Fréttablaðið - 23.12.2006, Síða 20

greinar@frettabladid.is
Móðuramma mín var sveita-stúlka sem flutti á mölina.
Flutti ásamt afa með tvær hendur
tómar um aldamótin þarsíðustu.
Ævi þeirra var ekkert sældar-
brauð, bjuggu í tíu leiguíbúðum
áður en þau eignuðust íbúð í
verkamannabústöðunum. Áttu
samtals níu börn, fjögur þeirra
urðu uppkomin, þrjú misstu þau í
bernsku og tveir synir, annar
átján ára og hinn rétt tvítugur,
fórust í Halaveðrinu með sama
togaranum.
Ég man vel eftir henni ömmu,
frekar lágvaxin en sterkleg, fríð
sýnum með stór brún augu, sem
voru eins og gimsteinar í andliti
hennar. En í þessum augum var
mæða og sorg. Stundum hélt ég
að hún liti aldrei glaðan dag.
Sonamissirinn varð henni
þungbær alla ævi og ef ekki hefði
verið fyrir trúnna, einlæga og
ævarandi von og vissu um að
drengjunum hennar hefði
hlotnast annað líf, þá hefði hún
fyrir löngu bugast.
Já trúin gaf henni kjark, gaf
henni kraft til að lifa áfram. Hún
trúði á annað líf fyrir handan,
studdi Harald Níelsson og séra
Emil Björnsson og sótti fundi hjá
spíritistum. Guð var alltaf
nálægur, upprisa Krists var henni
heilög, hennar hald og von og trú
í marga áratugi.
Ég hugsaði kannski ekki mikið
um kristindóminn á þessum
árum. Ég hafði og hef enn mínar
efasemdir um upprisuna og
framhaldslífið. En ég lærði að
skynja og skilja þau sterku áhrif,
sem þessi trúarvissa gaf fólki.
Mínu fólki sem öðrum. Ég sá og
sé hvað trúin getur gefið og veitt.
Lífskraft, haldreipi, von. Fegurð
kristinnar trúar felst einmitt í
þeim styrk sem hún veitir, að því
leyti að hún byggir brýr milli lífs
og dauða, milli syndanna og
fyrirgefningarinnar, milli skins
og skúra.
Lífshlaupið er enginn dans á
rósum. Hörmungar, ógæfa,
dauðsföll og mótlæti verða á vegi
okkar flestra. Það eiga margir um
sárt að binda. Með tímanum lærir
maður að lifa með sorginni og
sársaukinn verður öðruvísi eftir
því sem frá líður. Þó er það svo að
þau atlot sem best duga, þegar á
reynir, eru bænirnar og blessun
þeirra sem þjóna kirkju og köllun
Guðs. Og þetta segi ég án þess að
vilja vera væminn. Kirkjustarfið
og boðskapur kristinnar trúar er
athvarf hins sorgmædda, hins
þjáða og hinnar eilífu vonar. Ekki
í lausnum eða viðgerðum, ekki í
drambi og dekri, heldur í
auðmýktinni og umkomuleysinu
frammi fyrir örlögunum.
Ég held nefnilega að styrkur
trúarinnar sé fólginn í veikleika
hennar. Hún getur ekkert sannað,
hún getur engum atburðum
breytt, hún getur ekkert annað
gert en að falla á hné niður og
játa sig sigraða gagnvart
almættinu.
Það sem ég er að reyna að
segja er einfaldlega það, að trúin
snýst ekki eingöngu um Biblíu-
skýringar eða heilaga ritningu,
heldur boðar hún von, hún kennir
okkur kristilegt hugarfar og hún
felur í sér siðferðilegan styrk, til
að standast ógæfu, illvirki og
andspyrnu. Kristnin er með
öðrum orðum sá rauði þráður,
sem spunninn er í lífi okkar,
kristinna manna, í siðferði,
kærleika og samkennd. Hún
gefur okkur von um bata, hún
líknar brotinni sál, hún færir
okkur trúna á hið góða. Að sjá til
sólar. Að gefast ekki upp. Að trúa
á hið óræða.
