Fréttablaðið - 25.02.2006, Síða 62

25. febrúar 2006 LAUGARDAGUR46
menning@frettabladid.is
!
GUÐMUNDUR ODDUR
> SKRIFAR UM SJÓNMENNTIR
Kl. 12.00
Þriðja Þjóðahátíð Alþjóðahússins
verður haldin í Blómavalshúsinu
við Sigtún þar sem fjölmenningin
á Íslandi fær að njóta sín. Matur
verður áberandi en jafnframt
verða kynntir ýmis menningar-
munir, ljósmyndir, tónlist, fatnað-
ur og fleira.
Í dag ætlar listamaðurinn Yoko
Ono, ekkja Bítilsins Johns Lennon,
að upplýsa á blaðamannafundi á
Kjarvalsstöðum um staðsetningu
friðarsúlu sem hún hefur ánafnað
Reykjavíkurborg.
Friðarsúlan verður úr gleri og
mun gnæfa hátt í borgarlandslag-
inu. Hún verður lýst upp að innan
og utan og hugsar listakonan sér
að súlan varpi ljósi friðarins á allar
þjóðir heims vegna einstakrar stað-
setningar sinnar á hnettinum.
Inn í súluna verða settar
friðaróskir af Óskatréi sem Yoko Ono
setti upp víða um heim og fólk festi
á óskir sínar. Friðaróskirnar koma
hvaðanæva úr heiminum en friðar-
súlan í Reykjavík verður eina verkið
sinnar tegundar.
Utan á súluna verða greyptar
tvær ljóðlínur á ýmsum tungu-
málum. Önnur þeirra er fengin
úr einu frægasta lagi Lennons:
Imagine all the people living life
in peace. Hin er friðarboðskapur
frá Yoko Ono sjálfri: A dream
you dream together is reality.
Á blaðamannafundinum á
Kjarvalsstöðum mun Yoko Ono
einnig kunngera viðamikið nýtt
alþjóðlegt verkefni sem mun
styrkja stöðu Reykjavíkur á
veraldarvísu og efla tengsl Yoko
enn frekar við Ísland í framtíð-
inni.
Hún kom hingað til lands
fyrst fyrir fjórtán árum þegar
hún hélt sýningu á Listahátíð á
Kjarvalsstöðum.
Yoko Ono reisir friðarsúlu
Í dag hljóma Passíusálmar
Hallgríms Péturssonar í
Hallgrímskirkju í flutningi
Megasar ásamt rokkhljóm-
sveit, barnakór, strengja-
sveit og hörpuleikara.
„Við komum hingað í Hallgríms-
kirkju í nafni Ragnheiðar, sem
fékk fyrsta eintakið af Passísálm-
unum frá Hallgrími,“ segir Hilm-
ar Örn Agnarsson, organisti og
kórstjóri í Skálholtskirkju, þar
sem Ragnheiður Brynjólfsdóttir
bjó ásamt föður sínum Brynjólfi
Sveinssyni biskup um það leyti
sem Hallgrímur Pétursson var að
semja Passíusálmana.
„Okkur rennur blóðið til skyld-
unnar, að reyna að sætta Brynjólf
og Hallgrím og Ragnheiði.“
Hilmar Örn er stjórnandi
barnakórsins Kammerkórs Bisk-
upstungna, sem ætlar að flytja
Passíusálmana ásamt Megasi í
Hallgrímskirkju. Tónleikarnir
hefjast klukkan 17 og verða síðan
aftur á dagskrá í Skálholtskirkju í
dymbilvikunni.
„Þetta er rosalega flott og
Megas er í miklu stuði núna,“
segir Hilmar Örn. „Hann lifnar
líka alveg við karlinn þegar hann
er innan um krakkana.“
Á þessum tónleikum verða ein-
göngu fluttir sjö af Passíusálmun-
um auk tveggja annarra sálma
eftir Hallgrím og fjögurra verald-
legra kvæða hans. Einnig verða
fluttir tveir sálmar eftir Matthías
Jochumsson. Lögin eru samt öll
eftir Megas og sum þeirra frum-
flutt á þessum tónleikum.
