Frjáls verslun - 01.05.1982, Blaðsíða 59

Ekki má setja lampa
á svæði, sem merkt
er NO á myndinni.
Ljósið á ekki að
koma úr
Þar sem aðfailshomið
er jafnframt
cndurkastshom
Ijóssins myndast
glampará gljáandi
flötum.
og mikla speglun. Og glerplötur
eru vart nothæfar. Skrifborös-
lampar eiga að gefa jafna lýsingu
fyrir allt borðið, en ekki einungis
lýsa upp einn ákveðinn blett. Það
má að vísu vera bjartara á því
verkefni sem verið er að vinna við,
en ekki þannig að það sé í of mikilli
andstöðu við umhverfið. Slíkt
veldur þreytu."
,,Fólk gerir sér oft ekki grein fyrir
því að lýsing veldur þreytu
við vinnu. Það finnur slíkt ekki fyrr
en búið er að lagfæra lýsinguna.
Samspil lita er einnig mikilvægt.
Miklar andstæður lita í umhverfinu
valda einnig óþægindum. Þó það
sé auðvitað alltaf smekksatriði
hvernig liti fólk velur íkring um sig,
þá eru Ijósir litir æskilegastir. En
einnig verður að gæta þess að
umhverfið verði ekki og sviplaust."
„Annað mikilvægt atriði er hvort
birtan er hlýleg eða kuldaleg. Það
verður að ráðast eftir eðli vinnu-
staðarins."
,,Það er erfitt að gera grein fyrir
þessum málum í fáum orðum. Ein
grundvallarregla er þó til sem nær
ansi langt. Lýsing á að vera sem
jöfnust og lýsa upp það sem þú
horfir á, en ekki beinast í augun á
þér."
Þetta látum við nægja af orðum
Eyjólfs en tökum okkur það
bessaleyfi að birta punkta úr grein
sem birtist í 19. félagsbréfi Ljós-
tæknifélagsins. Ber hún yfirskrift-
ina: Góð lýsing einkennist af sjö
þáttum.
Nægileg birta
Fyrsta atriði sem nefnt er, er
nægileg birta. Lýsingarmagn er
meðal annars háð endurkastseig-
inleikum lofts, veggja, húsgagna
og gólfs. Lýsingarmagnið hefur
bein áhrif á sjónstarfið. En það
hefur einnig viss áhrif á skap,
áhuga og möguleika til að slaka á.
Hæfileg birta á vinnustað velt-
ur á því sjónstarfi sem þar fer
fram. Við skipulag lýsingar þarf að
margfalda birtuna með að minnsta
kosti 1,5 til að mæta minnkandi
birtu sem verður þegar Ijósgjafar
eldast, svo og þegar Ijósgjafar,
lampabúnaðar og fletir í herberg-
inu óhreinkast.
Aðeins með reglubundnu eftirliti
og nákvæmu viöhaldi lýsingar-
kerfisins er unnt að tryggja það, að
hæfileg birta sé í herberginu.
Rannsóknir hafa sýnt að góð
birta veldur minni þreytu og eykur
afköst.
Samræmi í dreifingu
Ijóss
Nákvæm og samræmd skipu-
lagning á lýsingu og endurkasti
allra flta í herbergi, er forsenda
allra flata [ herbergi, er forsenda
Ölíkt endurkast myndar andstæðu
milli lofts, veggja, innréttinga,
gluggatjalda og gólfs. Sjónstarf-
ið er auðveldast þegar Ijómamun-
urinn milli þess, sem horft er á (t.d.
bókar), og hinna stóru flata um-
hverfis, er innan vissra marka
Hlutfallið milli Ijómans í sjónsvið-
inu ætti ekki að vera stærra en 3:1
og ekki minna en 1:3.
Ef lýsingarkerfi á að nýtast vel,
þarf loftið að endurkasta minnst
70% af því Ijósi sem fellur á þaó og
veggirnir minnst 50%.
Ljós án ofbirtu
Viö ofbirtu dregur úr sjónhæfni.
Bein ofbirta getur stafað frá Ijósa-
gjöfum sem eru innan sjónar-
sviðsins. Ofbirtan tengist Ijóman-
um og stærð þeirra lýsandi flata
sem við sjáum, öllum Ijósgjöfum
sem eru innan sjónarsviðsins,
staðsetningu þeirra og Ijóma bak-
sviðs og umhverfis. Mikilvægt er
að Ijósgjafar séu staðsettir með
tilliti til þessa.
Stefna og skuggar
Ljósstefnan og skuggarnir hafa
áhrif á hvernig við skynjum um-
hverfi okkar. Við almenna lýs-
ingu innan húss eru mjúkir skugg-
ar æskilegir. Forðast ætti skarpa
skugga og djúpa skugga. Ef engir
skuggar eru, verður sjónstarfið
erfitt og umhverfið verður þreyt-
andi og flatt. Röð af perum myndar
mjúka skugga.
Endurkastsofbirtan sem mynd-
ast við speglun frá borðplötum,
gljáandi pappír, verkfærum,
gluggum eða öðru, er mjög þreyt-
andi. Ljósstefna hefur úrslitaþýð-
ingu þegar komast skal hjá
óþægilegu endurkasti.
59