Fréttablaðið - 02.05.2007, Blaðsíða 10

Nokkur von hefur vaknað
um að efla megi minnisgetu
Alzheimersjúklinga með lyfjum og
aukinni virkni. Vísindamenn við
MIT-háskólann í Bandaríkjunum
skýra frá þessu í tímaritinu Nature.
Li-Huei Tsai og félagar hennar
gerðu tilraunir með mýs. Músunum
var fyrst kennt að forðast raflost
og ferðast um völundarhús til að
komast í mat. Að því búnu var heila-
starfsemi þeirra skert nægilega
mikið að þær gleymdu því sem fyrst
var lært.
Í ljós kom að mýs sem látnar voru
dveljast í fjölbreytilegu „leikum-
hverfi“ innan um aðrar mýs fengu
langtímaminni sitt að nokkru aftur,
en engar framfarir urðu hjá saman-
burðarhópi sem látinn var dúsa í
fábreyttum búrum án félagsskapar.
Vísindamennirnirnir náðu einnig
sambærilegum árangri með því að
gefa músunum lyf sem ekki hefur
áður verið notað á Alzheimer-
sjúklinga. Lyfið er svonefndur
HDAC-hemill, sem auðveldar til-
tekna prótínframleiðslu í frumum
líkamans.
Með þessu batnaði bæði minni og
námsgeta músanna og vekur þetta
vonir um að svipuð áhrif geti náðst
fram í mönnum.
Tsai, sem er prófessor í taugavís-
indum, telur tilraunina hugsanlega
gefa til kynna að Alzheimersjúk-
dómurinn þurrki ekki út minning-
ar, heldur geri þær með einhverjum
hætti óaðgengilegar.
Nýtt lyf bætir úr minnistapi
Jarðboranir sömdu í gær
um kaup á risavöxnum jarðbor og
um kauprétt á tveimur borum til
viðbótar, sem fyrirtækið hyggst
fyrst um sinn nýta til jarðhitabor-
ana í Suður-Þýskalandi. Reiknað
er með að boranir í Þýskalandi
muni hefjast í haust.
Framleiðandi boranna, þýska
fyrirtækið Herrenknecht Vertical
GmbH, mun afhenda fyrsta bor-
inn í haust og munu Jarðboranir
greiða um tvo milljarða króna
fyrir, segir Bent S. Einarsson, for-
stjóri Jarðborana. Í samningnum
er kveðið á um kauprétt á tveimur
borum til viðbótar, og því heildar-
virði samningsins um sex millj-
arðar króna.
„Raforkufyrirtækin [í Þýska-
landi] eru tilbúin að kaupa alla þá
orku sem framleidd er með vist-
vænum hætti, eins og jarðhitinn
er,“ segir Bent. „Það hefur verið
ákveðin vakning í gangi í Þýska-
landi varðandi umhverfismálin,
við sjáum þarna gríðarleg tæki-
færi á næstu árum.“
Borarnir eru sérhannaðir fyrir
jarðhitaboranir, og eru tvöfalt öfl-
ugri en Óðinn, stærsti borinn sem
Jarðboranir eiga hér á landi.
Nauðsynlegt er að beita svo öflug-
um borum þar sem dýpra er niður
á heitt vatn í Þýskalandi en hér á
landi. Nýju borarnir komast niður
á allt að 5.000 metra dýpi, en hér
er algengt að borað sé niður á
2.500 metra dýpi.
Bent segir stöðu Jarðborana
sterka í Þýskalandi þar sem
ekkert annað fyrirtæki þar í landi
einbeiti sér að borunum eftir jarð-
varma, enda hafi jarðvarmi ekki
verið nýttur þar hingað til. Olíu-
og gasfyrirtæki sem stundi jarð-
boranir þar í landi hafi ekki sömu
sérþekkingu á þeirri tegund bor-
ana og Jarðboranir, sem séu
stærsta borfyrirtæki á heimsvísu
sem sérhæfi sig í jarðvarma.
Raforkuverð í Þýskalandi er
margfalt hærra hér á landi, og
segir Bent að orka sem aflað er
með jarðvarma geti verið vel sam-
keppnishæf við aðra orku þar í
landi, þótt það þurfi að bora dýpra
eftir henni en hér á landi. Það sé
ekki síst vegna þess að hennar
verði aflað á umhverfisvænan
hátt.
„Þarna erum við að nýta okkur
þá þekkingu sem við höfum verið
að afla hér vegna þess að hér
hefur verið mikil orkuöflun til
stóriðju. Það er meginforsendan
fyrir þessari nýju markaðssókn,
við gætum ekki verið í þessari
stöðu nema vegna þess að við
erum með sterkan heimamarkað
á bak við okkur,“ segir Bent.
Bora eftir jarðhita í
Suður-Þýskalandi
Jarðboranir sömdu í gær um kaup á þremur hátæknivæddum stórborum.
Borarnir eru tvöfalt öflugri en stærsti bor Jarðborana í dag og komast á 5.000
metra dýpi. Fyrstu verkefni boranna hefjast fyrir lok árs í Suður-Þýskalandi.
„Svo til ómögulegt er að hefta frjálsa
för á vinnumarkaði nema einfaldlega að fara í stríð
við Evrópusambandið sem við getum ekki unnið,“
segir Ragnar Árnason forstöðumaður hjá Samtökum
atvinnulífsins, SA, en sú umræða hefur verið í
þjóðfélaginu undanfarið, fyrst og fremst runnin
undan rifjum frambjóðenda Frjálslynda flokksins, að
fresta beri frjálsri för erlends launafólks.
Málið var til umræðu á ráðstefnu um útlendinga og
vinnumarkaðinn á vegum SA á Grand hóteli í liðinni
viku. Þar sagði Ragnar að Íslendingar gætu ekki
aftur tekið upp þær heimildir sem þeir áður höfðu.
„Við erum búin að hoppa af þeim vagni,“ sagði hann.
„Ef Ísland ætlar að hefta frjálsa för eða taka aftur
upp atvinnuleyfi þá verðum við að grípa til þeirra
gagn-vart öllum 27 ríkjum samningsins, líka Norður-
löndunum og þá getum við allt eins sagt upp EES-
samningnum.“
Rannveig Sigurðardóttir, forstöðumaður hjá
Seðlabankanum, benti á að erlent vinnuafl hefðu
aukið framleiðslugetu hagkerfisins verulega. Dregið
hefði úr launa- og verðbólguþrýstingi. Fyrirtæki
gætu brugðist við tímabundinni eftirspurnaraukn-
ingu án þess að þurfa að hækka laun og verð og
aðlögun að nýju jafnvægi ætti að verða auðveldari.
Rannveig fór einnig yfir það hvernig staðan væri
ef erlent starfsfólk hefði ekki komið til Íslands. Þá
hefði verðbólgan verið hærri, stýrivextir hærri,
hagvöxtur allt að 2,5 prósentum minni, einkaneysla
allt að sex prósentum minni, fjárfesting atvinnuvega
nokkrum prósentum minni og kaupmáttur ráðstöfun-
artekna allt að 4,5 prósentum minni. „Fátt hefði verið
betra án erlenda vinnuaflsins. Framlag þess hefur
skipt sköpum,“ sagði hún. -