Tíminn - 20.04.1980, Blaðsíða 7

Sunnudagur 20. aprfl 1980
7
Jón Sigurðsson:
Stórkostlega alvarlegar
horfur 1 Jan-Mayen-
málinu
Hótanir og
ögranir
Loks hlaut þaö aö stefna viö-
ræöunum til óæskilegrar áttar
veg fyrir verulegan árangur.
Norömenn bera þvf ábyrgöina á
þvi aö árangur varö ekki sá sem
vænst haföi verið.
Sumir Islendingar hafa eftir
viöræöufundina meira aö segja
rökstóla um horfurnar, hætt-
urnar og möguleikana. Ekkert
má til spara aö fullkomin sam-
staða islenskra aöila náist
þannig aö enginn bilbugur verði
á þjóöinni þegar til kastanna
Stöndum
þétt
saman
Við vitum vissu okkar fyrir
þvi aö landhelgi veröur færö út
viö Grænland og Jan Mayen
fyrir júnibyrjun. Viö vitum fyrir
vist aö Efnahagsbandalag
Nú er fyllsta alvara á feröum- Myndin er af málverki Freymóöar Jóhannssonar af Jan Mayen.
Framkoma Norðmanna og
málflutningur á viöræöufundun-
um um Jan Mayen i Reykjavik i
liðinni viku var íslendingum
mjög mikil vonbrigöi. Þeir
komu fram af mikilli þverúð
gegn flestöllum sjónarmiöum
ogóskum Islendinga, þvert ofan
i það sem ætla mátti af ummæl-
um forystumanna þeirra og
yfirlýsingum fyrirfram. Viröist
það alveg ljóst, aö þeir hafa um
margra mánaöa skeiö leikiö
blekkingaleik, og enda þótt is-
lendingar þekki vel til milli-
rikjasamninga og ismeygilegra
undirbúningsaðferða átti a.m.k.
almenningur hér ekki von á
slikum aðförum af hálfu Norö-
manna.
Þaö hefur aftur og aftur komiö
fram opinberlega á Islandi, t.d.
i forystugreinum Timans, að is-
lendingar hafa mikið viljaö til
vinna aö komast hjá árekstrum
eða fjandskap viö Norðmenn i
þessu máli sem þó er mörgum
sinnum mikilvægara fyrir okk-
ur en þá.l þeim forystugreinum
Timans, sem um málið hafa
fjallað, hefur það og aftur og
aftur verið tekiö fram aö þaö
yrði erfitt og óvænt fyrir Islend-
inga að trúa þvi aö Norðmenn
gengju ekki til viöræöna meö
góöan vilja.
Eins langt
o g
komast
N
Eftir viöræðurnar I Reykjavik
verður aðeins sú ályktun dregin
aö Norömenn ætli eins langt og
þeir meö góöu eöa illu geta
komist. Þeir eru óbilgjarnir og
nota hugtakið „sanngirni” af
yfirdrepsskap.
Þegar i upphafi viöræönanna i
Reykjavik, eftir þvi sem fréttir
af fundunum bera með sér,
vakti þaö undrun islensku
samningamannanna aö Norö-
menn hreinlega neituðu aö ræöa
einn mikilvægasta þátt málsins,
hafsbotninn og yfirráöin yfir
nýtingu þeirra auðlinda sem i
honum er að finna. Hafsbotninn
umhverfis Jan Mayen er sem
kunnugt er hluti af landgrunni
tslands. Norömönnum var full-
kunnugt um þaö aö Islendingar
ganga ekki til heildarsamkomu-
lags án þess aö réttur þeirra yfir
hafsbotninum noröur þarna hafi
verið ákvaröaöur.
Þaö er annaö mál aö til greina
kom aö einbeita sér aö tiltekn-
um þáttum málsins i þessari
lotu, en neitun á þvi aö fjalla um
slikt meginatriði hlaut aö vekja
grunsemdir.
t ööru lagi mun þaö hafa kom-
ið berlega i ljós i viðræðunum aö
Norömenn vilja helst meö öllu
hunsa sögulegan rétt tslendinga
á eynni Jan Mayen og umhverf-
is hana. Er sagt aö fulltrúar
þeirra hafi allt aö þvi hæöst aö
röksemdum tslendinga i þessu
efni, um leiö og Norömenn
styöja yfirráð sin meö hreinni
ævintýra- og reyfarasögu af
norskum manni sem kom til
eyjarinnar, sá og sigraði fyrr á
þessari öld — og sló á hana eign
sinni aö hætti vikinga á fyrri tiö!
