Fréttablaðið - 13.10.2007, Blaðsíða 62

K
ristinn tekur á móti
mér í gamla Morgun-
blaðshúsinu í
Kringlunni sem
Háskóli Reykjavíkur
hefur lagt undir sig og þar er
gervigreindarsetrið að finna. Í litl-
um sal sitja nemendur límdir við
skjái á nokkrum básum og tölvur
og tæki eru allt um kring. Kristinn
fer með mig inn í læst herbergi
þar sem ofurtölvur eru að finna.
Þarna eru græjur sem þeir nota til
að þróa og gera rannsóknir með
gervigreind. Kristinn stendur
fyrir framan stórt tjald og útskýr-
ir hvernig á tjaldinu birtist sýnd-
arvera sem er alveg eins og vél-
menni nema hún er bara til í
sýndarveruleika og er búin til úr
grafík. Skynjarar nema hljóð og
hreyfingar þannig að veran á tjald-
inu getur átt samskipti við mann-
eskjuna sem stendur fyrir framan
tjaldið. Nokkuð töff. Þetta ætti
ekki að vera svo framandi fyrir
kynslóðir sem hafa alist upp við
vísindaskáldsögur, sjónvarpsefni
um yfirnáttúruleg fyrirbæri, vís-
indi úr geimnum og þar fram eftir
götunum en að standa fyrir fram-
an verurnar sem eru útbúnar
mannlegri greind að einhverju
leyti er nokkuð magnað.
Kristinn útskýrir að það sem hann
er að stúdera hefur meira með
náttúruleg mannleg samskipti að
gera heldur en tölvur eða vélar. Til
að láta sýndarveruna haga sér eðli-
lega eins og manneskja þarf Krist-
inn að stúdera ekki bara hvernig
fólk talar heldur líka látbragð,
hvernig fólk hreyfir sig og ber sig
að þegar það talar. Annars virkar
veran á tjaldinu ekki sannfærandi.
„Eitt af mínum áherslusviðum er
mannleg samskipti við vélar. Þessi
aðstaða var sett upp til að geta
stúderað líkamleg samskipti. Tölv-
an getur séð alla manneskjuna og
hvar hún stendur og getur sýnt
fram á vélveru í fullri líkamsstærð
á móti. Önnur leið væri að smíða
vélmenni en það er svo miklu hæg-
ara og dýrara ferli þannig að við
notum tölvugrafík. Ég sé ekki mun
á vélmenni sem rúllar um eða graf-
ískum karakter sem talar við mig í
sýndarveruleika.“
Eitt vélmenni stendur samt á
miðju gólfi en það er BS-verkefni
Freys Magnússonar sem verður á
hátíðinni og er búið til sem leik-
fang fyrir krakka.
„Fólk er forvitið um gervigreind
og vill vita meira,“ útskýrir Krist-
inn. „Gervigreind er augljós þýð-
ing á „artificial intelligence“.
Gerviefni eru ekki platefni, þau
eru gervi af því að þau eru búin til
af mönnum og það sama á við um
gervigreind. Þarna erum við með
greind sem hefur verið búin til.
Gervigreind er rannsóknarsvið
þar sem vísindamenn eiga það
sameiginlegt að búa til vélar sem
hafa einhverja eiginleika sem við
myndum í venjulegu tali kalla
greind. Þetta er líka samansafn af
tækni sem hefur verið þróuð síð-
ustu 50 árin og ýmsar aðferðir við
lausnir vandamála. Ef við ímynd-
um okkur eitthvað sem dýr eða
maður getur gert í dag og engin
vél getur gert, eins og að keyra bíl
eða vaska upp, þá verður vélin að
hafa gervigreind til að geta gert
það.“
Einfalt dæmi um gervigreind
sem við öll þekkjum er fókusinn á
myndavélum. „Áður en tölvutækn-
in kom til sögunnar þá var ekki
hægt að búa til vasamyndavél sem
gat fókuserað sjálfvirkt. Þegar
stafræna tæknin kom var hægt að
setja örflögu inn í myndavélina og
gefa henni reglur, þannig að „autof-
ókus“ er besta dæmið í daglegu lífi
um gervigreind.“
En hvernig nýtist gervigreind
best? „Gervigreind hjálpar okkur
að búa til kerfi sem hafa meiri
sjálfvirkni. Og sjálfvirknin nýtist
næstum því alls staðar. Sjálfvirkni
á augljóslega heima í verksmiðj-
um. Til eru nokkrar verksmiðjur
sem eru algjörlega sjálfvirkar í
dag en þær væru miklu fleiri ef
vélarnar væru greindari. Það sem
er hættulegt að gera eða það sem
við nennum ekki að gera getum við
fengið vélar til að gera. Við munum
til dæmis sjá gluggaþvottaróbóta
sem hanga utan á skýjakljúfum og
þvo glugga sleitulaust. Nú þegar
eru til róbótar sem ryksuga alveg
sjálfvirkt. Í þessu samhengi er
hægt að minnast á gervigreindar-
kerfið sem fylgist með sundlaug-
um og hefur þegar bjargað nokkr-
um mannslífum. Myndavélar eru
settar upp og tölvuforrit skynjar
þegar eitthvað er mögulega að eins
og þegar einhver sekkur á botninn
og er þar of lengi. Þetta kemur
aldrei í staðinn fyrir vörðinn en
hjálpar honum.“
Kristinn lærði sálfræði og sálverk-
fræði áður en hann endaði í dæmi-
gerðum gervigreindarfræðum í
MIT í Boston og var þar í sex ár.
