Fréttablaðið - 05.06.2007, Blaðsíða 18

greinar@frettabladid.is
Samtök, sem kalla mætti Vini Laugarvatns, hafa undirbúið hátíð á Laugarvatni 9. júní
nk. Markmiðið er að vekja áhuga og skilning
almennings og ráðamanna á viðhaldi blóm-
legrar byggðar á skólasetrinu Laugarvatni.
Suðurland skartar margri prýði, fjöl-
breyttri náttúru og mannlífi og fornhelgum sögustöð-
um, sannkölluðum þjóðargersemum. Á síðari mann-
söldrum hafa verið efldar í landinu nýjar byggðir að
kalla, sem blómstrað hafa fyrir atorku nýrra kyn-
slóða, m.a. á Suðurlandi, sem við beinum nú sjónum
okkar að. Þannig ávöxtum við það sem enn er nefnt
þjóðararfur í góðum og gildum ungmennafélags-
anda. Þeim anda er þörf að halda við og leika með
í samspili við jákvæða alþjóðahyggju. Þetta tvennt
þarf að fara saman.
Einn þeirra staða sem skapaðir voru og mótaðir
af mannshuga og manna höndum á 20. öld, nýliðinni
framfaraöld á Íslandi, er skólasetrið á Laugarvatni.
Af því verki öllu saman er mikil saga, og mörg nöfn
tengjast Laugarvatnssögu. Ofarlega eru nöfn hinna
hugsjónaríku Laugarvatnshjóna, Böðvars og Ing-
unnar sem þar bjuggu við rausn um áratugi,
en seldu jörð sína undir skólabyggð án fjár-
hagslegs ágóða. Bjarni á Laugarvatni, skóla-
stjóri þar lengst allra manna, er höfuðkempa
skólasögunnar og nafn hans uppi.
Hátíðin á laugardaginn er þó nefnd Jónasar-
vaka, kennd við hinn eina sanna Jónas frá
Hriflu sem í nafni valds síns batt enda á
langvinnar deilur um skólastað með því að
fyrirskipa Sunnlendingum að reisa skólann á
Laugarvatni. Guðjón Samúelsson arkitekt hafði raun-
ar löngu áður bent á þessa varmavatnskvos undir
heiðarfjöllum sem vænlegastan skólastað í sveit á
Suðurlandi. Um þá Jónas og Guðjón hafa oft staðið
harðar deilur, lifandi og dauða. En nú kemur saman
hópur lærðra manna til þess að fjalla um hlut þeirra
í uppbyggingu Laugarvatns. Má með sanni ætla að
þessi Jónasarhátíð verði bæði fróðleg og skemmtileg.
Þar láta ljós sitt skína ekki minni menn í fræðunum
en Guðjón Friðriksson, Helgi Skúli, Ívar Jónsson og
Pétur Ármannsson undir styrkri stjórn Guðmundar
Ólafssonar. Að þessu loknu verður haldin þjóðleg
kvöldvaka með fjölbreyttri skemmtidagskrá.
Höfundur er fyrrverandi alþingismaður
og ráðherra.
Laugarvatnshátíð 9. júní
Það er vissulega sögulegt eins og segir í nýjum stjórnarsátt-
mála að Sjálfstæðisflokkur og
Samfylking hafi tekið ákvörð-
un um að starfa saman í ríkis-
stjórn. Svo mörg stór orð hafa
fallið af hálfu beggja aðila um
þá fjarstæðu að slíkt gæti gerst.
Reyndar hafði dregið mjög úr
slíkum stóryrðum nokkru áður en
gengið var að kjörborðinu, sem
gefur vísbendingar um að línur
hafi verið lagðar um samstarf
fyrir kosningar.
Í þessari ákvörðun beggja
flokka felst mikil uppgjöf. Þeir
gefast einfaldlega upp á að keppa
hver við annan en fallast þess í
stað í faðma. Það verður því mjög
áhugavert að fylgjast með sam-
búðinni á næstu vikum og mán-
uðum. Ekki aðeins hjá þingmönn-
um og ráðherrum heldur einnig
áhangendum þeirra eins og próf-
essorunum Stefáni Ólafssyni og
Hannesi Hólmsteini Gissurar-
syni.
Fyrstu dagarnir lofa ekki góðu
enda leynir ágreiningur sér ekki í
fjölda mála sem upp hafa komið.
