Fréttablaðið - 19.05.2007, Blaðsíða 64

J
ón lagði af stað um miðj-
an apríl og hjólaði fyrir
neðan te- og tóbaksbrekk-
urnar við Svartahafið yfir
landamærin til Georg-
íu og alla leið til Batumi
í Adsjaríu, héraðs í Georgíu. Bat-
umi tilheyrir Adsjaríu sem frá
fornu fari hefur sérstöðu, meðal
annars vegna þess að Adsjaría
hélt sjálfstæði sínu á Sovéttím-
anum. „Þegar Georgía fékk sjálf-
stæði reyndi höfðingi í Adsjar-
íu að hnupla svæðinu og gera það
sjálfstætt. Hann var nánast búinn
að loka landamærunum en aldrei
kom til neinna átaka við Georgíu-
menn. Árið 2005 lét núverandi for-
seti Georgíu reyna á hvort opnað
yrði fyrir sér á landamærunum og
það var gert. Adsjaría er hluti af
Georgíu en vill gjarnan láta eins
og hún sé það ekki. Í bæklingum
sem maður fær á landamærunum
stendur að Adsjaría sé ekki hluti
af Georgíu,“ segir Jón.
Jón gisti í Batumi eina nótt, hélt
áfram til Poti og þaðan til Kuta-
isi sem er inni í landi. Leiðin lá um
gróðursælan dal sem upphaflega
var ársléttan um Rioni-fljótið en
er núna mikill ávaxtagarður. „Ég
hafði verið í þokkalegu veðri þegar
það kom hret á leiðinni til Kutaisi
í kringum 20. apríl. Það hafði ekk-
ert snjóað í Georgíu nema á fjöll-
um í allan vetur en þarna fór hit-
inn niður í þrjú til fjögur stig með
rigningu og snjókomu á fjöllum,“
segir hann.
Daginn sem hann fór frá Puti til
Kutaisi var „mikill hremminga-
dagur. Eitt aðaláhyggjuefni hjól-
reiðamanna eru hundar. Ef hjól-
reiðamennirnir eru með kerru í
löndum sem ekki er mikið hjólað í
verða hundarnir hissa og ergileg-
ir,“ segir Jón og kveðst hafa tvær
kenningar um hunda, að 900. hver
hundur bíti og að hundar hlaupi á
25 kílómetra hraða. „Síðast var ég
bitinn í Póllandi og þarna kom að
því aftur. Þetta var ekki alvarlegt
bit en ég þurfti að gera ráðstafan-
ir til að sótthreinsa sárið,“ heldur
hann áfram.
„Þegar ég kom inn í Kutaisi, sem
er næststærsta borgin í Georgíu,
byrjaði að rigna og kólna. Kuta-
isi ber þess merki að vera næst
Abkasíu, sem reif sig lausa frá
Georgíu eftir sjálfstæðið frá Sov-
étríkjunum, því að þar er mikið
af flóttamönnum frá Abkasíu og
borgin ber þess merki að búa við
minni efni en Tbilisi. Í mígandi
rigningu og skítakulda er hættu-
legt að hjóla. Göturnar eru ekki
góðar í Georgíu, ekki síst vegna
þess að menn eiga til að gleyma
því að setja hlemma ofan á götu-
ræsin. Ég var að koma inn í þennan
bæ og var orðinn eitthvað óaðgæt-
inn, farinn að hugsa um að finna
hótel, þegar ég hjóla yfir poll. Ég
veit ekkert hvað var í botninum á
pollinum en ég datt allt í einu fram
yfir mig, hjólið brotnaði og ég lá
flatur á götunni og var búinn að
meiða mig,“ segir hann.
Jón reis framlágur upp úr drull-
unni með brotið hjól og reyndi
að flýta sér á hótel. Honum gekk
hálfilla að finna hótel og lenti að
lokum á versta hóteli sem hann
hefur nokkru sinni gist á – og hefur
þó gífurlega reynslu af vondum
hótelum. „Í þessum löndum eru
gömlu Intourist-hótelin í opinberri
eigu og gjarnan notuð undir flótta-
fólk en nokkur herbergi leigð út
til að standa undir lágmarkskostn-
aði. Hótelið var ískalt, engin kynd-
ing og ekki rennandi vatn. Bað-
kerið var fullt af vatni og maður
gat hellt úr fötu til að þvo sér og
sturta niður. Ég var blautur og að-
stæðurnar ömurlegar.“
Morguninn eftir skein sólin og
Jóni hlýnaði. Hann flutti sig til
gamallar konu sem leigði út her-
bergi. „Hún hugsaði um mig eins
og barn. Ég hálf veðurtepptist
því að hretið hélt áfram og ég átti
fyrir höndum að fara yfir skarð í
þúsund metra hæð svo að ég beið
í nokkra daga. Jón rifjar upp að
gamla konan hafi komið með kók-
flösku í gleri ýmist fulla eða hálf-
fulla af sextíu prósenta vodka með
matnum. „Ég fann aldrei út hvort
henni sýndist að mér væri alltaf
kalt eða hvort ástæðan væri ein-
hver önnur. Ég vissi heldur aldrei
hvers vegna flaskan var stundum
full og stundum hálf,“ segir hann,
„en þetta var mjög fróm kona
og engan veginn að hún væri að
steypa mér í óreglu.“
Jón notaði tímann í Kutaisi til
að skoða ýmsar menningarminj-
ar, Gelati-klaustur og virðuleg-
ar og fallegar krosskirkjur. Hann
tók á endanum bíl yfir skarð-
ið og hjólaði svo alla leið til
Gori, fæðingarbæjar Stal-
íns. Í Gori hafa Georgíu-
menn reist hof yfir húsið
sem Stalín fæddist í. Jón
kom einnig við í Mskreta
rétt hjá Tbilisi þar sem
skikkja krists er graf-
in. „Nunna ein komst
yfir skikkjuna og hún
festist við hana. Það var
ekki hægt að ná skikkjunni
af nunnunni þegar hún dó
þannig að skikkjan var grafin
með henni,“ segir hann.
