Fréttablaðið - 26.10.2007, Blaðsíða 26

Það verður seint sagt að Ómar Ragnars-
son skorti hugmyndir.
Hann á nóg af þeim,
líka þegar kemur að
vegagerð í landinu og
er það hið besta mál.
En hugmyndaauðgi
þýðir ekki endilega að
maður finni alltaf bestu
lausnirnar.
Ekki bjóst ég við því að ég
þyrfti nokkurn tíma að deila við
vin minn og félaga Ómar. Eigin-
lega er það alveg óhugsandi enda
veit þjóð öll að það er bara einn
Ómar. En því miður er nauðsyn-
legt að árétta nokkra hluti vegna
greinar Ómars um Lyngdals-
heiðarveg sem margir kalla Gjá-
bakkaveg sem birtist hér í
Fréttablaðinu á þriðjudag.
Ómar vill nota gamla Kóngs-
veginn, núverandi veg, og telur
það bestu lausnina, vill setja á
hann bundið slitlag, lagfæra
smávegis þar sem snjór safnast
og halda opnum á veturna fyrir
rólega ferðamannaumferð.
Gamli Kóngsvegurinn er ein-
mitt það, gamall. Út frá umferðar-
öryggissjónarmiðum dugir ekki
að lagfæra þann veg lítillega.
Varðandi snjó er mikill munur
á Kóngsveginum og vegstæði
hins nýja Lyngdalsheiðarvegar
sem liggur á annað hundrað
metra neðar í landinu.
Iðulega fer hluti gamla
vegarins undir vatn á
veturna. Ekki veit ég
hvernig takmarka má
umferð um veginn við
„rólega ferðamanna-
umferð“ á veturna.
Eiga íbúar Bláskóga-
byggðar að fara ein-
hverja aðra leið?
Varðandi Lyngdals-
heiðarveginn og Þing-
vallavatn er rétt að
benda á að ekki er
verið að byggja neina hraðbraut,
ökuhraði innan þjóðgarðsins
verður eftir sem áður 50 km á
klst að hámarki. Nýi vegurinn
liggur allur utan þjóðgarðs og
engin breyting verður á vegum
innan þjóðgarðsins eða hraða
þar. Umferð flutningabíla ætti
ekki að aukast um þjóðgarðinn
en gerist það er hægur vandi að
takmarka þá umferð.
Lyngdalsheiðarvegurinn er
góður kostur í stöðunni og hefur
farið í gegnum öll þau lögform-
legu ferli sem skylt er og rúm-
lega það.
Það er ekki eftir neinu að bíða
og vandlega verður fylgst með
áhrifunum á Þingvallavatn og
komi eitthvað upp á verður við
því brugðist. Það er besta leiðin.
Höfundur er upplýsingafulltrúi
Vegagerðarinnar.
Góð leið til Laugarvatns
Steinunn Stefánsdóttir skrifar í Fréttablaðið um „óraunsæja
áfengisrómantík“ þeirra þing-
manna sem innleiða vilja takmark-
að viðskiptafrelsi með léttvín og
bjór hér á landi. Helstu rökin fyrir
núverandi haftaverslun telur
Steinunn vera gæði ríkiseinokun-
ar, fjölda verslana, góða staðsetn-
ingu og gott vöruúrval sem að
hennar mati hentar „áhugamönn-
um um eðalvín“. Fréttablaðið birti
nýverið viðtal við undirritaðan
þar sem upplýst var að margir
vínáhugamenn kaupa sín
vín frá erlendum heild-
sölum og jafnvel beint frá
vínframleiðendum.
Ástæðan er einmitt afar
slakt úrval hjá afgreiðslu-
stofnunum hins opinbera.