Þegar farið er yfir hinn nýja
stjórnarsáttmála kemur í ljós að
halda á áfram á þeirri braut sem
fyrrverandi ríkisstjórn hafði
markað. Það er vissulega jákvætt
fyrir Framsóknarflokkinn að svo
skuli gert en vekur um leið upp
spurningar um hvað var að marka
öll stóru orðin sem Samfylkingin
hafði uppi á hinu háa Alþingi.
Það sem stingur mest í augun
þegar stjórnarsáttmálinn er bor-
inn saman við málflutning Sam-
fylkingarinnar eru tvö mál. Það
er annars vegar varðandi hina
svokölluðu „stóriðjustefnu“og
hins vegar svokallað Íraksmál.
Í aðdraganda kosninga tal-
aði Samfylkingin fyrir því að hlé
yrði gert á uppbyggingu stór-
iðju í landinu og sagðist hlynnt al-
gjöru stóriðjustoppi í nokkur ár.
Nú er allt annað uppi á teningn-
um. Mikið er einnig gert úr því
að flýta gerð Rammaáætlunar.
Þar er þó aðeins verið að tala um
nokkra mánuði frá því sem áður
var stefnt að.
Á öllum sameiginlegum
fundum sem haldnir voru í Norð-
austurkjördæmi kom fram spurn-
ing um afstöðu framboðanna til
stuðnings Íslands við innrásina í
Írak. Kristján Möller nýbakaður
samgönguráðherra svaraði því til
að það fyrsta sem Samfylkingin
mundi gera ef hún kæmist í ríkis-
stjórn yrði að láta taka Ísland út
af „lista hinna viljugu þjóða“. Ég
reikna með að þessu hafi verið
svarað eins hjá öðrum frambjóð-
endum Samfylkingarinnar. En í
dag segir formaður Samfylkingar-
innar að flokkurinn vilji ekki
dvelja við fortíðina enda segir að-
eins í stjórnarsáttmálanum að
ríkisstjórnin harmi stríðsrekstur-
inn í Írak. Það er augljóst að allir
Íslendingar harma stríðsrekstur-
inn í Írak. Þessi texti er því hrein
sýndarmennska, uppgjöf og svik
við kjósendur Samfylkingarinnar.
Á aðeins einum stað í stjórnar-
sáttmálanum er talað um nýjar
áherslur. Það er þegar sagt er
að mannréttindi, aukin þróunar-
samvinna og áhersla á friðsam-
lega úrlausn deilumála verði nýir
hornsteinar í íslenskri utanríkis-
stefnu Íslands. Sannleikurinn er
sá að þetta er einmitt það sem
undirrituð lagði áherslu á sem
utanríkisráðherra og því hefur
nýr utanríkisráðherra hælt
opinberlega. Allt tal um nýjar
áherslur er því hrein blekking.
Lengi hefur verið talað um mikil-
vægi þess að breyta verkaskipt-
ingu á milli ráðuneyta. Í tíð Hall-
dórs Ásgrímssonar sem forsætis-
ráðherra var vinna hafin við
tillögugerð í þessa átt. Flokksþing
Framsóknarflokksins sem haldið
var sl. vetur ályktaði um málið og
í stefnuskrá okkar fyrir kosning-
ar kom m.a. fram að við vildum
fækka ráðuneytum.
Hvað gerir ríkisstjórnin? Hún
horfir á málið út frá sjónarhóli
stjórnarflokkanna og ráðherr-
anna og gerir einungis minnihátt-
ar breytingar. Fámennum sam-
reknum ráðuneytum, iðnaðar-
og viðskiptaráðuneytum er t.d.
skipt upp til að skaffa fleiri stóla.
Undirrituð starfaði í sex og hálft
ár sem iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra á miklum umbreytingatím-
um án þess að gera sér grein fyrir
því að vera tveggja manna maki
eða a.m.k. tveggja krata maki.
