Tíminn - 28.11.1976, Blaðsíða 23

Sunnudagur 28. nóvember 1976
23
Jónsson um heima og
geima.
20.00 Sinfóníuhljómsveit ts-
lands leikur i útvarpssal.
Stjórnandi: Páll P. Pálsson.
a. Polonaise og vals Ur óper-
unni „Évgeni Onégin” eftir
Tsjaikovski. b. „Stúlkan frá
Arles”, svita eftir Bizet. c.
Blómavals úr „Hnetu-
brjótnum” eftir Tsjaikov-
ski.
20.35 „Mestu mein aldarinn-
ar”. Fyrsti þáttur Jónasar
Jónassonar um áfengismál.
Lesarar: Sigrún Sigurðar-
dóttir og Gunnar Stefáns-
son.
21.30 André Watts leikur
pianósónötur eftir
Domenico Svarlatti og Són-
ötu i D-dúr op. 10 eftir Beet-
hoven.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Danslög.
Heiðar Astvaldsson dans-
kennari velur lögin og kynn-
ir.
23.25 Fréttir. Dagskrárlok.
sjónvarp
Sunnudagur
28. nóvember
16.00 Húsbændur og hjú
Breskur myndaflokkur i 13
þáttum. 4. þáttur. Skyldan
kallar Þýðandi Kristman
Eiðsson
17.00 Mannlifið Kanadiskur
myndaflokkur i 14 þáttum
um manninn á ýmsum ævi-
skeiðum og lifshætti hans i
nútimaþjóðfélagi. 2. þáttur.
IijúskapurÞýðandiog þulur
Óskar Ingimarsson
18.00 Stundin okkar I Stund-
inni okkar i dag er mynd um
Matthias og Molda mold-
vörpu. Siðan er sagt frá
hirðingu gæludýra, og i
þetta sinn fugla, Spilverk
þjóðanna leikur nokkur lög
og að lokum er þáttur um
kommóðukarlinn.
Umsjónarmenn Hermann
Ragnar Stefánsson og
Sigriður Margrét Guð-
mundsdóttir. Stjórn upp-
töku Kristin Pélsdóttir.
19.00 Enska knattspyrnan
Kynnir Bjarni Felixson.
Hlé
20.00 Fréttir
20.25 Auglýsingar og dagskrá
20.35 Þar eru komnir gestir
EddáAndrésdóttir ræðir við
Fjólu Bender, þjóðgarðs-
vörð i Nepal, og Kristinu
Snæhólm, yfirflugfrey ju,
fyrstu islensku flugfreyj-
una. Stjórn upptöku Tage
Ammendrup.
21.20 Saga Adams-fjölskyld-
unnar Bandariskur fram-
haldsmyndaflokkur i 13
þáttum. 4. þáttur. Sendi-
herrann John Adams Efni
þriðja þáttar: John Adams
lætur til leiðast að áeggj-
an þingsins að fara til
Evrópu að reka erindi
stjórnarinnar. Hann heldur
til Frakklands, og með hon-
um fer elsti sonur hans,
John Quincy. Adams ofbýð-
ur brátt baktjaldamakk
Benjamins Franklins við
frönsku hirðina. Hann leitar
þvi á náðir Hollendinga og
fær hjá þeim hagstætt
bankalán og stuðningsyfir-
lýsingu. John Quincy er nú
14 ára gamall. Hann fer til
Pétursborgar og gerist rit-
ari fyrsta bandariska sendi-
herrans i Rússlandi.Á
árunum 1782 og 1783 er
endanlega gengið frá friðar-
samningum við Breta. Þýð-
andi Dóra Hafsteinseóttir.
22.20 Skemmtiþáttur Sandy
Duncan Sandy Duncan
syngur og dansar og tekur á
móti gestum: Gene Kelly,
Paul Lynde, John Davidson
og Valorie Armstrong. Jón
Skaptason.
23.10 Að kvöldi dags Stina
Gisladóttir kennari flytur
hugleiðingu.
