Fréttablaðið


Fréttablaðið - 22.12.2007, Qupperneq 108

Fréttablaðið - 22.12.2007, Qupperneq 108
76 22. desember 2007 LAUGARDAGUR Það er gamall íslenskur siður að gjalda barni tannfé þegar það fær sína fyrstu tönn. Að missa fyrstu barnatönnina er líka stór atburður í lífi barns. Sú tönn hefur gjarnan ratað undir kodda og með dularfull- um hætti breyst í pening meðan barnið svaf. Tannálfurinn er þekkt- ur meðal annarra þjóða og verður sífellt þekktari hér á landi þó að honum tengist hvorki ævintýri né sögur og litlar upplýsingar til um atgerfi hans eða eðli. Stefán Sturla Sigurjónsson færir ungum lesend- um ævintýri þar sem tannálfurinn skipar veigamikið hlutverk. Alína er orðin sjö ára og ekki búin að missa tönn. Flestir á hennar aldri hafa þegar misst tönn. Það sem hún veit ekki er að fyrsta tönn úr sjö ára barni er einmitt mjög mikilvæg í ævintýralandinu. Hún og tönninn hennar eiga eftir að verða mið- punktur spennandi ævintýris í landi álfa og trölla. Sagan er myndræn, hún gerist í óræðu ævintýralandi sem er kostur þegar kynntar eru til sögunnar vættir sem ekki eru þekktar í íslenskum þjóð- sögum. Blóm- álfar, tannálfar og aðrir álfar búa niðri í daln- um en tröll og óvættir í fjöll- um. Tröllin eru sýnu heimskari en álfarnir. Til þess að undirstrika muninn á álfum og tröllum tala tröllin einfaldara mál en álfarnir og hafa ekki fullt vald á íslenskri mál- fræði. Þegar tröllin tala er orðaröð önnur en almennt tíðkast, frumlag- ið færist gjarnan aftur fyrir andlag setninganna. Það virðist þó ekki vera nein regla á þessum snúningi. Til þess að sýna léttleika álfanna notar höfundur rím. Þeir bæta gjarnan rímrunu við setningarnar sem verða með þeim hætti lengri og flóknari en um leið léttar og skemmtilegar. Bókin virðist ætluð til þess að lesa upphátt. Það er mikill texti á hverri síðu og samtöl og söngvar inni á milli í textanum. Hún er prýdd fjölda litmynda eftir Jean Antoine Posocco sem hefur mynd- skreytt margar íslenskar barna- bækur. Textinn minnir á köflum á leikrit enda þegar búið að setja á fjalirnar leikrit sem byggir á sög- unni,í leikgerð höfundar. Leikfélag Sauðárkróks sýndi það nú í haust. Alína, tönnin og töframátturinn er skemmtilegt ævintýri. Því fylgir hughreysting til barna sem missa tennur seint. Sagan er spennandi, fullt af ævintýrapersónum bæði nýstárlegum og gamalkunnum. Hildur Heimisdóttir Ljóðabók í yfirlýstri herferð gegn klisjum og reglu með klisju að vopni, bók sem ætlar sér að brjóta niður öll tabú, rjúfa alla mögulega bannhelgi, skíta út hefð- bundin gildi, ráðast á (meinta) „pólitíska rétthugsun” og ögra lesandanum uns honum verður óglatt. Bók sem fyrirlítur allt sem er (meintum) smáborgara heil- agt, bók sem nærist vísvitandi á eigin óorði, eigin klisj- um, fordómum, fyrirlitningu, dónaskap, klámi og lág- kúru. Bók sem ætlar sér að vera óþolandi kjaftfor og tekst það – m.a. vegna þess að skáldið kann ýmislegt fyrir sér og yrkir mergjað ef vill. Bestu ljóðin eru býsna mögnuð, þau verstu eru sorp. Bók sem ætlar sér allsherjar vanhelgun og niðurrif, ekki síst á ljóðinu sjálfu, bók sem ætlar sér að ganga fram af lesanda sínum og gengur um leið að sjálfri sér dauðri – vísast með réttu ráði. Bók sem tætir í sig mannasiði og rífur viðtekið siðferði í tætlur – og bók- staflega heimtar af lesendum (og gagnrýnendum) að þeir beiti sig sömu meðferð. Þegar bókinni er slátrað er verkið fullkomnað, afhelgun orðs og æðis algjör og skáldið sigrar, sjálft sig og allt, einkum ef það fellur í svaðið. Dauðinn er sigurstund tómhyggju þessarar bókar, ærumorð næst skástur kostur, eigið og annarra. Skáldskapur bókarinnar ber því með sér ísmeygi- lega sjálfstortímingu, beitir aflinu jöfnum höndum gegn ljóðum sínum og lesanda og magnar ófrið þeirra á millum uns bæði falla á eigin bragði – ljóðið pissar í skóinn sinn og skýtur sig í fótinn og gerir í bólið sitt eins og til stóð (er oftast meiri klisja en klisjan