Fréttablaðið - 20.01.2008, Page 73

53 MENNING
hún, „og gaman að sjá þessa
umvendingu á íslenskum sjónvarps-
markaði“.
Nýr kvikmyndasamningur
Kvikmyndagerðarmenn hafa lagt
ríka áherslu á það í samræðum og
samningum við ríkisvaldið að hlut-
ur leikins efnis fyrir sjónvarp verði
stækkaður: þegar menningarsjóður
útvarpsstöðva var lagður niður
runnu reytur hans í svokallaðan
sjónvarpssjóð hjá Kvikmyndasjóði
sem var um það bil að breytast í
Kvikmyndamiðstöð. Nýr samning-
ur kvikmyndaiðnaðarins í fyrra
gerði ráð fyrir að verulegum fjár-
munum yrði bætt í þá deild kvik-
myndamiðstöðvar. Hafa þess sést
merki í síðustu úthlutunum að nokk-
ur verkefni eru að komast af stað
sem vænta má að endi á skjám
landsmanna. Raunar er framlag úr
almannasjóðum til slíkrar fram-
leiðslu árangursríkari fjárfesting
en styrkir til kvikmyndaframleiðslu
á löngum myndum, ef litið er til
þess hverjar áhorfendatölur geta
orðið: kvikmyndir eftir íslenska
kvikmyndagerðarmenn ná fáar
verulega góðri aðsókn en áhorf á
íslenskt leikið efni í sjónvarpi getur
náð undraverðum fjölda. Allir litir
hafsins náðu 49,6% áhorfi í aldurs-
hópnum 12-80 ára. Mæling á áhorfi
Næturvaktarinnar sýndi að 32%
áhorfenda í sama aldurshóp fylgd-
ust með. Áhorf á þessa þætti hefur
því verið nærri 150 og 100 þúsund
áhorfenda.
Minna má á að aðsóknarmesta
íslenska kvikmyndin á síðasta ári
var Astrópía en hana sáu rúmlega
45 þúsund bíógestir. Var hún
aðsóknarmesta mynd liðins árs.
Samkvæmt lista Smáís skipa næstu
tíu sætin erlendar myndir, en í 11.
sæti voru Veðramót með rúmlega
17 þúsund áhorfendur, Köld slóð dró
að sér rúmlega 14 þúsund gesti.
Íslenskar leiknar myndir ná aðeins
litlum hlut þeirra sem horfa á leikið
efni í sjónvarpi ef marka má upp-
gjör kvikmyndaaðsóknar á síðasta
ári. Íslendingar eyddu 1.104.938.460
krónum árið 2007 í aðgangseyri í
kvikmyndahús landsins og 1.477.278
miðar voru seldir.
Stöðvar 2 megin
Pálmi Guðmundsson, sjónvarps-
stjóri á Stöð 2, segir menn þar á bæ
ætla að leggja um 300 milljónir í
innlenda leikna þætti á næstu miss-
erum. Um 20 milljónir fáist í hverja
röð frá Kvikmyndamiðstöð og er
Pressan fyrsta röðin sem fær það
tillegg af almannafé. Næturvaktin
var framleidd án tilleggs frá Kvik-
myndamiðstöð. Framhald hennar
er nú á teikniborðinu, lokavinna
stendur yfir í handritsgerð fyrir
Dagvaktina en tökur hefjast í mars.
Er tólf þátta röð fyrirhuguð á dag-
skrá á komandi hausti en þættirnir
eru um 35 mínútur að lengd. Það er
sami hópurinn sem stendur að
verkinu og vann Næturvaktina;
Ragnar Bragason leikstýrir en
Saga film er framleiðandi. Þá er í
undirbúningi réttardrama, krimmi,
sem kallast Réttur og þeir Sigurjón
Kjartansson og Óskar Jónasson
veita því verkefni forstöðu. Átta
þættir eru fyrirhugaðir. Þriðja
leikna þáttaröðin sem er ákveðin
hjá Stöð 2 er Sylgja, gamanþættir
um unga konu sem vinnur hjá fjár-
málafyrirtæki í höfuðborginni og
er ákveðið að Ilmur Kristjánsdóttir
leiki aðalhlutverkið. Þeir verða tólf
talsins og Silja Hauksdóttir leik-
stýrir.