„Það er reyndar alveg maka-
laust að þessar vísur hljóma eins
og þær hafi verið samdar af
Megasi. Þeir eru svo miklir sálu-
félagar.“
Til tíðinda má telja að á þessum
tónleikum kemur hljómsveitin
Þeyr í fyrsta sinn að drjúgum
hluta saman eftir býsna langt hlé,
þótt tveir lykilþeysarar verði
reyndar fjarri góðu gamni. Guð-
laugur Kristinn Óttarsson ætlar
að þenja gítarinn sinn og Sigtrygg-
ur Baldursson verður á trommun-
um, en þeir voru báðir í Þey á
sínum tíma ásamt kórstjóranum,
Hilmari Erni, sem þá lék á bassa.
„Við áttum reyndar alltaf eftir
að gera verkefni með Megasi. Það
stóð alltaf til. Ef Þeysarar hefðu
verið til áfram þá hefði það orðið
næsta plata,“ segir Hilmar Örn, en
núna taka þeir upp þráðinn að nýju
og setja svolítinn Þeysarasvip á
tónleikana.
Bassaleikari á tónleikunum
verður Valdimar Kolbeinn Sigur-
jónsson og Guðmundur Pétursson
spilar á gítar, en auk rokksveitar-
innar setur bæði hörpuleikur og
strengjasveit stóran svip á tón-
leikana. Á hörpuna leikur Sophie
Schoonjans en Hjörleifur Sveins-
son fiðluleikari fer í fararbroddi
strengjasveitar.
Útsetningarnar fyrir kórinn,
hörpuna og strengjasveitina eru
að mestu eftir Hilmar Örn, en
Megas á líka sjálfur stóran þátt í
útsetningu laganna.
Rúmlega þrír áratugir eru liðn-
ir síðan Megas samdi lög við
Passíusálma Hallgríms Pétursson-
ar, alla fimmtíu sálmana. Hann
hefur flutt þá nokkrum sinnum á
tónleikum síðan, ýmist einn eða
með hljómsveit. Árið 2001 flutti
hann sálmana síðast í Skálholti og
þá var flutningurinn tekinn upp,
en þær upptökur hafa ekki verið
gefnar út.
Hilmar Örn segist þó vonast
til þess að af útgáfu verði sem
fyrst, einungis vanti að einhver
láti verða af því að fjármagna
útgáfuna. „Það væri svo sannar-
lega rétta fermingargjöfin. Það
er alltaf verið að gefa einhverjar
bækur sem börnin opna ekki einu
sinni.“
FRÁ ÆFINGU Í HALLGRÍMSKIRKJU Meira verður lagt í flutning Megasar á Passíusálmunum í dag en nokkru sinni áður, með barnakór og
strengjasveit auk þess sem nokkrir gamlir Þeysarar setja stóran svip á tónleikana. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Megas syngur sálmana
Nýjar listir lengi lifi! Orðræða tekur á sig ýmsar myndir. Hvað er eiginlega
verið að meina þegar því er lýst yfir að málverkið sé dautt að maður tali nú
ekki um grafíkin eða skúlptúrinn?
Takið eftir: Málverk, grafík, ljósmyndun, teikning og skúlptur eru í sjálfu sér
steindauð fyrirbæri þangað til einhver notar þessar mismunandi aðferðir
og tækni til að gæða þær lífi. Annað: Það er til fullt af öðrum aðferðum til
að búa til myndlist og það er ekki einu sinni nýtt og hefur aldrei staðið í
neinum sem þorir á annað borð að upplifa. Á fínustu listasöfnum heimins
hefur verið og er sýnd myndlist úr kúk og klósettskálum, ryk og skít, blóði
og dauðum líkamspörtum. Fyrir slík verk hefur verið og verður greitt stórfé
ef ástæða þykir til - bæði af almennings- og einkafé. Sum þessara verka eru
meira að segja nánast talin ómetanleg. Hvernig stendur eiginlega á þessu?
Hvar liggur verðið ef það er ekki í efninu og vinnunni.