Sú víking átti sér staö öldum
eftir aö tslendingar fundu þessa
ey og hófu að nýta sér auölindir
og hlunnindi norður þar.
að Norðmenn höfðu þann hátt á
að hóta með einhliða útfærslu ef
tslendingar hlýddu ekki, og ógn-
uöu Islendingum meö væntan-
legum aögerðum Efnahags-
bandalagins, fyrir Grænlands
hönd, ef tslendingar vildu ekki
falla að fótum þeirra. Er það að
sönnu nýlunda að svo hlýtt sé
meö Norðmönnum og Efna-
hagsbandalaginu sem nú er
greinilega oröin raunin.
Til hvers
komu þeir?
Ályktunin sem dregin veröur
er sú aö forystumenn tslend-
inga vildu gera heiöarlega og
einlæga tilraun til þess aö kom-
ast að drengilegu samkomulagi
— og með þvi tryggja samstööu
Norömanna og tslendinga um
sameiginlega hagsmuni and-
spænis Efnahagsbandalaginu
og öðrum, en Norðmenn komu i
spurt sem svo: Til hvers voru
Norömenn yfirleitt að koma
hingað? Nú verða Norömenn
sjálfir að svara slikri spurn-
ingu, en hitt er þó vinningur að
ekki fer lengur á milli mála
hver hugur þeirra er.
Horfurnar i Jan Mayen-mál-
inu eru orðnar mjög stórkost-
lega alvarlegar fyrir tslend-
inga. 1 húfi eru annars vegar
hagsmunir og réttindi okkar á
eynni, og umhverfis hana, en
hins vegar er stórhætta á ferö-
um aö þvi er lýtur aö landhelgi
Grænlands og ihlutun og yfir-
ráðum Efnahagsbandalagsins
hér á noröurslóðum.
Nú veröa forystumenn Islend-
inga tafarlaust aö setjast á
kemur. Og það kemur til kast-
anna alveg á næstu fáum vik-
um, og úrslit veröa aö miklu
leyti ráöin þegar júnimánuöur
gengur i garö. Þvi má engan
tima missa.
Hver kostur
er illskástur?
Spurningin sem Islendingar
verða að svara er ekki sist
þessi: — Eigum viö yfirleitt aö
ganga til samninga I þessu máli
eftir þaö sem á undan er gengið
og með þaö i huga sem fyrir
dyrum stendur? — Eða eigum
við aöeins að mótmæla þvi, sem
gert verður fyrir norðan og
vestan landið nú I vor og freista
þess aö biöa eitthvað i þeirri von
að veöur skipist aftur I lofti? —
Eða, enn, eigum viö aö fara i
hart og illindi á miöunum?
Evrópu verður oröiö yfirdrottn-
andi mikilvægustu loönumiö-
anna nú I sumar og ætlar ekki
einu sinni aö tala viö okkur. Viö
vitum aö Bretar, Þjóöverjar og
aðrir hafa hugsaö tslendingum
þegjandi þörfina og hlakka nú.
Með samningum getum viö
trýggt okkur einhver réttindi og
staðiö vörð um einhverja hags-
muni okkar. Með samningum
getum viö og tryggt okkur sam-
stöðu meö Norömönnum and-
spænis Efnahagsbandalaginu
og Rússum.
An samninga höfum viö auö-
vitaö ekkert i höndum og verö-
um aö ganga bónarveg I öllum
atriðum. En vissulega kaupum
viö ekki samninga hvaöa veröi
sem er, og sú staöa getur svo
sannarlega komiö upp aö viö
vei ðum aö ftreka rétt okkar og
taka þvi sem koma skal.
Engum blöðum er um þaö aö
fletta aö þessi áfangi sjálf-
stæöisbaráttu tslendinga er
kominn á mjög alvarlegt stig,
miklar hættur eru fram undan
og lítilli raunhæfri vináttu ann-
arra aö mæta. Nú þurfa tslend-
ingar aö standa þétt saman.
JS
menn og málefni