Við skiljum ekki hið vonda og
andstyggilega af því að það er
andstætt siðferði okkar. Við
sjáum ljósið í góðri hegðan,
góðum fyrirmyndum og birtunni
sem stafar frá hinu ímyndaða
himnaríki. Ég er vegurinn,
sannleikurinn og lífið, sagði
Jesús. Hvað á hann við? Jú, að
með breytni okkar og framferði í
lífinu sé vegurinn varðaður, frá
vöggu til grafar, frá fæðingu til
eilífðar. Þannig lifum við, þótt við
deyjum. Ekki í holdi og blóði, en í
andanum og sannleikanum. Það
var í rauninni þetta, þessi trú,
sem hélt henni ömmu gangandi. Í
uppgjöf sinni, sorginni og ástinni
sem hún bar til drengjanna sinna.
Hún trúði. Og treysti.
Það sama gildir um að aðra
sem hafa staðið og standa í sömu
sporum. Og þó amma hafi verið
barn síns tíma og sinnar erfiðu
lífsgöngu, þá er gildi trúarinnar
og kristindómsins enn á sama
róli. Það er vonin og vissan um
það ljós sem kviknaði á jólum,
forðum daga. Og lifir enn.
Ég óska lesendum og lands-
mönnum öllum gleðilegra jóla.
Hvort heldur í allsnægtum eða
örbirgð, hvort heldur í efa eða
einsemd, þá eigum við öll þetta
ljós, sem skín hvað skærast á
jólum.
Trúin hennar ömmu
Fegurð kristinnar trúar felst
einmitt í þeim styrk sem hún
veitir, að því leyti að hún bygg-
ir brýr milli lífs og dauða, milli
syndanna og fyrirgefningarinn-
ar, milli skins og skúra.
Nýr borgarstjóri varði fyrstu fjárhags-áætlun sína á maraþonfundi borgar-
stjórnar á þriðjudag. Sýndi þar sá fyrr-
nefndi sitt rétta andlit þegar hann skar niður
mannréttindi og rétt hverfanna til ákvarð-
ana. Auk gjaldskrárhækkana sem virtist
nær óhugsandi eftir öll kosningaloforðin
veittist nýr borgarstjóri að hverfafélögun-
um með því að skera niður alla peninga sem
hingað til hafa farið í hverfablöðin, hverfahátíðir
og slíkt. Hugmyndafræðin á bak við hverfafélögin
var að veita meira vald og samráð út í hverfin. Nú
fá ráðsmenn greidd laun en allt umfram það hefur
verið sent niðrí ráðhús þar sem styrktarsjóður
borgarráðs hefur bólgnað út. Þar er engu líkara en
að borgarstjóri ætli að sitja á sínum kontór og
útdeila peningum til þeirra sem eru „þægir“ eins
og um sjálfan jólasveininn væri að ræða.
Nýja mannréttindastefna borgarbúa sem nú
nær til sjö nýrra hópa til viðbótar við kynjajafn-
réttið þótti ekki næg ástæða til þess að hækka fjár-
framlagið til nefndarinnar svo einhverju munaði.
Metnaður Sjálfstæðisflokksins fyrir auknu jafn-
ræði í samfélaginu kristallast í 5,3% hækkun mann-
réttindanefndar og skrifstofu fyrir árið
2007 eða um eina milljón. Réttur fatlaðra,
réttur kvenna og karla, réttur innflytj-
enda, réttur barna, réttur aldraðra og allra
hinna þótti vart merkari en svo að hægt
var að líta framhjá þeirri staðreynd að
alltaf var gert ráð fyrir því að fjölga starfs-
fólki til að framfylgja stefnunni. Nú er öll
vinnan á höndum einnar manneskju á
skrifstofu borgarstjóra.
