Fréttablaðið - 19.06.2006, Page 16

19. júní 2006 MÁNUDAGUR16
fréttir og fróðleikur
Svona erum við
> Meðalaldur karla við sambúðarslit
Víbratorar og dælur
Traustur tækjabúnaður
Valtarar Malbikunarvélar Fræsarar
Dalvegi 6-8 · 201 Kópavogi
Sími 535 3500 · Fax 535 3501
www.kraftvelar.is
A
RG
U
S
/
06
-0
34
9
Það hefur vart farið fram hjá mörgum að um
þessar mundir fer heimsmeistaramótið í knatt-
spyrnu fram í Þýskalandi. Mótshaldarar hverrar
keppni sjá jafnan fram á mikinn hagnað og
landkynningu af keppninni og yfirleitt er hörð
samkeppni um að fá að halda mótið.
Hvernig eru gestgjafarnir valdir?
Áður fyrr voru gestgjafarnir valdir á fundi þings
Alþjóðaknattspyrnusambandsins, FIFA. Þá
var almenningsflug ekki í boði og staðarvalið
afar umdeilt, enda tók þrjár vikur að sigla á
milli Evrópu og Suður-Ameríku, tveggja helstu
miðstöðva knattspyrnunnar á þeim tíma. Þetta
varð til þess að aðeins fjórar Evrópuþjóðir
kepptu í fyrstu keppninni í Úrúgvæ árið 1930. Í
dag eru gestgjafar valdir af framkvæmdastjórn
FIFA og tilkynnt um valið með sex ára fyrirvara.
Þjóðir geta sótt um að fá að halda keppnina og
börðust Brasilíumenn, Englendingar, Marokkó-
ar og S-Afríkumenn við Þjóðverja um að fá að
halda mótið sem nú stendur yfir. Kosningin fer
þannig fram að kosið er á milli umsækjenda
og verður einn að fá hreinan meirihluta. Ef það
gerist ekki í fyrstu umferð fellur þjóðin með
fæst atkvæðin úr leik og kosið er aftur. Þannig
gengur það koll af kolli þar til niðurstaða fæst.
Hvar verða næstu keppnir haldnar?
Nú hefur verið tekin aftur upp regla sem áður
var við lýði sem kvað á um að mótið skyldi í
hvert skipti færast á milli heimsálfa. Þannig átti
það árið 2010 að vera í Afríku. Kosið var um
staðsetninguna árið 2004 og varð Suður-Afríka
fyrir valinu. Suður-Afríka vann Marokkó frekar
naumlega í kosningunni en einnig kepptu um
titilinn Egyptaland, sem hlaut ekkert atkvæði,
og Líbýa og Túnis sem drógu sig snemma úr
kjörinu. Gestgjafar keppninnar árið 2014 verða
frá S-Ameríku og þykja Brasilíumenn líklegastir
til að hreppa hnossið, þótt þeir séu raunar eina
þjóðin enn sem komið er sem lýst hefur yfir að
hún muni sækjast eftir hlutverkinu.
FBL-GREINING: STAÐSETNING HEIMSMEISTARAMÓTSINS Í KNATTSPYRNU
Hörð samkeppni um að fá að halda mótið
Í kjaraviðræðum ríkisins og aðila
vinnumarkaðarins hefur mikið
verið rætt um vaxtabótakerfið og
breytingar á því. Sveinn Agnarsson,
hagfræðingur hjá Hagfræðistofnun
Íslands, telur kerfið ekki alltaf þjóna
sínum tilgangi.
Hvað er vaxtabótakerfið?
Þeir sem borga vaxtagjöld af lánum
fyrir íbúðakaupum eða byggingu
húsnæðis sem þeir hyggjast sjálfir
búa í eiga rétt á vaxtabótum.Vaxta-
bætur eru svokölluð skattaútgjöld,
eða neikvæðir skattar, þar sem
yfirvöld greiða þau til skattgreið-
enda, en venjan er sú að þegnarnir
gjalda keisaranum sitt. Einstaklingar
færa þessi gjöld inn á skattframtöl
sín og eiga rétt á endurgreiðslu hluta
þeirra að því gefnu að tekjur þeirra
og eignir séu ekki of miklar.
Er hámark á vaxtabótum?
Fyrir einhleyping er hámarkið 164
þúsund á ári, fyrir einstæð foreldri
211 þúsund og hjón rúmlega 270
þúsund. Það eru ákveðnar reglur
sem gilda um bæturnar, hámörk og
takmarkanir.