Þegar orð forsætisráðherra
frá kosningabaráttunni eru höfð
í huga þá kemur þetta mjög
á óvart. Hann reyndi að full-
vissa fólk um að hann væri með
tillögur um fækkun ráðuneyta í
farteskinu og væri að reyna að
fá aðra flokka inn á slíkar breyt-
ingar. Getur verið að Samfylk-
ingin hafi neitað að fækka ráðu-
neytum? Eða var það e.t.v. Sjálf-
stæðisflokkurinn sem þurfti sex
ráðherrastóla. Fjóra fyrir fasta
áskrifendur, einn til að sýna „ný-
liðun“ og þann sjötta fyrir Þor-
gerði Katrínu varaformann, sem
myndaði ríkisstjórnina.
Gluggað í stjórnarsáttmála
Þegar farið er yfir hinn nýja
stjórnarsáttmála kemur í ljós
að halda á áfram á þeirri
braut sem fyrrverandi ríkis-
stjórn hafði markað
Í
slendingar eru í öðru sæti yfir þjóðir sem nota mest af ólög-
legum hugbúnaði. Aðeins Aserbaídsjan er fyrir ofan Ísland
á lista tímaritsins The Economist yfir þær þjóðir sem hafa
mest af illa fengnum hugbúnaði í hverri tölvu.
Meira en helmingur þess hugbúnaðar sem er í notkun í
íslenskum tölvum, eða 53 prósent, er tekinn ófrjálsri hendi. Þetta
er um það bil tvöfalt hærra hlutfall af stolnum hugbúnaði en er í
notkun á hinum Norðurlöndunum ef marka má árlega rannsókn
alþjóðlegra samtaka hugbúnaðarframleiðenda, Business Soft-
ware Alliance. Í rannsókn þeirra samtaka komast Norðmenn
næst Íslendingum í hlutfalli ólöglegs hugbúnaðar með 29 prósent
en á öðrum Norðurlöndum er hlutfallið lægra.
Hugverkaþjófnaður er vissulega landlægur ósiður. Svo virðist
sem virðing fyrir eignarétti sé minni ef um hugverk er að ræða
heldur en þegar fengist er við áþreifanlega hluti. Dæmi um þetta
eru birtingar og fjölföldun á ljósmyndum og texta sem algeng er
án þess að til komi leyfi eða greiðsla fyrir.
Um þverbak keyrir svo í umgengni við hugbúnað og annað efni
sem tengist tölvum, svo sem tónlist og kvikmyndir sem hægt er
að hlaða niður af netinu eða fjölfalda og flytja á milli tölva með
öðrum hætti.
Þjófnaður á hugbúnaði er í engu frábrugðinn öðrum þjófnaði.
Þegar hugbúnaður er tekinn ófrjálsri hendi jafnast það á við að
ganga inn í verslun, taka það úr hillum sem mann vanhagar um
og fara svo út án þess að greiða fyrir vöruna. Eða kannski er nær
að nota þá samlíkingu að þjófnaður á hugbúnaði sé eins og að
ráða smið til starfa en láta sér ekki detta í hug að greiða honum
laun fyrir vinnu sína.
Stuldur á hugbúnaði er vissulega ekki eins sýnilegur og þessi
dæmi en engu að síður er um sambærilegan þjófnað að ræða.
Vara er tekin og notuð án þess að greiða fyrir hana.
Óhætt er að taka undir orð Halldórs Jörgenssonar, fram-
kvæmdastjóra Microsoft á Íslandi, um að þessi stórfelldi þjófn-
aður á hugbúnaði sé hugverkaþjóð til skammar. Það er áreiðan-
lega rétt mat hjá Friðriki J. Skúlasyni tölvunarfræðingi að flestar
opinberar stofnanir og stærri fyrirtæki séu með hugbúnaðarmál
sín í þokkalegu lagi. Vandinn liggur áreiðanlega fyrst og fremst í
heimilistölvum almennings, sem gerir ekki vandann átækilegri.
Ljóst er að gagnger hugarfarsbreyting þarf að koma til í um-
gengni við hugbúnað og annað tölvutækt efni. Almenningur í
landinu verður að hætta að líta á þessa hluti eins og almennings-
eign og horfast í augu við að fyrir hugbúnað þarf að greiða eins
og annan varning sem tilheyrir neyslu nútímamannsins.
Þeir sem ekki gera það eru einfaldlega þjófar.
Íslenskir þjófar
Þegar hugbúnaður er tekinn ófrjálsri hendi jafnast
það á við að ganga inn í verslun, taka það úr hillum
sem mann vanhagar um og fara svo út án þess að
greiða fyrir vöruna.