Ekki gat borgarstjóri eða hans sveinar
útskýrt hvernig framkvæma ætti þær
skuldbindingar sem hann sjálfur sam-
þykkti fyrr á árinu á hendur borginni. Svo sem
kostnaðinn við starfstengda íslenskukennslu fyrir
alla starfsmenn borgarinnar af erlendum uppruna,
halda upp stöðugum rannsóknum á líðan borgarbúa
eftir ólíkum aðstæðum, tryggja rétt barna til
menntunar og tómstunda óháð uppruna eða fötlun,
tryggja aðgengi og ekki síst eyða launamun kynj-
anna svo fátt eitt sé nefnt. Þegar stjórnmálamenn
leggja ekki fjármuni til mannréttinda skerðast þau
réttindi sem lofað hefur verið í krafti framkvæmda-
leysis. Eina vonin er að allir jólasveinar fari aftur
til fjalla á þrettándanum og líka þessi nýi!
Höfundur er fulltrúi Samfylkingar í mannréttinda-
nefnd Reykjavíkurborgar.
Borgarstjóri gefur kartöflu í skóinn
L
ækkun Standard and Poor‘s á lánshæfismati íslenska
ríksins er grafalvarleg tíðindi, en ætti ekki að koma á
óvart. Lausatök hafa verið í rekstri ríkisins og stjórn-
völd hafa skellt skollaeyrum við viðvörunum og ábend-
ingum um úrbætur sem nauðsynlegar eru. Þegar menn
berja höfðinu nógu oft við steininn er það einu sinni svo að aug-
ljóslega gefur hausinn eftir fremur en steinninn. Niðurstaðan er
að jólagjöf efnahagsstjórnarinnar í ár er hækkandi fjármagns-
kostnaður fólks og fyrirtækja á Íslandi.
Seðlabankinn, bankar og helstu alþjóðastofnanir hafa ásamt
matsfyrirtækjum þráfaldlega bent á nauðsynlegar úrbætur.
Fjáraukalög, afturköllun aðgerða til að draga úr þenslu og hik við
að gera nauðsynlegar úrbætur á íbúðalánamarkaði voru auðvit-
að til þess fallin að draga úr trausti þjóðarinnar á alþjóðamörk-
uðum. Það er ekki ofmælt að tala um lausatök í stjórn efnahags-
mála þegar ekkert er gert til að mæta augljósri og skynsamlegri
gagnrýni á efnahagsstjórnina.
Sá vandi sem nú hefur verið stimplaður af Standard og Poor‘s
liggur ekki síst í því að umræða og aðgerðir stjórnmálamanna
hafa ekki fylgt eftir þeim róttæku þjóðfélagsbreytinum sem
orðið hafa á undraskömmum tíma. Íslenskt atvinnulíf er fullgild-
ur þátttakandi í alþjóðavæðingunni. Stjórnmálaumræðan er hins
vegar föst í heimóttarlegum farvegi þar sem skellt er skollaeyr-
um við því sem almennt er talið boðlegt í hinum siðmenntaða
heimi. Lokað ósýnilegt hagkerfi á heimskortinu gat hagað sér
nokkurn veginn að vild. Opið hagkerfi sem vakið hefur eftirtekt
í alþjóðlegum viðskiptaheimi getur ekki leyft sér slíkan munað,
ef munað skyldi kalla.
Þannig var augljóslega tímaskekkja og mistök að ráða stjórn-
málamann í embætti Seðlabankastjóra. Ekki síst þegar sá hinn
sami var holdgervingur þeirra sjónarmiða sérstakrar íslenskrar
efnahagshegðunar sem nú hafa leitt til þess að traust okkar á
alþjóðavettvangi hefur beðið hnekki.
Í ljósi þess hversu illa við höfum haldið á málum á methag-
vaxtarskeiði síðustu ára getur farið svo að kostir okkar verði
engir aðrir þegar upp er staðið en að kasta núverandi gjaldmiðli
og taka upp evru. Það væri kaldhæðni sögunnar ef afleiðingar
efnahagsstjórnarinnar yrðu þessar í ljósi þess að í forystu efna-
hagsstjórnarinnar sitt hvorum megin borðs, fyrst sem forsætis-
ráðherra og síðan Seðlabankastjóri, sat á þessum tíma einn ein-
dregnasti andstæðingur evrunnar.
Flutum sofandi
að feigðarósi
Það er ekki ofmælt að tala um lausatök í stjórn efna-
hagsmála þegar ekkert er gert til að mæta augljósri
og skynsamlegri gagnrýni á efnahagsstjórnina.