Hvernig nýtist vaxtabótakerfið
almenningi?
Vaxtabætur geta haft áhrif á ákvarð-
anatöku fólks varðandi fjárfest-
ingar en vegna þess hve þær eru
tiltölulega lágar skipta þær líklega
ekki oft sköpum. Þær nýtast eðlilega
best þeim sem hafa lágar tekjur
og eru eignalitlir, því bæturnar eru
tekjutengdar og eignatengdar. Þeir
sem hafa lágar tekjur eiga hins vegar
erfitt með að fjárfesta í húsnæði
og fá því ekki alltaf notið þessara
bóta. Heppilegra gæti því reynst að
nota aðrar skattalegar aðferðir til
að hífa upp ráðstöfunartekjur hinna
tekjulægstu.
SPURT & SVARAÐ
VAXTABÆTUR
Aðrar leiðir
heppilegri
SVEINN AGNARSSON
„Ísraelar vilja ekki verða
gíslar Palestínu. Ísraelar
vilja fyrst og fremst ná
samkomulagi við Palest-
ínumenn, en við bíðum
ekki endalaust og ef þeir
eru ekki samvinnuþýðir, þá
munum við einhliða draga
landamærin og setja upp
öryggisvegg,“ segir Mir-
yam Shomrat, sendiherra
Ísraels á Íslandi.
Shomrat, sem tók við stöðunni í
fyrra, situr í Noregi, en er stödd
hér á landi í tilefni þjóðhátíðarinn-
ar og hitti blaðamann Fréttablaðs-
ins að máli.
Shomrat er gyðingur líkt og 80
prósent landsmanna hennar, og hún
bætir við að ómögulegt sé að segja
til um hvort Palestínumenn, sem
flestir eru múslimar, muni semja
við þjóð hennar. Enda er málið afar
flókið og ekki hefur það einfaldast
eftir að meðlimir Hamas-hreyfing-
arinnar, sem Evrópusambandið og
fleiri telja til hryðjuverkasamtaka,
unnu yfirburðasigur í þingkosning-
um sem haldnar voru í Palestínu í
vetur. „Palestínumenn sleppa aldrei
nokkru tækifæri til að missa af
þeim tækifærum sem þeir fá,“
segir hún, og er að umorða orð
Abba Eban, fyrrverandi utanríkis-
ráðherra Ísarels, sem á sínum tíma
sagði hið sama um araba.
Almennir borgarar
Hún undirstrikar að Ísraelar vilja
ekki að hinn almenni borgari Pal-
estínu þjáist, en nauðsynlegt sé að
kenna Hamas-stjórninni ábyrgð.
„Það er Hamas-stjórnin sem ber
ábyrgð gagnvart sínu fólki, en ekki
löndin sem færa þeim penginga-
gjafir,“ segir Shomrat, og bætir við
að þessi lexía verði eingöngu lærð
með því að alþjóðasamfélagið ein-
angri Palestínu, svo lengi sem
Hamas-liðar neita þeim grundvall-
aratriðum sem þeim hefur verið
gert að samþykkja, það er að
afneita ofbeldi og viðurkenna til-
verurétt Ísraels.
Alþjóðasamkomulag
Ísraelar hafa verið gagnrýndir
fyrir að hlíta ekki alþjóðasamkomu-
lagi um Palestínu, en til dæmis er
vera Ísraela á hernámssvæðunum í
Palestínu ólögleg samkvæmt
alþjóðalögum.
Shomrat segir málið þó vera
flóknara en svo að hægt sé að skýra
í stuttu máli. „Við verðum að líta á
þetta í samhengi. Ísrael hlýðir
öllum samþykktum öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna, en þau lönd
sem ekki hlíta þeim, það eru araba-
lönd,“ segir Shomrat.
Undanfarið hafa Ísraelar neitað
að skila Palestínumönnum sköttum
sem Ísrael safnar fyrir hönd Pal-
estínu og á, samkvæmt Óslóar-
samningnum, að afhenda mánaðar-
lega yfir til Palestínu. Spurð um
þetta mál, segir hún Hamas-leidda
ríkisstjórnina hafa verið fyrri til að
brjóta þessa samninga með því að
viðurkenna ekki tilverurétt Ísraela
og að Hamas-liðar hafi ekki hugsað
langt fram í tímann varðandi skatt-
ana.