23.20 Dagskrárlok
Hinrik
konung
konur hans
Eftir Paul Rival
sjálfan eins og hvern annan kirkjuvörð, honum fannst
íþróttir þær er hann stundaði, vera sveitalegar og þung-
lamalegar og veizlugleði hans minnti helzt á f ylliraft. Til
þess að þóknast Hinrik, lýsti einhver yfir því að Francis
hefði ekki nærri eins fallega fótleggi og Hinrik, að Fran-
cis hefði of granna og vöðvalitla leggi. Hinrik reyndi að
láta bera sem mest á þrýstnum kálf um sínum og feitum
lærum, hann laut jafnvel svo lágt að spyrja sendiherr-
ann: ,, Er Francis raunverulega eins hár og ég, haf ið þér
tekið eftir fótleggjunum á honum? lítið á mig," sendi-
herran laut þá niður og birti fyrir sér þessa undra fót-
leggi, sem klæddir voru níðþröngum sokkum. Hinrik
gætti þess að ganga gleiðfættur, svo allir mættu dáðst að
leggvöðvum hans, hann hélt að þetta göngulag gerði
hann tíginmannlegan, en það varð eingöngu til þess að
hann vaggaði eins og önd.
Eitt var það, sem Hinrik gramdist mest í fari Francis,
en það var að Frakkakonungur hafði gaman af hernaði
og virtist algjörlega ónæmur fyrir hættum þeim er voru
samfara hernaði þessi vitf irringur þorði jafnvel að fara
yfir Alpafjöllin og honum heppnaðist að endurheimta
norðurhluta ítalíu. Hann sigraði einnig Svisslendinga við
Marignano, þetta voru helgispjöll, Svisslendingar voru
siðavandir og alvörugefnir, þeir héldu aga, jafnvel þeg-
ar þeir rændu í hernaði, það var því óviðeigandi að hinir
ósiðlegu Frakkar réðust að þeim. Þar að auki hafði
Francis 1. farið mjög heimskulega að og það á sjálfum
vígvellinum, hann sigraði aðeins vegna ofdirfsku og
vegna hlægilegs skeytingarleysis um áhættu og herregl-
ur. Hinrik taldi sjálfan sig ófæran um slíkt kæruleysi, til
þess var hann of vitur, að sjálf síns dómi. En maðurinn
er ekki ávallt stoltur af því að vera vitur. Francis átti
ekki til hógværð, hann lét meira að segja slá sig til ridd-
ara. Þessi áhrifaríki sjónleikur særði Hinrik. En hvernig
var hægt að sýna þessum hviklynda manni hvar hann
átti heima? Hvernig var hægt að stöðva hann, án per-
sónulegrar áhættu? Það var orðið nauðsynlegt að endur-
skoða hið forna bandalag við Frakka, hér varð að koma
á kænlegum samningum, en hver gat gert það? Ráð eða
nefndir eru aldrei árangursríkar. Nú varð einhver ein-
staklingur að taka í taumana, Hinrik gat það ekki, því
féllu framkvæmdirnar í hlut Wolseys.
Wolsey forsætisráðherra.
Wolsey veittist létt að ráða fram úr og stjórna málum
annarra, þó hann missti aldrei sjónar á eigin hag, ein-
valdar álf unnar voru honum enginn leyndardómur, hann
þekkti þá vel. Það var aðeins Vatikanið, sem var honum
hulinn dómur, hann hafði verið svo f ramsækinn að hann
hafði hvorki öðlazt nægan þroska né haft tíma til að
kanna aðferðir hinna rauðklæddu undirhyggjumanna,
sem réðu ráðum sínum þar í Róm. Hinn drungalegi enski
himinn hafði gert hann of ruddalegan, hann hafði líka
alizt upp á of miklu þungmeti í húsi föður sins, naut-
gripakaupmannsins í Ipswich. En páfinn hafði nú samt
sem áður gert hann að kardinála og Hinrik hafði slegið
hann til riddara og fengið honum riki sitt til umráða.
Wolsey þá allar nafnbætur af ákefð, hann var að reisa
sér höll. Hann hafði heilan her fylgismanna og ógrynni
f jölda þjóna. Hinir æðstu aðalsmenn komu til hans og
kysstu á hönd hans og buðu horium syni sína til þjóns-
starfa. Þegar kardinálahattur Wolseys kom frá Róm, lét
hann hattinn á borð og safnaði saman öllum ensku her-
togunum, svo þeir mættu veita hattinum lotningu, slíka
tilbeiðslu á hatti hafði enginn augum litið síðan í f yrnsku
i Sviss, á dögum þeirra Gessler og Vilhjálms Tell. En nú
stóð ekki á hneygingum hinna tignustu ensku aðals-
manna, ekki einn einasti þeirra neitaði að hneygja sig
f yrir hattinum, hvað þá að þeim dytti í hug að beina boga
að Wolsey.
