Fréttablaðið - 19.06.2006, Blaðsíða 20

19. júní 2006 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir,
Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24,
105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar
PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871Su›urlandsbraut 8 • 108 Reykjavík • Sími 540 7000 • www.falkinn.is
VIFTUR
• Veggviftur
• Loftviftur
• Bor›viftur
• I›na›arviftur
• fiakviftur
E
in
n
t
v
e
ir
o
g
þ
r
ír
3
1.
29
4
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
öl
m
ið
la
kö
nn
un
G
al
lu
p
ok
tó
be
r
20
05
.
Í dag, 19. júní, halda Íslendingar upp á þann áfanga sem konur náðu fyrir níutíu og einu ári þegar þær fengu kosningarétt. Þetta var vissulega stór áfangi á leið íslenskra kvenna til
jafnréttis. Sá böggull fylgdi þó skammrifi árið 1915 að konur
þurftu að vera orðnar 40 ára til þess að mega kjósa til þings og
enn þann dag í dag virðist jafnrétti kvenna vera ýmsum skilyrð-
um háð.
Vissulega hefur löggjöfin að mestu verið löguð að þeirri sjálf-
sögðu mannréttindakröfu að konur hafi sama rétt og karlar. Á
margan hátt hafa aðstæður kvenna einnig tekið stakkaskiptum á
þessu níutíu og eina ári. Menntun og atvinnuþátttaka er til dæmis
með allt öðru sniði en var fyrir bara fáum áratugum.
Á mörgum sviðum hefur þó furðulítið þokast í átt til jafnrétt-
is. Oft er talað um hið svokallaða glerþak sem konur rekast í á
leið sinni til áhrifa. Konur sitja í stjórnum og ná að verða vara-
formenn en ekki formenn, þær sinna stjórnunarstörfum alls-
kyns en staðnæmast þó iðulega í millistjórnendastöðum en verða
sjaldan forstjórar eða æðstu yfirmenn, þær verða ráðherrar en
ekki forsætisráðherra og þannig mætti áfram telja. Engin kona
hefur gegnt stöðu bankastjóra á Íslandi og engin kona hefur
verið biskup yfir Íslandi, þrátt fyrir gríðarlega fjölgun kvenna í
prestastétt.
„Sá böggull fylgdi þó skammrifi árið 1915 að konur
þurftu að vera orðnar 40 ára til þess að mega kjósa til
þings og enn þann dag í dag virðist jafnrétti kvenna
vera ýmsum skilyrðum háð.“
Vitanlega hafa vígin fallið hvert af öðru. Konur hafa hér gegnt
embættum sendiherra, borgarstjóra, ráðuneytisstjóra og for-
seta Hæstaréttar og konur gegna embættum háskólarektora.
Meira að segja hefur kona verið forseti Íslands. En þegar kynja-
hlutföll í valdamestu embættum eru skoðuð eru þau konum
alveg ótrúlega í óhag. Og ekki lagast það þegar litið er til fyrir-
tækjanna í landinu. Þar eru konur í æðstu stjórnunarstörfum
teljandi ekki bara á fingrum, heldur á fingrum annarrar handar.
Sama gildir þegar litið er til stjórnarsetu í stærstu fyrirtækjum
landsins. Þar er hlutfall kvenna ótrúlega lágt. Tekjur kvenna eru
enn langt frá því að ná tekjum karla og ekki virðist breyting í
augsýn í þeim málum.
Löggjöf og reglur sem hafa að markmiði að jafna hlut kynja
eru umdeildar. Hins vegar virðist ljóst að meðan svo langt er í
land eins og raun ber vitni eiga slíkar reglur fullan rétt á sér,
jafnvel mætti velta fyrir sér hvort þær ættu ekki heima víðar en
í dag. Ef sveitarstjórnir í landinu hefðu sett sér reglur um að
jafna hlut kynja í ráðum og nefndum væri staðan í Reykjavík
ekki eins og hún er í dag með yfirgnæfandi fjölda karla í flestum
nefndum og ráðum. Sömuleiðis kæmi til greina að fjölmiðlar
settu sér reglur um að jafna hlut kynja, bæði varðandi val á
þáttastjórnendum og viðmælendum.
Karlar og konur búa yfir mismunandi reynslu. Í nútímasam-
félagi er mikilvægt að reynsla beggja kynja endurspeglist sem
allra víðast. Það gengur ekki lengur að karlar sitji nánast einir á
toppnum, bæði í hinu opinbera kerfi og á hinum frjálsa markaði.
Þessu verður að breyta hratt og örugglega. Það skilar sér í betra
samfélagi fyrir alla, konur, karla og börn.