Úr Efstaleitinu
Þórhallur Gunnarsson hjá Ríkisút-
varpinu segir afráðið að Manna-
veiðar, sem Reykjavík Films fram-
leiðir undir leikstjórn Björns
Brynjólfs Björnssonar, verði frum-
sýnd á Ríkissjónvarpinu um pásk-
ana. Sú röð byggir á sögu Viktors
Arnar Ingólfssonar, Aftureldingu,
sem kom út 2005. Þá eru fyrirhug-
aðar á komandi hausti sýningar á
þáttaröðinni Svörtum englum sem
Saga Film framleiðir eftir tveimur
sögum Ævars Arnar Jósepssonar,
Skítadjobbi og Svörtum englum.
Þórhallur gerir ráð fyrir að á
næstu misserum verði á vetrardag-
skrá Ríkissjónvarpsins leikið inn-
lent efni í rúmar tuttugu vikur af
þeim rétt þrjátíu sem vetrardag-
skráin varir. Fyrirhugaðar séu raðir
sem bæði séu gamanþættir og
drama þegar fyrrnefndum krimma-
röðum ljúki. Hann segir það hafa
komið á óvart hvað kvikmyndaiðn-
aðurinn hafi verið reiðubúinn að
leggja fram góðar og mótaðar hug-
myndir að leiknu efni af ýmsu tagi
fljótt. Á borðum í Efstaleiti liggi vel
á annan tug ágætra hugmynda að
leiknu efni.
Hvað kostar þáttaröð?
Enn ríkir nokkur feimni hjá íslensk-
um framleiðslufyrirtækjum og
sjónvarpsstöðvum að gefa upp
kostnað. Allir litir hafsins voru þrír
klukkustundar langir þættir sem
kostuðu samtals 120 milljónir. Talið
er að Pressan kosti um 75 milljónir;
það hefur ekki fengist staðfest en
þeir eru sex nær klukkustundar
langir þættir og verður það að telj-
ast ódýrt enda hröð framleiðsla með
miklu álagi á alla sem nálægt henni
koma. Mannaveiðar, sem eru fjórir
40-45 mínútna þættir, kostuðu 63
milljónir staðfestir Björn Brynjólfur
Björnsson.
Framleiðendur kvikmynda eru
glaðari og gjarnari að greina frá
framleiðslukostnaði kvikmynda
sinna: Mýrin kostaði 160 milljónir
og Brúðguminn, sem frumsýndur
var fyrir helgi, var framleiddur
fyrir álíka upphæð.
Breytur í framreiðslukostnaði
eru gríðarmargar: þá ræður hvort
allt er tekið í veri eða á öðrum töku-
stöðum, hvort sviðsetning er flókin
eða einföld og hlutverk mörg. Miklu
skiptir hvort úthald er fjarri heima-
högum, hvort sérstök brögð eru eða
unnið með mikla eftirvinnslu með
tölvuvinnslu sem er orðin sjálfsögð
erlendis og getur sparað leikmynd
og lýsingu þrátt fyrir að vera sjálf
dýr.
Dýrasta sjónvarpsefni sem fram-
leitt er á Bretlandseyjum er þættir
sem gerast á liðnum tíma, heimta
búninga og hárgreiðslur og töku-
staði frá löngu liðinni tíð. Samt
keppast Bretar við að framleiða
slíkt efni sökum þess að það nýtur
mikillar hylli og selst um allan
heim.
Fjármögnun
Þórhallur segir að sjónvarpið leggi
fram til framleiðslu leikins efnis 15-
25 prósent framleiðslukostnaðar.
