Fréttablaðið - 15.02.2008, Blaðsíða 26

26 15. febrúar 2008 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Pósthúsið - S: 585 8300 - www.posthusid.is
Nú þegar farið er að myrkva úti viljum við vinsamlega minna
íbúa á að hafa kveikt á útiljósum við heimili sín til að
auðvelda blaðberum Fréttablaðsins aðgengi að lúgu.
Munum eftir útiljósunum !
Fyrirfram þakkir, dreifing Fréttablaðsins
Þessa dagana heyrir maður víða utan af sér að stjórnmála-
menn almennt eigi í vanda. Að
búið sé að gengisfella stjórnmálin
og traust fólks á stjórnmálamönn-
um fari þar af leiðandi minnk-
andi. Á örfáum mánuðum hefur
tvisvar verið myndaður nýr
borgarstjórnarmeirihluti í
Reykjavík en forsendur valda-
skiptanna virðast ekki vera aðrar
en einhvers konar refskák; óvinir
gærdagsins eru skyndilega orðnir
vinir og öfugt. En hvað felst í
gengisfellingu stjórnmálanna?
Hverjar geta verið orsakir þess
að stjórnmálamenn missa traust
almennings? Og er sanngjarnt að
alhæfa um stjórnmálamenn
almennt að þessu leyti? Stjórnmál
geta snúist um ýmsa hluti. Eitt af
grundvallaratriðum stjórn-
málanna er að þar er tekist á um
framtíðina og sýn okkar á það
hvernig æskilegt samfélag eigi að
vera. Við gerum þá kröfu til
kjörinna fulltrúa að þeir séu
málefnalegir og ekki síst að þeir
standi við þau fyrirheit sem þeir
hafa gefið í kosningabaráttu. Við
megum ekki gleyma því að allur
hasarinn í borgarstjórn Reykja-
víkur hefur frá upphafi snúist um
þetta.
Orkuveitan í almannaeign
Síðastliðið haust hugðist þáver-
andi borgarstjórnarmeirihluti
framkvæma grundvallarbreyt-
ingu á Orkuveitu Reykjavíkur
sem enginn flokkur hafði haft á
stefnuskránni í borgarstjórnar-
kosningunum 2006. Það átti að
sameina Orkuveitu Reykjavíkur
öðru fyrirtæki og afhenda þessu
fyrirtæki stóran hluta af eigum
Orkuveitunnar. Búið var að velja
forystumenn án skýringa, þeim
afhentir kaupréttarsamningar
upp á tugi milljóna og fundur í
stjórn fyrirtækisins sem átti að
staðfesta gjörninginn var
ólöglega boðaður. Mikil og
þverpólitísk samstaða virtist vera
að myndast um þetta og aðeins
einn flokkur lýsti einarðri
andstöðu við þessa hálfeinkavæð-
ingu um leið og þessir málavextir
voru kunnir. Það var að sjálf-
sögðu Vinstrihreyfingin – grænt
framboð.
Eftirmálann þekkja allir.
Sjálfstæðisflokkurinn klofnaði í
málinu og meirihluti borgar-
stjórnarflokksins vildi ganga
lengra og einkavæða Orkuveitu
Reykjavíkur. Borgarstjórnar-
meirihlutinn klofnaði í málinu og
nýr meirihluti var myndaður.
Framan af var óljóst um framtíð
Orkuveitu Reykjavíkur en góðu
heilli var oddviti vinstrigrænna,
Svandís Svavarsdóttir, sett í
lykilstöðu til að móta hana.
Ávinningurinn af því starfi kemur
berlega í ljós núna þegar myndað-
ur er nýr hægrisinnaður meiri-
hluti í Reykjavík. Í málefnasamn-
ingi hans kemur fram að
Orkuveita Reykjavíkur eigi að
öllu leyti að vera í eigu almenn-
ings. Þetta er dæmi um málefna-
legan árangur af stjórnmálum.
Fyrir rúmum fjórum mánuðum
voru borgarfulltrúar vinstri-
grænna einir um þetta sjónarmið,
en núna ríkir fullkomin samstaða
um það í borgarstjórn Reykjavík-
ur.
Eftirsókn eftir embættum
Í samhengi við þetta virðist
manni skipta óendanlega miklu
minna máli hvaða flokkar eiga
formann hinnar eða þessarar
nefndar í borgarkerfinu, eða hver
fær að vera borgarstjóri.
Eftirsókn eftir embættum er
nefnilega ekki eitt af þeim
verkefnum sem almenningur
hefur kosið stjórnmálamenn til að
sinna. Þeir virðast hins vegar
misskilja það. Þess vegna þurfum
við núna að ekki einungis að þola
umræður um jafn fánýta hluti og
hvort borgarstjórinn heitir Dagur
eða Ólafur – heldur leikur allt á
reiðiskjálfi yfir því hver á að
vera borgarstjóri eftir eitt ár.
Verður það Vilhjálmur Þ. eða
Hanna Birna, eða kannski einhver
fígúra sem Geir H. Haarde treður
í embættið til að sýna að hann sé
sá sem ræður í Sjálfstæðisflokkn-
um.
