Fréttablaðið - 05.06.2007, Blaðsíða 19

Hér er komið út kynningarrit Frum-
taka, samtaka framleiðenda frumlyfja.
Meginástæða þessarar útgáfu er að ýta
við og stuðla að umræðu um málefni
sem snertir okkur öll í daglegu lífi
en of fáir hugleiða sem og almenn
kynning á Frumtökum, samtökum
framleiðenda frumlyfja. Við viljum
hvetja til vitundarvakningar og
almennrar umræðu um svokallaða
lífsstílssjúkdóma. Í því skyni hafa nú
að undanförnu, í góðri samvinnu við
Sjónvarpið, verið sýndar fimm stutt-
myndir sem við höfum látið framleiða
um lífsstílssjúkdóma, gildi forvarna og
heilbrigðs lífernis. Myndirnar fimm
fjalla í fyrsta lagi um þá almennu ógn
sem lífsstílssjúkdómar eru við heilsufar
alls almennings. Þá er fjallað nánar
um reykingar og afleiðingar þeirra,
um vægi hollrar og góðrar hreyfingar,
um streitu og afleiðingar hennar og
loks fjallar ein myndin um þýðingu
góðs mataræðis. Mikilvægi góðra og
öflugra forvarna er sífellt að verða
ljósara og höfum við sem stöndum að
Frumtökum ákveðið að leggja okkar
af mörkum til þess að efla sem kostur
er upplýsta umræðu um forvarnir, þar
sem megináherslan verður lögð á hin
gömlu og góðu sannindi: heilbrigð sál
í hraustum líkama.
Samtök framleiðenda frumlyfja á
Íslandi voru stofnuð síðla árs 2005
undir nafninu Frumtök. Tilgangur
Frumtaka er að efla og dýpka umræðu
um lyfjamál og að gæta hagsmuna
framleiðenda frumlyfja á Íslandi sem
og á alþjóðavísu. Einnig að stuðla að
rannsóknum og þróun lyfja og annast
sameiginleg mál frumlyfjaframleiðenda
hér á landi. Lyfjaframleiðsla og -þróun
er einn mesti hátækniiðnaður veraldar
og sífellt er verið að leita að svörum við
æ flóknari spurningum. Þær hreint
út sagt ótrúlegu uppgötvanir sem
gerðar hafa verið við lyfjarannsóknir
og –þróun á undanförnum áratugum
breyta þó ekki þeirri staðreynd að
enn hafa ekki verið fundin upp lyf
við nema broti af þeim sjúkdómum
og kvillum sem hrjá mannkynið. Í því
ljósi er gjarnan rifjað upp til gamans að
undir lok nítjándu aldar sagði forstjóri
bandarísku einkaleyfastofunnar starfi
sínu lausu um leið og hann lýsti því
yfir að búið væri að uppgötva allt sem
hægt væri að finna upp. Ekki þarf að
fara mörgum orðum um að sá ágæti
maður reyndist fjarri því að vera
sannspár. Á sviði lyfja- og læknisfræði
hafa verið svo stórstígar framfarir á
20. öldinni að vart er hægt að lýsa því
öðruvísi en svo að um algjöra byltingu
hafi verið að ræða, og sér ekki fyrir
endann á. Öll þau lyf sem við þekkjum
í dag hafa orðið til á tiltölulega
stuttum tíma og nú á upphafsárum 21.
aldarinnar er þekking á sviði lífvísinda
að opna nýjar dyr. Möguleikar á betri
og markvissari meðferð sjúkdóma og
forvarnir gegn þeim hafa aldrei verið
fleiri. Það er á þessum vettvangi sem
frumlyfjafyrirtækin starfa, fyrirtækin
sem eiga aðild að Frumtökum sem
gefa þennan fjórblöðung út.
Mikilvæg verkefni framundan
Frumtök hyggjast hafa frumkvæði að
rannsóknum og greiningu á íslensku
heilbrigðiskerfi svo betri skilningur
fáist á þeim vanda sem að steðjar.
Einnig vilja samtökin vekja athygli
á og kynna mikilvægi rannsókna og
þróunar nýrra lyfja fyrir samfélagið og
nauðsyn þess að slíkri starfsemi séu
búin hagstæð starfsskilyrði á Íslandi.
Sjúkdómar, breytingar í aldurssam-
setningu þjóðarinnar og ýmis heil-
brigðisvá af völdum manna og náttúru
er stöðug áskorun fyrir samfélagið.
Fuglaflensa og mögulegur heimsfar-
aldur inflúensu er nærtækt dæmi um
það. Þörf á nýjum meðferðarúrræðum
og óskir um framfarir á sviði lækna-
vísinda hafa því aldrei verið meiri.
Ein afleiðing þessarar þróunar er
aukið álag á heilbrigðiskerfið og
meiri kostnaður við málaflokkinn,
þar með talinn lyfjakostnaður. Um-
ræða um lyfjamál hér á landi er oft
yfirborðskennd, gjarnan er einblínt
á beinan útlagðan kostnað vegna
lyfja, en ávinningur meðferðar sem
fyrirbyggir sjúkdóma, læknar eða
dregur úr einkennum þeirra virðist
stundum gleymast í umræðunni. Því
lítum við á það sem eitt af hlutverkum
okkar samtaka að standa að gerð
fræðslu- og kynningarefnis um lyf og
málefni framleiðenda frumlyfja auk
efnis um sjúkdóma og forvarnir þeirra.