Sjóður Ólafsfells leggi annað eins á
móti. Samanlagt framlag þeirra geti
verið allt að helmingi framleiðslu-
kostnaðar. Þá er eftir framlag úr
Kvikmyndamiðstöð ef fæst.
Á þessu ári eru áætlaðar 80 millj-
ónir í styrki frá Kvikmyndamiðstöð
fyrir leikið sjónvarpsefni, á næsta
ári fer styrkurinn upp í 95 milljónir
og 2010 verða þar í sjóði 125 millj-
ónir. Styrkur í Pressuna og Svarta
engla var rúmar 20 milljónir í hvort
verkefni.
Með því móti stendur fjármögnun
á íslenskum markaði ekki undir
kostnaði við lengri raðir. Þá er eftir
að reikna endurgreiddan innlendan
framleiðslukostnað frá iðnaðarráðu-
neytinu sem er núna 14 prósent en
kvikmyndagerðarmenn vilja fá þær
endurgreiðslur hækkaðar. Einnig
eru framlög úr erlendum sjóðum á
borð við Norræna kvikmynda- og
sjónvarpssjóðinn og Media-sjóð Evr-
ópusambandsins, framlag frá
erlendum sjónvarpsstöðvum, en
aðkoma þeirra að dýrari þáttaröðum
er nauðsynleg og getur því brúað
bilið og komið framleiðanda yfir
rauða strikið. Erlend tengsl heimta
hins vegar af framleiðendum aðra
vinnu en bara að ná saman sem
mestum fjármunum hér heima. Þá
verða menn að leggjast í víking.
Að sögn Þórhalls tókst að ná for-
sölu á Svarta engla þegar á handrits-
stigi í haust en sænska sjónvarpið
keypti þættina. Fyrir bragðið á Saga
film möguleika á styrk úr Norræna
sjóðnum en tvær norrænar stöðvar
þarf til að menn séu gjaldgengir þar.
Engin íslensk sjónvarpsþáttaröð
fékk styrk úr Norræna kvikmynda-
og sjónvarpssjóðnum á síðasta ári.
Margt á döfinni
Innan bransans, eins og kvikmynda-
gerðarmenn segja, eru þegar kunn-
ar þróaðar hugmyndir að þáttaröð-
um sem ekki er vitað á þessu stigi
hvar enda: Sveinbjörn Baldvinsson
hefur skrifað þáttaröð fyrir Pega-
sus sem kallast Hamarinn. Hann
hefur mesta reynslu í skrifum af
þessu tagi, vann á sínum tíma við
skrif fyrir danska aðila fyrir þátta-
röðina Taxa og Forsvar sem báðar
voru sýndar hér. Hann semur einnig
handrit fyrir Mannaveiðar.
Frumdrögin að Hamrinum urðu
til um svipað leyti og Allir litir hafs-
ins mótuðust og er stefnt að tökum
síðsumars, en þetta eru fjórir 55
mínútna þættir. Að sögn Snorra er
framleiðslukostnaður á milli 150 og
160 milljónir. Verkið er mannmargt
og tökur fara fram úti á landi.
Þá hefur lengi verið í undirbún-
ingi þáttaröð eftir Ólaf Hauk
Símonarson sem kallast Þorpið og
Ólafur Rögnvaldsson, framleiðandi
hjá Ax film, vinnur að. Það er því
margt í bígerð hjá íslenskum sjón-
varpsstöðvum og framleiðendum
sem þær starfa mest með. Fram
undan er margfalt meira leikið efni
á íslenskum sjónvarpsstöðvum en
áður hefur verið í framboði, kunn-
ugir tala um að leikið efni hafi
meira en tífaldast í mínútum talið.
Laufey Guðjónsdóttir segir margt
vera í pípunum en utan sjónvarps-
stöðvanna er Kvikmyndamiðstöð
fyrsti áfangi þegar hugmynd hefur
verið mótuð og er kynningarbær.