Sem dæmi má nefna að
ekki er til ein einasta
flaska af efsta flokki
„premier cru classe“ frá
Bordeaux í einni einustu
þeirra 50 „eðalvín“-versl-
ana sem Steinunn tíund-
ar. Engin afgreiðslustofnun hefur
upp á að bjóða hita- eða rakastýrt
geymslurými og því liggja vín
sem ekki seljast strax undir
skemmdum. Ríkisfor-
sjárhyggjusinnar virðast
ekki hafa áttað sig á að
einokunarverslunin nær
eingöngu til smásölu á
víni en innflutningur er
frjáls. Þannig má segja
að einungis íslenskir
verslunarmenn séu úti-
lokaðir frá því að selja
samlöndum sínum
áfengi. Panti einstakl-
ingur vín erlendis frá
með pósti fæst vínið
afhent heim í hús af starfsmönn-
um Íslandspósts, tollafgreitt rétt
eins og um bókasendingu væri að
ræða.
Árleg verslun með vín í heimin-
um nemur um 23 milljörðum banda-
ríkjadala. Árleg söluaukning á létt-
vínum nemur um 266 milljónum
flaskna. Því er hér um umtals-
verðan atvinnurekstur að ræða
ásamt tilheyrandi verslunarrekstri.
Margs konar þjónusta er innt af
hendi í þessu samhengi, á smásölu-
og heildsölustigi. Vín eru t.d. seld
áður en þau eru sett á flöskur – „en
primeur“ – og fjárfestingarsjóðir
hafa gefið góða ávöxtun með því að
kaupa og geyma vín sem hækka í
verði við aldur. Augljóslega geta
því verið ágæt tækifæri fyrir fram-
takssama einstaklinga á þessu sviði
rétt eins og öðrum þar sem hin lam-
andi hönd einokunarreksturs liggur
ekki yfir.
Ríkisforsjárhyggjufólk er alltaf
fljótt til að benda á hættur því sam-
fara að einstaklingar sinni þjónustu
sem ríkið veitir á hverjum tíma,
hvort heldur er skipaútgerð, fjár-
málaþjónustu, eldspýtnainnflutn-
ingi eða áfengissölu. Í því sambandi
má benda á að hjá hinu opinbera
starfa reyndar líka einstaklingar.
Eini munurinn er að ríkisstarfs-
maður í verslunarrekstri hefur
ekki beinna hagsmuna að gæta af
afrakstri starfs síns.
Höfundur er vínáhugamaður.
Ríkisforsjárrómantík
Þetta er annar pistillinn í röð þriggja um hugtök í orkumálum á líðandi stund.
Tilgangur pistlanna er að auðvelda hnitmið-
aða umræðu um þennan mikilvæga mála-
flokk.
Þessum hugtökum er einatt ruglað saman.
Það fyrirkomulag, að aðgreina starfsemi á
orkusviði í samkeppnisrekstur og sérleyfisrekstur og
skapa þannig skilyrði fyrir samkeppni þar sem það
getur hentað, hefur hér á landi verið kallað markaðs-
væðing. Á útlensku er þetta gjarnan nefnt „afreglun“
(deregúlering) sem er að vissu leyti rangnefni þar sem
einmitt þarf að setja laga- og regluverk til að koma
fyrirkomulaginu á. Einkavæðing er það þegar orku-
fyrirtæki í opinberri eigu, ríkis eða sveitarfélaga, er
selt að hluta eða að öllu leyti til einkaaðila.
Eins og fyrr segir hefur markaðsvæðing raforku-
geirans rutt sér til rúms víða um lönd á seinustu árum
en einkavæðing hefur verið í öðrum takti. Norðmenn
voru í forystusveit um markaðsvæðinguna en lítið
hefur verið um einkavæðingu í raforkugeiranum þar í
landi. Þannig eru enn nær fjórir fimmtu af raforku-
framleiðslu Norðmanna í opinberri eigu, enda þótt um
samkeppnisrekstur sé að ræða. Í Bretlandi, sem reið
líka á vaðið með markaðsvæðinguna, hefur allmikið
verið einkavætt. Einkavæðing hefði þó efalaust orðið í
Bretlandi á dögum frú Thatcher hvort sem greint hefði
verið á milli sérleyfis- og samkeppnisrekstrar eða ekki.