Jafnframt viljum við leggja okkar lóð á
vogarskálar þess að ræða fjármögnun
heilbrigðiskerfisins á uppbyggilegan
hátt, í nánu samstarfi við stjórnvöld,
stofnanir, félagasamtök, fagaðila og
alla þá sem áhuga hafa á þessum
málaflokki. Framfarir og nýsköpun
verða ekki í lyfja- og læknisfræði nema
umhverfi til rannsókna og nýsköp-
unar sé hagfellt og að reglur um
einkaleyfi og hugverkavernd standi
vörð um hag þeirra sem sinna slíkum
rannsóknum. Frumtök munu einnig
beita sér á þessum vettvangi í þágu
almannaheilla.
Ný lyf gefa von um lækningu og líkn
Ný lyf líta dagsins ljós á hverju ári en
það skal játað að lyfjafyrirtæki finna
ekki upp ígildi penisillíns á hverju
ári. Stundum heyrast gagnrýnisraddir
þess efnis að ekki sé um raunverulegar
nýjungar að ræða þegar ný lyf eru
kynnt til sögunnar. Í þessu sambandi
er rétt að benda á að framþróun í
læknavísindum gerist þannig að skrefin
eru stutt og stigið er varlega til jarðar.
Þegar litið er til baka sl. 10 ár, svo dæmi
sé tekið, geta menn ekki annað en séð
hversu mjög þekkingu og úrræðum
hefur fleygt fram. Eðli framfara, sama
í hvaða starfsgrein raunvísinda borið
er niður, er að þær auðkennast af
framlagi fjölmargra vísindagreina og
þær gerast með jöfnum, markvissum
skrefum. Stundum koma hinsvegar
fram stórkostlegir hlutir þar sem ný
þekking ryður nýjar brautir og gefur
von um líkn og lækningu sem ekki
var möguleg áður. Það er á þessum
vettvangi sem framleiðendur frumlyfja
starfa.
Hjörleifur Þórarinsson, lyfjafræðingur
og formaður Frumtaka, samtaka
framleiðenda frumlyfja
Hjörleifur Þórarinnsson, formaður Frumtaka.
Lífsstílssjúkdómar
og forvarnir
Vissir þú að fyrir utan vilja vestrænna samfélaga til að fjármagna rannsóknir og þróun nýrra lyfja, er forsenda
framfara öflug hugverka- og einkaleyfavernd? Umræða um einkaleyfi vegna lyfja mótast gjarnan af þeirri fornu hugsun
að heilsufari, kvölum og dauða megi ekki blanda saman við viðskipti og að einkaleyfi séu að einhverju leiti orsakavaldur
sjúkdóma og þjáninga í þróunarlöndum. Hið rétta er að fyrir utan lyf gegn alnæmi, eru flest lífsnauðsynleg lyf ekki
einkaleyfisbundin og framleiðsla heimil öllum þeim sem ráða yfir þekkingu til lyfjagerðar. Framleiðendur alnæmislyfja
hafa á síðari árum selt slík lyf á kostnaðarverði til fátækustu ríkjanna og samið við framleiðendur í nálægum ríkjum um
framleiðslu alnæmislyfja. Af hálfu frumlyfjafyrirtækja er unnið mikið starf við þróun lyfja og bóluefna fyrir þróunarlönd
og virk einkaleyfavernd er forsenda slíkrar þróunar, sem og þróunar allra nýrra lyfja. Þetta er sérstaklega mikilvægt á
sviði alnæmis þar sem núverandi lyf duga ekki lengi vegna þróunar ónæmis hjá HIV veirunni og mikið starf er enn
óunnið við þróun bóluefnis gegn alnæmi.
Vissir þú að um 98% þeirra 325 lyfja sem WHO hefur skilgreint sem lífsnauðsynleg eru ekki bundin einkaleyfi.
Samt sem áður hefur þriðjungur jarðarbúa ekki aðgang að þeim. Það er því augljóst að heilbrigðisvandi þróunarríkja er
ekki vegna einkaleyfa lyfjafyrirtækja, heldur er fátækt og skortur á grundvallar heilbrigðisþjónustu aðalorsök vandans.
Það eru helst lyf gegn alnæmi sem eru bundin einkaleyfum og á þeim vettvangi er gríðarlega mikið starf unnið á vegum
lyfjafyrirtækja og alþjóðastofnana til að tryggja aðgengi sem víðast.
Meðal aðildarfyrirtækja Samtaka framleiðenda frumlyfja
eru öll helstu frumlyfjafyrirtæki heims og umboðsfyrirtæki
þeirra hér á landi auk Íslenskrar erfðagreiningar. Skilyrði
fyrir aðild að samtökunum eru, að fyrirtækið, eða fulltrúar
þess á Íslandi, stundi lyfjarannsóknir, þrói, framleiði eða
markaðssetji lyf.
Hvað er frumlyf? Frumlyf er það lyf kallað sem inniheldur
nýtt virkt efni sem viðkomandi lyfjafyrirtæki og samstarfs-
aðilar þess hafa uppgötvað og þróað. Þróunartími nýs
frumlyfs er að jafnaði um 12-15 ár og ekki er óalgengur
kostnaður þess ferlis metinn í tugum milljarða króna.
Útgefandi: Frumtök, samtök framleiðanda frumlyfja. Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Jakob Falur Garðarsson