Hún lýsir samt eftir hugmyndum
að efni eftir börn en eins og skrá
hér að framan um nýtt íslenskt efni
sýnir er það ekki ætlað ungum
áhorfendum nema við teljum mis-
indismenn og myrkraverk vera við
barna hæfi.
Pálmi Guðmundsson sjónvarpsstjóri.
Stöð 2 fjárfestir fyrir hundruð milljóna í
leiknu efni.
Björn Brynjólfur Björnsson leikstjóri og
framleiðandi: „Nú er bara undir okkur
kvikmyndagerðarmönnum komið að
segja góðar sögur.”
Nú er bara
undir okkur
kvikmyndagerðar-
mönnum komið að
segja góðar sögur,“
segir Björn Brynjólfur
Björnsson, leikstjóri
Mannaveiða, sem RUV
frumsýnir á páskum.
Brúðgumi Baltasars Kormáks er skemmtileg mynd. Ég myndi segja að
hún sé það sem við þekkjum erlendis frá sem „feel-good“ mynd og
maður kemur út úr myrkum bíósalnum frekar ánægður með sjálfan sig
og lífið og tilveruna. Þetta er á köflum bráðfyndin mynd sem gerir
eflaust það sama fyrir taugakerfið og einn tími í hlátursjóga.
Sagan er sögð á tveimur tímaplönum. Jón (Hilmir Snær), miðaldra
bókmenntafræðikennari í Háskólanum, er kominn í þrot með barnlaust
samband sitt við Önnu (Margréti Vilhjálms). Hún er tæp á geði, líklega
með geðhvarfasýki, og er fljót að sveiflast á milli ofsakæti og fýlu. Þau
fara til Flateyjar sumarið 2006 til að reyna að lappa upp á sambandið.
Þar birtist Þóra (Laufey Elíasdóttir, áður söngkona með hinni frábæru
PPPönk), tvítugur fulltrúi krúttkynslóðarinnar. Jón hefur kennt henni í
bókmenntafræðinni og hún stefnir nú ótrauð á að ná ástum Jóns. Jón
hefur því um tvo kosti að velja, brakandi fersk ástarævintýri með
ungpíu eða þrúgandi sambandstjasl með Önnu greyinu. Hann velur
fyrri kostinn.
Á seinna tímaplaninu, sumarið 2007, er staðan sú að Anna er horfin
og brúðkaup Jóns og Þóru stendur fyrir dyrum. Við sjáum daginn og
nóttina fyrir brúðkaupið, fylgjumst með gestum og íbúum í Flatey og
undirbúning veislunnar. Svo kemur auðvitað að brúðkaupinu sjálfu og
stóru spurningunni: Verður eitthvað af þessu?
Í miðpunkti myndarinnar er sjálfhverfa bókmenntagufan Jón. Þetta
er tvístígandi náungi sem átti einhvern tímann drauma um að slá í
gegn í bókmenntaheiminum en flýtur nú áfram í lífinu og tekur því
sem að höndum ber. Hilmir Snær túlkar Jón á því sem virðist tilþrifa-
lausri sjálfsstýringu, en hvernig er svo sem hægt að leika svona mann
öðru vísi? Það er þó ekki laust við að manni finnist Hilmir nákvæmlega
eins í þessari mynd og einhverju öðru sem maður hefur séð hann í.
Þótt „geðveika konan“ sé þekkt minni í íslenskum bíómyndum bætir
Margrét Vilhjálmsdóttir nýjum vinklum við persónuna og sýnir
stórleik á köflum, til dæmis í Jónsmessunæturkastinu. Laufey Elías-
dóttir er mjög eðlileg og góð sem jákvæða ungpían Þóra sem vill
„bjarga“ Jóni. Maður skilur þó ekki alveg hvers vegna Þóra er svona
hrifin af bókmenntaþunnildinu. Kannski er það af því hann er svo
sætur, eða kannski af því hún gróf upp gamalt ástarljóð eftir hann sem
hún telur sýna hans innri mann.