Það er reyndar allvíða sem orkufyrirtækin eru
einkarekin án þess að markaðsvæðingu hafi verið
komið á. Þá er allur raforkugeirinn rekinn sem ígildi
sérleyfisstarfsemi og að jafnaði háður verðlagseftirliti.
Munurinn á markaðsvæðingu og einkavæðingu
skýrist kannski með því að huga að olíusölu hér á landi.
Á tímabili á fyrri hluta síðustu aldar var ríkisrekstur á
olíusölu en hann síðan einkavæddur. Á hinn
bóginn má deila um hvort olíuverslunin var
markaðsvædd fyrr en undir lok aldarinnar,
þar sem því var stýrt að ofan hvaðan mátti
kaupa olíuvörur og allt verðlag var háð
stjórnvöldum.
Víðast hvar í grannlöndum okkar í Evrópu
hefur raforkugeirinn (auk hitaveitnanna
hér) verið í samfélagslegri eigu, þ.e.a.s. í
eigu ríkis, sveitarfélaga eða fyrirtækja
þeirra. Í Danmörku hefur verið litið á
raforkufyrirtækin sem e.k. sameignarfélög neytenda. Í
Bandaríkjunum hafa þessi fyrirtæki – eins og önnur í
þeim heimshluta – að mestu verið í einkaeigu. Eins og
fyrr segir hefur nokkur þróun verið í áttina til
einkarekstrar, líka í Evrópu, enda þótt flest fyrirtækin
og um leið þau stærstu séu enn í opinberri eigu. Á
Norðurlöndum virðist samhljómur um að flutnings-
fyrirtækin, háspennukerfisreksturinn, eigi að vera í
ríkiseigu, en að einkaeign og einkarekstur geti einkum
haslað sér völl í samkeppnisþáttunum, framleiðslunni
og sölunni. Í dreifiveituþættinum er allur gangur á því
hvort einkaaðilar koma við sögu eða opinberir
einvörðungu, en þó er opinberi geirinn, einkum
sveitarfélög, enn stærsti eigandinn.
Hér á landi hefur til skamms tíma nær öll starfsemi í
raforkugeiranum og í hitaveiturekstri verið á opinberri
hendi. Undantekningin byrjaði með sölu ríkisins á hlut
sínum í Hitaveitu Suðurnesja sl. vetur eins og fjallað
hefur verið um í fréttum. Í tengslum við áform
stjórnvalda um fullan aðskilnað sérleyfis- og sam-
keppnisrekstrar hefur verið rætt um að setja í lög að
sérleyfisreksturinn, Landsnetið, dreifiveiturnar og
hitaveiturnar skuli vera a.m.k. í meirihlutaeigu ríkis,
sveitarfélaga eða fyrirtækja þeirra. Ekki mun ætlunin
að setja því neinar lagalegar skorður að samkeppnis-
reksturinn, raforkuver og raforkusala, geti verið í
einkarekstri, enda er ekki svo í gildandi lögum.
Höfundur er orkumálastjóri.
Orðræða um orkumál (2)
JDC bílar er viðurkenndur sölu- og þjónustuaðili fyrir Dodge / Chrysler / Jeep / New Chrysler LLC
JEEP GRAND CHEROKEE LIMITED
Opnunartími:
Mánudaga - föstudaga
10 - 18
Laugardaga
10 - 14
JDC bílar hf.
Krókhálsi 4
110 Reykjavík
Sími: 540 6700
jdc@jdc.is
www.jdc.is
Vél V-6 3,0 / Dísel / 218 HÖ / 510 NM
GRAND
TILBOÐ
Tilboðsverð
5.590.000 kr.