Þórð-
arson er hin mikla fyrirmynd
Sigurðar, jafnt að stil sem hugs-
unarhætti. En Þórbergsáhrifin i
Truntusól voru þó ekki meiri
eða djúptækari en svo að höf-
undurinn reis undir þeim. Sagan
var að visu i langdregnara lagi,
en ýmsir kaflar hennar voru
skrifaðir af verulegum
myndugleik.
Þetta verður tæpast sagt um
syrpu þá sem nú er komin i bók
frá hendi Siguröar Guðjónsson-
ar og nefnist t leit að sjálfum
sér. Greinarnar hafa margar
birzt á prenti hér og hvar. Þær
eru „spegilmynd” að sögn
höfundar i formála, „saga hug-
mynda hans, reynslu og siöast
en ekki sizt skynjunar”. A bók-
ina má lita sem ósamstæð drög
að stefnuskrá eða leit að lifs-
stefnu, eins og raunar felst i
nafni hennar. Og þessi leit
höfundar ber geðþekkan og ein-
lægnislegan blæ: þvi verður
ekki neitað. En hér skrifar hann
þrátt fyrir allt undir oki læri-
meistara sins. Ekki er nóg með
það að still hans og hugmynda-
leg afstaða sé af sama toga og
Þórbergs Þórðarsonar, heldur
eru skoðanirnar sóttar i smiðju
hans. Og þessar skoðanir setti
meistarinn fram fyrir hálfri öld.
Það er undarlegt að sjá slikar
hugmyndir i nýrri bók ungs
höfundar, auk heldur orðfærðar
með nauðalikum hætti.
Sigurður Guðjónsson er
ádeilugjarn höfundur eins og
ráða má af ofanskráðu. Hann
deilir á „nútimaþjóðfélagið”,
auðvald og samkeppni, kirkju
og kristindóm. En lausnarorð
hans virðist þó ekki vera þjóð-
félagsbylting heldur mýstisk
reynsla og allifsskynjun. Hann
skýrir fikniefnaneyzlu á þann
veg að hún sé uppreisn gegn
„þjöðfélagsmaskinunni”. Það
er raunar einkennilegt að and-
staða gegn kapitalismanum
skuli falla i slika farvegi. Og
ósköp er óliklegt að slikir „and-
ófsmenn” verði nokkru sinni
háskalegir.
Það einkennir málflutning
Sigurðar Guðjónssonar að hann
er stóryrtur og mjög almennur.,
Hann ihugar ekki málin, heldur
fullyrðir og alhæfir. Þetta getur
verið læsilegt, liðlega stilað. En
oftar en ekki hjaðnar textinn
niður eins og froða. Höfundur
virðist ekki átta sig á að það er
óráðlegt að skjóta á allan heim-
inn i einu. Og stórar fullyrðing-
ar verða oft illilega afvelta þeg-
ar á þær er blásið.
Kristni og kirkja verður höf-
undi áleitið viöfangsefni. En það
er allsendis ljóst að þekking
Sigurður Guðjónsson
Sigurðar Guðjónssonar á þessu
sviði er sáralitil. A hann það
raunar sapieiginlegt með ýms-
um öðrum sem hátt hafa um.
það. Hugleiðingar um kristnar
kennisetningar verða þvi að
mestuút i bláinn. Auðvitað bera
kirkjunnar menn sjálfir veru-
lega sök af fáfræði almennings
um trúarkenningar kristin-
dómsins. En sú vanræksla rétt-
lætir ekki algert þekkingarleysi
manna sem vilja taka til máls
opinberlega. Annars eru stað-
hæfingar Sigurðar Guðjónsson-
ar allar gamalkunnar. Hann
kallar kirkjuna „eitt harðasta
og hættulegasta vigi afturhalds i
heiminum, alls staðar og á öll-
um timum” og „málpipu og
leigutól rikustu og voldugustu
stéttanna”. Af þessari gerð eru
margar fullyrðingar höfundar.
Annars á Sigurður Guðjóns-
son eitt sameiginlegt þjónum
kirkjunnar sem hann hrakyrðir
svo mjög: Hann hefur gaman af
að predika. Og það er einmitt
einkenni predikara að tala al-
mennt, abstrakt, reka áróður
sem engin leið er að festa hend-
ur á. Þetta einkennir Sigurð
Guðjónsson. Hann getur stund-
um magnað upp nokkra stemn-
ingu, tilfinningalega lyftingu.
En auðvitað kann að bregða til
beggja vona um áhrifin. Ég tek
sem dæmi, nánast af handahófi,
lok greinarinnar Uppruni —
Land — Þjóð.
„Það getur enginn afneitað
uppruna sinum og ættjörð frem-
ur en móður sinni. Landið sem
örlögin gáfu okkur allt til enda
veraldar og hugsun og menning
forfeðra okkar og formæðra
mun móta hverja hugsun okkar
og sérhvert starf handarinnar.