Ferðinni var svo haldið áfram til
höfuðborgarinnar Tíblisi sem er
blanda af austurlenskri og evr-
ópskri borg. Eftir nokkurra daga
stopp hélt hann áleiðis til Aserba-
ídsjan og fór yfir landamærin við
Lagodeki og Balakan og hjólaði
undir háum og fögrum Kákasu-
sveggnum áleiðis niður frjósaman
dalinn til Zagatala. Fljótlega eftir
komuna til Aserbaídsjan brást
önnur kenning hans um hunda því
að hundar í Aserbaídsjan eru afar
grimmir og hlaupa á þrjátíu og
fimm kílómetra hraða.
„Þetta er alvarlegt mál því það
er hrikalega erfitt að koma hjólinu
upp í 25 kílómetra hraða í brekku
og losa sig þannig við hundana,
hvað þá 35 kílómetra hraða. Þetta
var því eiginlega val um að vera
étinn af hundi eða deyja úr hjarta-
slagi.“
Jón segist sárasjaldan hafa séð
hjólreiðamenn í Aserbaídsjan.
Hann hafi skorið sig úr umhverf-
inu og því hafi hann lent í sjón-
varpsviðtölum. „Aserum fannst
ég ofboðslega skrýtinn. Þeim
fannst í fyrsta lagi skrýtið að ég
skyldi ferðast á hjóli. Í öðru lagi
Þetta var því eiginlega val um
að vera étinn af hundi eða deyja
úr hjartaslagi.
Skynjaði aldrei neina hættu
Jón Björnsson rithöfundur hjólaði frá Trabzon í
Tyrklandi eftir Svartahafsströndinni til Georgíu
og svo gegnum miðja Georgíu alla leið niður til
Bakú í Aserbadsjan í vor. Þetta var einn leggur af
þremur á ferðalagi hans eftir Silkileiðinni til Kína.
Guðrún Helga Sigurðardóttir fékk Jón til að segja
ferðasöguna.
fannst þeim undarlegt að ég byggi
á hótelum úr því að ég væri svona
blankur að ég þyrfti að ferðast á
hjóli. Í þriðja lagi fannst þeim
hrikalega skrýtið að ég skyldi vera
sextíu ára. Þeir áttu við mig viðtöl
um þessi undur öll,“ segir hann.
Jón hitti íslenska ferðamenn
undir fararstjórn Jóhönnu Kristj-
ónsdóttur sem færðu honum vara-
dekk að heiman og hélt svo áfram
ferðinni niður til höfuðborgarinn-
ar Bakú sem á sér gamla og merki-
lega sögu. Bakú er olíuborg, fyrir
hundrað árum kom helmingurinn
af allri olíu heimsins þaðan og hún
er einn mengaðasti staður heims.
„Ef þú stingur niður tánni þá gýs
upp olía nánast alls staðar. Alls
staðar er olíulykt og hráolíubrák,“
segir hann.
Í Bakú varð Jón að láta staðar
numið. Hann hafði fengið upplýs-
ingar um að sendiráð Túrkmena
væri opið en það reyndist rangt
og því gat hann ekki fengið vega-
bréfsáritun yfir til Túrkmenist-
an. Næsta vor bíður hans því það
verkefni að fara aftur til Bakú,
taka þaðan ferju yfir til Túrkmen-
istan og hjóla síðan sem leið liggur
í gegnum Túrkmenistan til Kirg-
isistan og alla leið til Kína.
Spurður um hvað hafi verið lær-
dómsríkast á ferðalaginu segir
Jón að hvergi hafi honum þótt fólk
verða eins hissa á sér og í Aser-
baídsjan. Þó hafi eitt atvik komið
upp í Austur-Tyrklandi þegar hann
var þar eitt sinn á ferð með félaga
sínum. „Við komum hjólandi inn í
þorp og hittum þorpsfíflið. Hann
tók okkur greinilega sem árás á
sína stöðu. En í Aserbaídsjan þótti
ég mjög framandi og vakti mikla
athygli. Aserar eru dálítið áleitn-
ir og forvitnir, mjög vingjarnleg-
ir og afskaplega hissa og komu
gjarnan og vildu forvitnast. Þetta
er mjög yndislegt fólk en fátækt.
Ég skynjaði aldrei neina hættu
nema helvítis hundana og svo bíl-
ana í Georgíu,“ segir hann og út-
skýrir.
„Georgíumenn eru snillingar
í akstri og vanir að dansa á milli
holna sem eru ekki neinar venju-
legar holur því að það sést ekki
einu sinni til botns í þeim. Þeir
keyra mikið á gömlum moskvits-
um, fara um á ofsahraða og sveigja
á milli holna og þegar þeir mæta
öðrum bílum. Þetta var unaðslegt
að sjá, nánast eins og ballett.“