sem það ræðst gegn) og lesandinn fær langvarandi óbragð í munninn, honum ofbýður og finnst að skáldið ætti að skammast sín og halda kjafti. Allt samkvæmt áætlun, allir bera skarðan hlut frá borði, allt sem fyrrum var fallegt er ömurlegt og ljótt, ljóðið ekki síst og sannar það sjálft jafnharðan. Innri sjálfseyðingarhvöt bókarinnar nær meðvituðu risi með grímulausri (klisjukenndri) kvenfyrirlitninu þar sem er konan er „blaut píka“, eitthvað til „að ríða“, „endaþarmsop“ á víðavangi – höfundur ávarpar „les- endur“ í bókarlok (76) og það eru (nema hvað!) bara karlar, lengra getur fyrirlitningin raunar ekki náð og herferð bókarinnar gegn sjálfri sér lýkur þannig með tilkomumikilli sjálfsaftöku sem sæmir henni vel. Sjálfvirk markmið bókarinnar eru ragnarök og eyð- ing, og „runk“ því helsta lífsmark hennar, dauðinn von hennar og lífið óvinur. Skáldið sér andlega flatneskju í öllu og öllum í eigin spegli og smíðar úr forinni ljóð sem síðan eiga að tortíma eigin tilurð – úthugsuð afbygging eða fretbomba sem kafnar í eigin skítalykt, jafnvel hvort tveggja í senn. Djöfulleg flétta. En fáheyrð kvenfyrirlitning er skáldinu ekki næg ósvífni til að ná áformi sínu, bókin stígur því skrefinu lengra og nær um leið hámarki sjálfstortímingar eigin ljóða: Með svo dæmalaust smekklausum tilvísunum til þjóðkunnra einstaklinga í æðstu embættum að lágkúran beinlínis leggur bókina að velli – nöfnin sem höfundur leyfir sér að vélrita á síður (t.d. 21, 32 og 50) eru svo hömlulaus óskammfeilni og smekkleysa að ásetningurinn – að ljóðin sjálf séu vitnisburður um eigið niðurrif og taki því glöð skáld sitt af lífi – tekst. Því verður skáldinu að ósk sinni og fær enga stjörnu. Dálagleg flétta en siðblind – skv. eigin kröfu. Sigurður Hróarsson Það er fátt dramatískara en að vera unglingur. Aðalpersóna unglingabókarinnar Ef þú bara vissir…, Klara Thoroddsen, upp- lifir töluvert af tilfinningasveifl- um á mjög stuttum tíma og lærir í leiðinni sitthvað um lífið. Þetta er mjög viðburðarík frásögn, það er ekki nóg með að vinkvenna- hópurinn allur verði verulega ástfanginn heldur kemur gamalt fjölskylduleyndarmál upp á yfir- borðið sem kippir fótunum undan veröldinni hennar Klöru. Í bókinni má finna kunnugleg viðfangefni unglingasagna, pæl- ingar um samskipti kynjanna, stríðni og stæla og fjölskyldu- vandamál. Þessi bók er mikil stelpusaga – eins og bókarkápan ber með sér – en höfundarnir hafa áður sent frá sér skáldsög- una Djöflaterta. Þessar tvær sögur kallast óneitanlega á en Ef þú bara vissir… er ívið ungæðis- legri og líklega ætluð yngri mark- hóp. Grallaraskapurinn er þó svipaður í báðum bókunum sem og orðræðan en allt gengur það vel upp í þessari hressilegu ungl- ingasögu. Persónugallerí höfund- anna er stórskemmtilegt, fram- vindan nokkuð spennandi og frásagnarstíllinn tekur sig mátu- lega alvarlega. Ég held að ungar stúlkur geti haft heilmikið gaman af þessari bók. Kristrún Heiða Hauksdóttir BÓKMENNTIR Stefán Sturla Sigurjónsson leikstjóri sendir frá sér ævintýri fyrir börn og fullorðna. Tannálfabálkur BÓKMENNTIR Ef þú bara vissir… eftir Mörtu Maríu Jónasdóttur og Þóru Sigurðardóttur ★★★ Hressileg og viðburðarík unglingasaga Unglingaórói og allt í steik Siðblind ljóð að eigin ósk BÓKMENNTIR Ingólfur Gíslason: Sekúndu nær dauðanum – vá, tíminn líður! BÓKMENNTIR Alína tönnin og töframátturinn Stefán Sturla Sigurjónsson ★★★ Skemmtilegt ævintýri tengt fyrsta tannmissi. 7. og 8. des uppselt 30. des SENDU SMS JA ACF Á NÚMERIÐ 1900 OG ÞÚ GÆTIR UNNIÐ! Vinningar eru Bíómiðar fyrir tvo, DVD myndir, varningur tengdur myndinni og margt fleira! SMS LEIKUR Vi nn in ga r v er ða a fh en di r h já B T Sm ár al in d. K óp av og i. M eð þ ví a ð ta ka þ át t e rt u ko m in n í S M S kl úb b. 9 9 kr /s ke yt ið . JÓLAMYNDIN Í ÁR! STÓRSKEMMTILEG GAMANMYND FYRIR ALLA FJÖLSKYLDUNA! SÝND MEÐ ÍSLENSKU OG ENSKU TALI.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.