„Og ef Ísrael myndi fara eftir
öllum alþjóðalögum, þá væri það
einfaldlega sjálfsmorð og ríki
fremja ekki sjálfsmorð,“ segir
Shomrat.
Auk þess segir hún Ísraela full-
vissa um að Hamas-liðar myndu
nota féð til vopnakaupa, en ekki til
þess að greiða landsmönnum laun
eða færa sjúkrahúsum þau lyf og
birgðir sem þau þurfa.
Vopnakaup
Síðan í september hafa Palestínu-
menn skotið yfir fimm þúsund
sprengjum yfir landamærin, að
sögn Shomrat. Spurð hversu marg-
ar sprengjur hefðu flogið frá Ísrael
á Palestínu, svarar hún, „Við skjót-
um ekki á almenna borgara,“ og
bætir við að Ísraelsher hafi sannað
að árásin í byrjun júní sem slasaði
tugi manna og banaði átta óbreytt-
um borgurum í strandferð, þar af
sex og átján mánaða gömlum syst-
kinum, hefði ekki komið úr röðum
Ísraela, því byssukúlurnar sem
fundust í fórnarlömbunum væru
ekki hinar sömu og þær sem Ísra-
elsher notar.
„Það sem við gerum, með afar
litlum árangri, er að þegar við verð-
um vör við að Palestínumenn eru að
koma sér upp hernaðaraðstöðu, þá
skjótum við á hana,“ segir hún og
bætir við að fjöldi Ísraela lifi í stans-
lausum ótta vegna árása Palestínu-
manna, fólk sendi börn sín ekki í
skóla og sofi jafnvel heilar fjöl-
skyldur í sama rúmi í öryggisskyni.
Spurð um vopnakaup Ísraela
sem Bandaríkin fjármagna, segir
hún það vera allt annað mál. „Þetta
eru lán sem við fáum til varnar-
mála okkar, því við verðum að hafa
sterkan her til að verja okkur. Auk
þess erum við eini áreiðanlegi
bandamaður Bandaríkjanna og
Evrópu í þessum hluta heims.“
Þó Hamas-hreyfingin hafi kom-
ist í stjórn með lýðræðislegum
kosningum, þýðir það ekki að
alþjóðasamfélagið eigi að vera
mildara í garð Palestínustjórnar,
enda er hreyfingin síður en svo lýð-
ræðisleg í skoðunum sínum, að
sögn Shomrat.
„Hitler var líka kosinn lýðræðis-
lega,“ segir Shomrat, en neitar því
aðspurð að hún beri Hamas-hreyf-
inguna saman við Adolf Hitler.
Mikil vinátta
Fyrsti fastafulltrúi/sendiherra
Íslands hjá Sameinuðu þjóðunum
var skipaður árið 1947 og var það
Thor Thors sem gegndi embættinu.
Hann gekk mjög fram í stofnun
Ísraelsríkis á sínum tíma, og hitti
meðal annars Abba Eban að máli
kvöldið fyrir fundinn þar sem SÞ
kusu um stofnun Ísraelsríkis. Thor
hélt auk þess framsöguræðuna á
þeim fundi. Þó virðist sem fram-
ganga hans í þessum málum hafi að
miklu leyti gleymst með tímanum,
bæði meðal Ísraela og Íslendinga.
En Shomrat segist vonast til
þess að samgangur og samskipti
milli landanna aukist, því mikil vin-
átta hefur alltaf ríkt milli Ísraels og
Íslendinga. Og þó Ísraelar hafi enn
ekki ákveðið sig varðandi kosningu
Íslendinga í öryggisráð SÞ, þá eru
Ísraelar í meginatriðum fylgjandi
kosningu Íslendinga í þá stöðu,
bætir Miryam Shomrat sendiherra
við.
Vilja ná samkomlagi við Palestínu
MIRYAM SHOMRAT Frú Shomrat, sendi-
herra Ísraels á Íslandi, var stödd hér á landi
í tilefni þjóðhátíðardags Íslendinga.
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
FRÉTTAVIÐTAL
SIGRÚN MARÍA KRISTINSDÓTTIR
smk@frettabladid.is
Al
du
r
1997 1999 2001 2003* 2005
31
,0
31
,3
33
,3
31
,3
33
,9
Heimild: Hagstofa Íslands
JERÚSALEM Frú Shomrat kveðst vonast til að samgangur á milli Íslands og Ísrael munu aukast enda vinátta þjóðanna mikil. FRÉTTABLAÐIÐ/AP