Í raun og veru er svarið sára einföld formúla - kúnstin er að setja andann í
efnið. Þeir sem til þekkja vita að sú athöfn er nánast kukl en reyndar ekki
án fyrirhafnar. Þetta er hin eiginlega gullgerðarlist. Að breyta því sem engin
telur verðmæti í sjálfu sér þannig að úr verði ígildi gulls. Að gæða efnið
tilfinningu og töfrum annað hvort með því að draga andann úr efninu eða
galdra hann inn í það. Auðvitað er það ekkert einfalt mál. Höfuðatriðið er að
það skiptir sára litlu máli hvaða efni eða aðferð er notuð til tjáningar - mál-
verk eða kúkur - svo framarlega sem þeim sem framkvæmir liggi eitthvað
raunverulegt á hjarta og eigi eitthvert erindi til einhvers.
Furðu margir standa engu að síður í þeirri trú að þegar listaverk eru keypt
sé verið kaupa efnið eða borga tímakaup fyrir vinnuna. Oftar en ekki er
ramminn meira að segja dýrari. Ég held að þeir beri ekki mikla virðingu
fyrir sjálfum sér eða listaverkum sem sjá ekki lengra og stunda svona fram-
leiðslu. Hafa í raun selt sál sína. Ótrúlega margir framleiða og höndla með
efni af þessu tagi. Heimta meira segja stærstu sýningarsali borgarinnar og
finnst ekkert sjálfsagðara. Eru fullir af gremju út í listfræðinga og telja þá
rót vandræða sinna. En hatur og gremja út í listfræðinga er eins og annað
hatur. Það virkar eins og maður að sprauta sjálfan sig eitri og bíða svo eftir
því að hinn deyi.
Það kostar ákveðnar dyggðir og uppsprettulindir að stunda gullgerðarlist í
þessum skilningi. Meira að segja fórnir. Margir hafa bent á það að það séu
ekki endilega hæfileikarnir sem fari með listamenn uppfyrir meðalmennsku
heldur fórnirnar. En það þarf allar uppsprettulindirnar ef stafur Hermesar á
að virka. Það er þörf fyrir hin apollónísku öfl. Það þarf tækniþekkingu. Þekk-
ingu í efnismeðferð. Það þarf frábæra ástundun og vinnubrögð í meðferð
verkfæra. Eða þekkja einhverja sem kunna það og geta leitað til. Það þarf
söguþekkingu, þekkingu í félagsfræði, þekkingu í heimspeki og sálarfræði,
Þekkingu í listasögu og notkun líkingamáls og tákna. Það þarf forvitni, skiln-
ing og áræði til að vera á svæði Díonysíusar. Það þarf ímyndunarafl og
innsæi, uppljómun og vakningu. Það þaf að ganga í gegnum myrk svæði
óra og martraða. Það þarf hegðunarmunstur sem margir myndu lýsa sem
brjálæði. Fræg er tilvitnunin í Salvador Dali þegar hann hélt því fram að
eini munurinn á sér og brjálæðingi væri sá að hann væri ekki brjálaður.
Það þarf ástundun leiks sem er ágætlega lýst í hellamyndalíkingu Platóns
að ganga upp stigann og horfa yfir vegginn til að sjá uppsprettu ljóssins.
Náist þessi vopn Apollons og Díonysíusar fer stafur Hermesar í gang til þess
eins að gera heiminn fegurri og merkilegri. Til þess eins að segja sinn eigin
sannleika. Hafa þarf í huga að vitsmunir skapa ekki. Þeir eru engu að síður
nauðsynlegir aftursætisbílstjórar fyrir allt skapandi fólk.
Nýlistin er dauð!
> Ekki missa af ...
... sýningunni Hraunblómum
í Listasafninu á Akureyri þar
sem sýnd eru verk eftir Svavar
Guðnason, Sigurjón Ólafsson,
Else Alfelt og Carl-Henning
Pedersen. Sýningunni lýkur í
dag.
... sýningu Sigríðar Ólafsdóttur
myndlistarmanns í sýningarrým-
inu Suðsuðvetur, sem lýkur núna
um helgina.
... tónleikum sænska básúnu-
leikarans Jessicu Wiklund
og bandaríska túbuleikarans
Timothy Buzbee í Norræna
húsinu á morgun.