Í hópi aukaleikara blómstrar fólk hægri vinstri. Stjörnur
myndarinnar eru tvímælalaust Ólafía Hrönn Jónsdóttir og Jóhann
Sigurðarson sem leika tengdafólk brúðgumans. Þau eru hreinlega
frábær og á meðan á myndinni stendur bíður maður spenntur eftir að
sjá þau birtast aftur á tjaldinu. Þau eiga stóran þátt í djúpu hlátrasköll-
unum sem myndin framkallar. Þröstur Leó Gunnarsson og Ólafur
Darri Ólafsson leika grínléttandi erkitýpur. Þröstur lókallúðann Börk,
sem í lítilli hliðarsögu hefur tekist að fá Jón til að koma upp golfvelli í
eyjunni, og Ólafur fulla fíflið Sjonna. Báðir eru góðir. Sömuleiðis Ilmur
Kristjánsdóttir í hlutverki seinfæru systur brúðarinnar og Ólafur Egill
Egilsson í hlutverki Séra Ólafs. Allar þessar persónur eru dregnar upp
ljóslifandi, frábærlega unnar af leikurum og leikstjóra. Þótt hér sé
bíómyndaklisjan „skrítna fólkið á landsbyggðinni“ til staðar er mun
meira kjöt á þeim beinum en áður. Allar persónur myndarinnar eru
lúserar hver á sinn hátt. Viðkunnanlegir lúserar í hamingjuleit. Svona
eins og við öll hin.
Bjarta íslenska sumarnóttin og eyjan snotra Flatey eru umgjörð
sögunnar. Mörg skot og senur í myndinni eru með því allra flottasta
sem maður hefur séð í íslenskri mynd. Til dæmis „kríuatriðið“ þegar
Anna kemst að framhjáhaldi Jóns og fylliríið á hæðinni og eftirmálar
þess. Baltasar velur ekkert nema toppfólk til að vinna með sér. Bæði
leikmyndin og tónlist Jóns Ólafssonar og Sigurðar Bjólu fellur sem
dæmi svo eðlilega að heildarpakkanum að maður tekur ekki eftir þeim.
Að velja rammíslensk dægurlög í myndina – Stuðmannaslagara og
Samferða eftir Magnús Eiríksson í gullfallegum hápunkti myndarinnar
– rammar inn það sem Baltasar er að gera með þessari mynd: að búa til
íslenska skemmtun sem er stælalaus og eins langt frá því að vera hipp
og kúl og hugsast getur. Baltasar svissar meistaralega á milli tímaplan-
anna tveggja og framvinda myndarinnar er þægileg og stígandi góður.
Hægt hefði verið að enda myndina fyrr en Baltasar kýs að gera en
halinn, þótt stuttur sé, er afhjúpandi og bætir heilmiklu við söguna og
hvernig maður upplifir hana.
Brúðguminn er mjög vel heppnuð skemmtimynd um leitina að
hamingjunni. Hún kemst ekki að frumlegri niðurstöðu heldur standa í
myndarlok eftir klisjurnar „Sá sem er hamingjusamur lengur en í tíu
mínútur er fífl“, og það sama og Jón Ársæll þylur nú í bílaauglýsingu:
„Hamingjan er ekki áfangastaðurinn heldur leiðin“. Hitt er svo annað
mál að klisjur eru klisjur af því þær eru sannar. Dr. Gunni
Viðkunnanlegir
lúserar
Brúðguminn er skemmtileg mynd sem lætur áhorfendur hlæja og líða vel.
BRÚÐGUMINN
Leikstjóri: Baltasar Kormákur
Aðalhlutverk: Hilmir Snær Guðnason, Margrét Vilhjálmsdóttir og Laufey
Elíasdóttir
✸✸✸✸