Hinrik taldi sér enn trú um að hann væri húsbóndinn,
Wolsey var afar háttvís og miklaði ætíð alla dóma og úr-
skurði þá, er konungur felldi i hverju máli. Wolsey bauð
konungi ofttil valinna kvöldsamkvæma, þeir fóru sam-
an á veiðar og Wolsey var sýnt um að draga f ram minn-
ingar frá Oxfordárunum, þá fékk Hinrik tækifæri til að
ræða um guðfræði' Wolsey hét Hinrik paradísarvist um
sama leyti og hann beindi honum inn á blómstráðar
brautir alsælu þessa heims. Þegar Hinrik átti í stríði við
hin veraldlegu vandamál, veitti Wolsey honum huggun. I
janúar 1516, eignaðist Katrin, enn eitt barn, dóttur, sem
var óneitanlega veikluleg, en Wolsey beið ekki boðanna
að minna Hinrik á að á Englandi gengi krúnan einnig í
arf í kvenlegg, og að sá maður er hafði eignazt dóttur
gæti gert ráð fyrir að sonur fylgdi á eftir. Hinrik varð
svo hrærður vegna samúðar Wolseys, að hann bauð hon-
um að vera guðfaðir prinsessunnar.
Francis I var enn í Lombardy að skemmta sér með
hinum kátu ítölsku konum. Þegar voraði, 1516, gerðu þeir
Hinrik og Wolsey sér vonir um að hinn aldni keisari
Maximillian, mundi ráðast að Francis. Keisarinn kallaði
saman herinn og hélt niður úr Tyrol, en þegar hann kom
til Lombardy og sá útverði Frakkanna, hjaðnaði áhugi
hans. Þá birtist honum lika sýn af himnum, hann sá tvo
aldna engla, sem ráðlögðu honum eindregið að hverfa
heim aftur, og þar sem það er óviðeigandi að mótmæla
helgum verum, þá hlýddi Maximillian, en hann sendi
Hinrik boð, þar sem hann bauðst til að gera Hinrik að
erfingja að riki sínu, ef hann vildi fara með her manns,
og ráðast að Frökkum. Hinrik taldi þessa uppástungu
f jarstæðu, hann haf ði líka um annað að hugsa heima.
Uppreisn hinna atvinnulausu.
Verkamennirnir i London voru atvinnulausir, þeir
misstu þvi þolinmæðina og kröfðust að útlendingum yrði
vísað úr landi, krafa þeirra var: ,,England fyrir Eng-
lendinga." I maí gerðu verkamennirnir uppreisn, sólin
og hitinn hef ur sjálfsagt gef ið þeim þrótt, þeir handtóku
útlendingana og börðu þá, þeir kröfðust einnig lausnar-
gjalds fyrir þá. Verkamennirnir réðust líka að lögregl-
unni og jaf nvei fólki, sem var áhangandi hirðinni. Hinrik
fannst þetta háttalag ósvífið, hann lýsti yf ir því, að vor-
loftið í London væri óheilnæmt og fluttist því til hinnar
víggirtu Richmond-hallar, til þess að hressast innan
hinna öruggu virkisgarða.
Hinn ómissandi Wolsey gerði allt sem gera þurfti.
Hann leyfði hinum atvinnulausu að ganga fram af sér
með hávaða og hrópum, síðan sigaði hann lögregIuliðinu
á þá og lét handtaka nokkur hundruð fáráða, sem voru
svo óvarkárir að ganga f ylktu liði um göturnar, úr þess-
um hópi valdi hann svo fjörutíu menn, sem hann fékk
böðlinum til að hengja, þeir voru limaðir í sundur og
leifarnar hengdar upp, fyrir ofan borgarhliðin. Að þessu
loknu, skrifaði Wolsey Hinrik, og tjáði honum að nú væri
allt með kyrrum kjörum og að brýn þörf væri á nærveru
konungs í London til að taka þátt í lokaþætti uppreisnar-
innar.
Hinrik kom þá aftur í allri sinni hátign, eiginkona hans
og systur komu með honum, þau héldu til Westminster
Abbey. Wolsey lét hermenn standa með f ram öllum göt-
um, síðan lét hann leiða fyrir konung fjögur hundruð
uppreisnarmenn, sem enn voru i fengelsi. Föngunum
„Hlauptu nú og sýndu frú Wilson
nýju fötin þin”.
„Gamli Wilson sagði að ég liti
nærri þvi út eins og manneskja.”
DENNI
DÆMALAUSI