SJÓNARMIÐ
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR
19. júní er baráttudagur íslenskra kvenna:
Níutíu og einu
ári síðar
Sat og horfði á Grímuna. Leikhús-
fólk að fagna. Og nota tækifærið
til að bauna á stjórnvöld. Í einu
hléinu var því hvíslað að mér að ef
sjálfstæðis- eða framsóknarmenn
í hópi leikara hefðu nýtt sér kynn-
ingarorð og þakkarræður til að
punda á stjórnarandstöðuna myndi
heyrast orð úr horni. Slíkt yrði
ekki liðið.
Þannig er eðli þjóðfélagsins.
Sumir hafa völdin og aðrir hafa
þau ekki. Og stundum hvarflar að
manni að svona vilji menn einmitt
hafa það. „Ekkert vesen og allt í
góðu lagi.“ Andstöðufólkinu líður
ekki síður vel í sinni andstöðu en
ráðherrunum í stólunum. Kannski
þess vegna sem ekkert breytist.
Geir H. Haarde er orðinn for-
sætisráðherra. Hann er vel að því
kominn og við óskum honum vel-
farnaðar í starfi. Úr utanríkis-
ráðuneytinu heyrist að sjaldan
hafi betri maður stjórnað því,
vinnusamur fagmaður og tungu-
málaséní að auki. Geir virðist til-
tölulega óflekkaður af stjórnmála-
starfi sínu og fer mun betur af
stað í nýja starfinu en flokksbróð-
ir hans í Ráðhúsinu sem er þegar
sestur við gamlan keip og útdeilir
nú titlum og bitlingum til kosn-
ingasmala sinna. „Gamli góði
Villi“ borgar mönnum í „gömlum
og góðum“ gjaldmiðli: Stólum. Að
lesa um biðröðina við Orkuveitu-
stólinn minnti mann á leiktækin í
Kringlunni: Á meðan eitt barn
situr hlæjandi undir stýri bíða tvö
önnur eftir að röðin komi að þeim.
„Gulli Þór fyrst og svo mátt þú,
Björn Ingi, og þú... Hvað heitir þú,
vinur?“
Í tilefni lyklaskipta í Stjórnar-
ráði rifjaði NFS upp að á stóli for-
sætisráðherra hafa sjálfstæðis-
menn setið í 39 ár af 52.
Framsóknarmenn hafa átt forsæt-
ið í 18 ár. Þá eru eftir 4 sem komu
í hlut Alþýðuflokksins sáluga.
Aðrir flokkar hafa aldrei sest í
þann stól. Enginn vinstra megin
við krata.
Lögmálið blasir við. Þjóðin
treystir ekki vinstri mönnum til
að stjórna landinu. Eða treysta
vinstri menn sér ekki til að stjórna
landinu?
Stundum hvarflar hið síðar-
nefnda að manni; að vandinn sé
ekki valdsins heldur hinumegin, í
heitum hjörtum andstöðunnar; að
innst inni vilji vinstrimenn ekki
taka völdin því þá verði þeir svipt-
ir réttinum til að mótmæla, þeirri
grundvallar lífsafstöðu sinni; að
vera á móti.
Í einu af leikhléum vikunnar
hvíslaði kunningi að mér: „Þetta
er heilagt fólk sem vill halda hug-
sjónum sínum jafn hreinum og
ósnertum og hálendinu sem það
elskar meira en maka sína. Enda
vill það helst vera þar, eins langt
frá valdastólunum og það getur
komist. Þetta fólk vill í raun ekki
völd. Vinstri-grænir eru valda-
fælnir. Sjáðu bara hvað þeir fóru í
margar sveitarstjórnir... Og nú er
þetta fólk búið að fá sína Alþýðu-
bók og líður orðið eins og sönnum
kreppukommum, getur yljað sér
við hugsjónaeldinn um ókomin ár.
Á meðan þarf enginn að óttast
áhrif þess.“
Undir orðum hans sá ég fyrir
mér fundinn góða þar sem allir
þekktustu sérvitringar borgarinn-
ar komu saman fyrir tæpu ári til að
samþykkja að leggja niður R-list-
ann. Ályktunin hefði allt eins getað
hljómað: „Við undirrituð sam-
þykkjum að afhenda Sjálfstæðis-
flokknum lyklavöld í Ráðhúsinu að
loknum næstu kosningum. Við
erum búin að fá alveg nóg af þessu
viðbjóðslega valdabrölti.“
Síðar í vikunni hitti ég svo
óvart einn af þessum sérvitring-
um sem sat í eldhúsi í miðbænum
og bölsótaðist út í ójafnréttis-
stefnu nýja meirihlutans. Ég vissi
ekki hvort ég átti að gráta eða
hlæja en benti honum á að kannski
hefði verið heppilegra að halda R-
lista-samstarfinu áfram. Svar
hans: „Já, nei, við vorum komin
með alveg nóg af því. Sem sósíal-
isti var ég alveg búinn að fá nóg af
því að starfa með Samfylkingunni,
flokki þar sem frjálshyggjuöflin
fá að vaða uppi, allt þetta fólk úr
gömlu Birtingu eins og Mörður
Árnason og fleiri.“
Það kom aðeins á mig. Ekki
bara vegna þess að Mörður væri
kallaður frjálshyggjumaður, held-
ur vegna þess að ég hafði ekki
heyrt orðið „sósíalisti“ notað
þannig í yfir fimmtán ár. Ég fyllt-
ist svartsýni og sá fyrir mér stóla-
flokkana B og D sitja til eilífðar að
völdum á Íslandi. Seint mun stjórn-
arandstaðan sigra kosningar og
enn síður vinna saman að þeim
loknum ef þannig er hugsað í ysta
vinstrinu. Ef heilaga fólkið setur
meydóminn samförum ofar og kýs
heldur að pipra í eilífri stjórnar-
andstöðu.