Ef við ekki virðum það land og
það fólk sem gaf okkur lif mun
okkur aldrei auðnast að bera
vinarþel til framandi landa og
kynþátta. Sá sem elskar af
hreinu hjarta mun ekki hata.
Þess vegna er hugheil ást og
virðing á sinni eigin þjóð og
sögu tryggasta vörnin gegn ein-
hverri svörtustu villu ófullkom-
inna manna: þjóðernisrembing
og hatri á óþekktum þjóðum.”
Þetta er fallega sagt og hefur
þann eiginleika góðrar predik-
unar að það kallar ekki á nein
andmæli. En það hefur ekki
snefil af einkennum frumlegrar
ritmennsku sem kenna mætti
við bókmenntir. Persónulega
návist höfundar vantar. —
Sjálfsmyndir Sigurðar eru ólikt
skemmtilegri, en einnig þar eru
tillærðar stilbrellur of áberandi
til að lesandinn geti fyllilega
tekið frásagnirnar gildar. Helzt
er gaman að ferðasögu til Akur-
eyrar.
1 ávarpi til ungs fólk i Reykja-
vik hvetur höfundur það fólk til
að magna með sér ást á lifinu:
„Það er eina leiðin til sigurs á
þeim öflum sem ganga erinda
hinna svörtu krafta”. í formála
áskilur höfundur sér rétt til að
skrifa seinna bók um ferðalag
sitt um „riki ljóss og skugga i
Reykjavik.”
Vonandi magnast ást á lifinu i
höfuðborg vorri m eð tið og tima,
hversu sem að þvi skal farið að
efla hana. En i þessu samhengi
verður lesandanum efst i huga
sú von að Sigurður Guðjónsson
magnist að frumleika og per-
sónulegu viðhorfi þegar hann
tekur að lýsa ferð sinni um
Reykjavik. Annars er hætt við
að sú lýsing verði litilvæg.
Gunnar Stefánsson
bókmenntir
GERIST
EIGINN
TÍSKU
TEIKNARI
YF/R
100
ÚRVALS
rATAEFN/
Ultima
KJÖRGARÐ
ASÍ minnist 60 ára
afmælis síns
með sögusýningu
F.I. Rvík. —I tilefni 60 ára af-
mælis Alþýðusambands Is-
lands hefur verið ákveðið að
efna til Sögusýningar verka-
lýðshreyfingarinnar 1976. Mun
sýningin verða haldin i húsa-
kynnum Listasafns ASl aö
Laugavegi 31 og mun hún
standa 28. nóv.-12. des. nk.
Sýningin mun einkum
bregða upp svipmyndum úr
baráttusögu alþýðusamtak-
anna og ljósmyndum frá verk-
menningu fyrri ára. Þá eru á
sýningunni myndir, er lýsa
hfbýlaháttum alþýðufólks fyrr
og nú og útgáfustarfsemi
verkalýðssamtakanna gerð
nokkur skil.
Tilgangur sýningarinnar er
að vekja áhuga verkalýðsfé-
laga og almennings á gildi
sögulegra heimilda um verka-
lýðsbaráttuna.
1 sýningarnefnd eiga sæti
Helgi Skúli Kjartansson frá
Alþýðuflokknum, Hjörleifur
Sigurösson frá MFA, Ólafur
R. Einarsson frá Alþýðu-
bandalaginu og Stefán
ögmundsson frá MFA.
AAúrarar
mótmæla „valda-
níðslu" ASÍ
A FÉLAGSFUNDI i Múrarafé-
lagi Reykjavikur 24. nóvember
1976, var samþykkt eftirfarandi
ályktun:
Félagsfundur haldinn i Múr-
arafélagi Reykjavikur miðviku-
daginn 24. nóvember 1976 mót-
mælir harðlega misrétti og vald-
niöslu, sem miðstjórn ASl hefur
sýnt gagnvart inntökubeiðni Múr-
arasambands Isiands I ASI, frá
18. september 1973.
Inutökubeiðni Múrarasam-
bands Islands, sem er samband 6
múrarafélaga, eða allra starfandi
múrarafélaga á landinu fékkst
ekki afgreidd fyrr en 18. nóvem-
ber 1976, rúmlega þremur árum
eftir aö hún var lögð fram, og þá
er inntökubeiöninni hafnað á
þeirri forsendu, aö hún stangist á
við lög ASt, en það telur fundur-
inn tylliástæðu, ella hefði hún átt
að koma fram strax og leggjast
tafarlaust fyrir Félagsdóm til úr-
lausnar.
Þá itrekar fundurinn mótmæli
félagsfundar frá 29. nóvember
1972, vegna þeirrar ólýðræðislegu
meðferðar, sem kjörbréf fulltrúa
Múrarafélags Reykjavikur fengu
á 32. þingi ASI 1972, sem leiddi til
þess að fulltrúar félagsins gengu
af þingfundi eftir að hafa setið á
þriðja dag án atkvæðisréttar. Siik
vinnubrögð eru ekki sæmandi hjá
þeim aðilum, sem stjórna heild-
arsamtökum launþega i landinu.