„Ég hef haft áhuga á vélum og vél-
mennum frá því ég man eftir mér,
og tölvum. Ég fór samt bakdyra-
megin inn í þetta.“
Til að fást við gervigreind þarf
fólk að búa yfir nokkurri víðsýni
og flestir þekkja önnur svið líka.
„Eini haldbæri grunnurinn til að
byggja þetta á er tölvunarfræði.
En gervigreind tekur inn upplýs-
ingar úr fullt af greinum eins og
málvísindum, sálfræði, taugalíf-
eðlisfræði og heimspeki. Það lýsir
breidd sviðsins hvað rúmast marg-
ar hugmyndir innan hennar. Í
sjálfu sér eru vísindin um greind
miklu skyldari sálfræði, en þetta
er það flókið fyrirbæri að sálfræð-
in hefur ekki nægilega mikið af
verkfærum til að fást við þetta.
Sama með málvísindin. Þess vegna
þarf alltaf að nota tölvugrunn.“
Eitt af því verkefni sem verið er
að þróa í Gervigreindarsetrinu er
gervigreindi útvarpsmaðurinn.
„Gervigreindi útvarpsmaðurinn
getur tekið viðtal við fólk og búið
til útvarpsþátt frá A til Ö alveg
sjálfur. Hann getur hlustað á það
sem fólk segir, og getur gripið
fram í og svoleiðis. Hann veit að
hann er að hringja í tónlistarmann
og hann veit að þessi tónlistarmað-
ur tengist plötunni sem hann er að
kynna. Í rauninni er þetta forritun,
reglur sem við gefum kerfinu. Við
segjum honum að taka viðtöl við
manneskjur, og hvað maður gerir
ef einhver svarar ekki, hvað maður
gerir ef viðtalið er að dragast á
langinn o.s.frv. En þegar við
ræsum hann þá vitum við ekkert
hvernig þátturinn verður því hann
tekur sjálfstæðar ákvarðanir.“ Og
þá mega útvarpsmenn fara að vara
sig.
Kristinn útskýrir líka að gervi-
greindartækni verði nýtt í auknum
mæli í tölvuleikjum í framtíðinni
til að gera leikina meira spennandi
og sögurnar flóknari. „Vandamálið
við mannverur í tölvuleikjum er til
dæmis að hreyfingarnar virka
ekki sannfærandi. Þær eru flestar
látnar taka upp byssur og skjóta
vegna þess að það er auðvelt að
láta þær gera það og þær geta gert
það úr fjarlægð. Um leið og komið
er nær þurfa allar hreyfingar í
grafíkinni að vera nákvæmari.
Þess vegna eiga tölvuleikjafram-
leiðendur eftir að notfæra sér
gervigreind í auknum mæli. Við
fórum í samstarf við CCP á síðasta
ári vegna þess að þeir eru með í
bígerð verkefni sem krefst þess að
vélverurnar í heiminum hjá þeim
fari að haga sér á skynsamlegri og
skemmtilegri hátt. Leikjafram-
leiðendur hafa fókuserað mjög
mikið á grafík, en hún er komin á
það stig að þeir eru farnir að leita
að einhverju nýju.“
Gervigreind er ört vaxandi fag en
í dag eru að minnsta kosti rúmlega
100 gervigreindarsetur í heimin-
um og eitt þeirra er í Háskóla
Reykjavíkur og var stofnað árið
2005. Þungarvigtarlið Íslands í
gervigreind er samankomið í HR.
„Yngvi Björnsson lærði í Univer-
sity of Alberta en hann er helming-
urinn af teyminu sem vann heims-
meistaratitilinn,“ útskýrir Kristinn
en heimsmeistarakeppnin fór fram
í september í Stanford og unnu
Yngvi og Hilmar Finnsson fyrir
CADIAPlayer. „Hannes Högni Vil-
hjálmsson var í MIT eins og ég.
Ari K. Jónsson bættist í hópinn
núna í haust en hann var hjá NASA
í tíu ár að forrita gervigreind fyrir
róbótinn á Mars. Það er eiginlega
lygilegt að við séum allir hér. Það
munar svo miklu að hafa svona
úrvalshóp hérna við rannsóknir.
Hér í setrinu eru líka verulega
sterkir nemendur í tölvunarfræði í
HR og þau eru öll að gera verkefni
sem hefur með gervigreind að
gera. Við erum 15-20 manna hópur
en níu af þessum nemendum sýna
verkefnin sín á hátíðinni og keppa
til verðlauna. Þess má geta að
gervigreindarkeppnin er árlegur
viðburður og er opin öllum sem
áhuga hafa.“
Aftur til framtíðar
Í dag fer fram í Borgarleikhúsinu Gervigreindarhátíð. Kristinn R. Þórisson,
dósent í tölvunarfræði við Háskóla Reykjavíkur, er einn þeirra sem stendur
að baki þessari árlegu hátíð. Hanna Björk Valsdóttir leit inn í Gervigreinda-
setrið, fræddist um hugtakið, reyndi að skilja alls konar tækni og komst að
því að Íslendingar eiga heimsmeistara í gervigreind.