Líklegast er það ekki tilviljun
að vinstrimenn hafa aðeins setið 4
ár af 52 í forsætisráðuneyti.
Kannski er þetta þjóðfélagslög-
mál númer eitt. Einum er ætlað að
stjórna og öðrum að mótmæla.
Einir sitja penir og sælir í stólum
valdsins á meðan aðrir híra st reið-
ir í tjöldum sínum á hálendinu. Og
þeir síðarnefndu eru jafnvel sátt-
ari við þá fyrrnefndu en öfugt, því
án vonda karlsins verður enginn
góður.
Þannig eru í raun allir sáttir
þótt þeir geri sér kannski ekki
grein fyrir því. Þannig er Ísland
ein stór fjölskylda. Því samband
ráðamanna og reiðra manna líkist
sambandi foreldra og barna.
Barna sem neita hinsvegar að
verða fullorðin vegna þess að því
fylgir „viðbjóðslegt valdabrölt“.
Stólar og tjöld
Í DAG
MINNIHLUTAR OG
MEIRIHLUTAR
HALLGRÍMUR
HELGASON
Seint mun stjórnarandstaðan
sigra kosningar og enn síður
vinna saman að þeim lokn-
um ef þannig er hugsað í ysta
vinstrinu. Ef heilaga fólkið set-
ur meydóminn samförum ofar
og kýs heldur að pipra í eilífri
stjórnarandstöðu.
Innfluttir og séríslenskir ósiðir
Það virðist vera óhjákvæmilegt að
félagsleg fyrirbæri frá meginlandi
Evrópu skolist hingað til lands, líkt og
gerist með tískuna. Víða í Evrópu vildi
það brenna við á afstöðnu keppnistíma-
bili að áhangendur knattspyrnuliða
sýndu af sér kynþáttafordóma. Til
dæmis með því að hrópa líkt og
apar þegar menn af afrísk-
um uppruna fengu knöttinn.
Kamerúnbúinn Samuel Eto´o
og framherji Barcelona fékk að
kenna á þessum dólgshætti
og var nærri því farinn af
leikvelli vegna þeirra.
Nú hafa áhangendur FH
innleitt þennan ósið en
þeir sýndu leikmanni
ÍBV, Andrew Mwesigwa,
fádæma ókurteisi með
hrópum og köllum í leik
liðanna í síðustu viku. Jón Rúnar Hall-
dórsson, formaður knattspyrnudeildar
FH, hefur beðið Andrew afsökunar og
eins fulltrúi frá stuðningsmannaklúbbi
félagsins.
Á fótbolti.net segir „Þá hafa FH-ingar
tekið upp á því að hafa lukkudýr á
völlunum en lukkast svo illa til
að velja mann í verkið sem nær
undantekningarlaust er drukkinn og
engin fyrirmynd barna...“ Þetta er til
merkis um það að sumt getum við
tekið upp hjá okkur sjálfum án þess
að líta til meginlands Evrópu.
Vínmenning á Patreks-
firði
En aðrir velja fallegri siði
til að innleiða frá meg-
inlandi Evrópu eins og
framtak frá Patreksfirði
sannar. Þar verður boðið
upp á vínsmökkunarnámskeið. Domin-
ique Plédel mun leiðbeina þátttakend-
um um það hvaða vín henti með hvaða
mat. Svo segja menn að það sé engin
menning úti á landi!
Hinir ríku vilja verða ríkari
Mjög sérstök þjóðaratkvæðagreiðsla
fór fram í Katalóníu í gær. Íbúarnir
kusu um tillögu sem færir héraðinu
aukið sjálfstæði. Katalóníubúar hafa
löngum kvartað yfir því að borga mest
allra Spánverja í skatt en njóta þeirra
tekna síður en þeir sem búa í fátækari
héruðum landsins. Nái þessi tillaga
fram að ganga verður hins vegar mun
meira af skatttekjum Katalóníubúa eftir
í héraðinu. Búist er við að þeir samþykki
tillögurnar. Lái þeim hver sem vill segja
sumir en aðrir spyrja hvað orðið sé um
náungakærleikann.
jse@frettabladid.is