Vantraust á stjórnmálamönnum
er ekki ný bóla á Íslandi. Fyrir 25
árum var nákvæmlega sama
umræða í gangi og við heyrum
núna. Ýmsar skýringar voru
nefndar fyrir þverrandi trausti
og áliti á stjórnmálamönnum, en
ástæða er til að vekja athygli á
orðum Jóns Baldvins Hannibals-
sonar, sem þá var nýsestur á þing,
og taldi eina ástæðu vera þá „að
stjórnmálamenn, og sérstaklega
meðlimir löggjafarvaldsins, eru
alltaf að leita eftir því að gerast
allt annað en þeir eiga að vera.
Þeir eru að sækjast eftir starfsað-
stöðu og völdum á sviði fram-
kvæmdarvaldsins í stað þess að
tryggja sjálfstæði sitt til eftirlits
með því“.
Þessa varnaðarorð Jóns
Baldvins voru frekar skynsam-
leg, en þróunin hefur ekki orðið
sú sem hann vildi árið 1982. Þess í
stað er stöðugt verið að auka veg
framkvæmdavaldsins og mark-
mið stjórnmálamanna er fyrst og
fremst að vera embættismenn
fremur en fulltrúar kjósenda.
Þeir vilja vera ráðherrar og
borgarstjórar í stað þess að setja
valdi þessara blessuðu –herra og
–stjóra einhverjar skorður. En sú
pólitík sem snertir líf almennings
í landinu snýst um allt annað.
Gengisfelling stjórnmálanna
SVERRIR JAKOBSSON
Í DAG | Lýðræðið
UMRÆÐAN
Sjávarútvegur og mannréttindi
Í Fréttablaðinu 7. febrúar sl. birtist stutt og yfirlætislaus frétt undir fyrirsögn-
inni: „Grétar Mar Jónsson: Undrast þögn
þjóðkirkjunnar“. Grétar Mar, alþingis-
maður Frjálslynda flokksins, kallar þar
eftir afstöðu presta þjóðkirkjunnar til
þess álits Mannréttindastofnunar Sam-
einuðu þjóðanna, að Alþingi Íslendinga
hafi brotið mannréttindi á þegnum þessa
lands með því að afhenda sérvöldum
gæðingum sameiginlega auðlind í eigin-
hagsmunaskyni og endurreisa þar með lénsskipulag
á Íslandi.
Undir þetta ákall Grétars Mars skal hér eindregið
tekið. Reyndar er með hreinum ólíkindum að
prestar þjóðkirkjunnar hafi nánast slegið þagnar-
múr um siðleysi gjafakvótakerfisins. Á meðan
sjávarbyggðir landsins voru tættar í sundur og í
stað samheldni komu sundruð samfélög, þögðu
leiðtogar kristinna manna í landinu.
Einn prestur stóð samt sína vakt, hélt sínu striki í
gegnum þykkt og þunnt og lét ekki
bugast, þótt hart væri að honum sótt af
valdsmönnum. Sr. Örn Bárður Jónsson,
sóknarprestur í Neskirkju, hefur ítrekað
gagnrýnt gjafakvótakerfið á grundvelli
kristilegs siðgæðis. Nýleg dæmi eru
predikun í Neskirkju 3. apríl 2005 og á
sjómannadaginn 3. júní 2007. Örn ritaði
einnig pistla í DV fyrir nokkrum árum og
fann ítrekað að kerfinu. Smásaga hans
„Íslensk fjallasala hf.“ birtist í Lesbók
Morgunblaðsins 10. apríl 1999 og olli
miklu fjaðrafoki en hún fjallaði öðrum
þræði um gjafakvótakerfið og þá
tilhneigingu í þjóðfélaginu að allt sé til
sölu. Ef farið er inn á heimasíðu sr. Arnar,
ornbarður.annall.is, og slegið inn leitarorðinu „kvót“
kemur upp nær tugur af ræðum og pistlum, þar sem
vikið er að kvótakerfinu.
Íslenska þjóðkirkjan þarfnast hugrakkra presta á
borð við sr. Örn og fleiri presta, sem þora að berjast
gegn rangsleitni og mannréttindabrotum – ekki bara
í útlöndum en einnig á heimaslóð, þegar brotin eru
heilög réttindi á fólkinu, sem þeir eiga að þjóna.
Höfundur er prófessor.
Hugrakkir prestar óskast
SVANUR KRISTJÁNSSON
Ekki alveg sjálfur
Í Kastljósi á miðvikudag vék Gísli
Marteinn Baldursson sér fimlega
undan spurningum um hvort hann
styddi Vilhjálm Þ. Vilhjálmsson ef
hann ákvæði að verða borgarstjóri
að rúmu ári. Gísli sagði að Vilhjálmur
hefði farið fram á svigrúm til að meta
stöðu sína; hann yrði að komast að
niðurstöðu sjálfur og aðrir borgarfull-
trúar myndu styðja hana, svo lengi
sem þeir fyndu að það
væri í góðri sátt við
borgarbúa. Síðar í þætt-
inum sagði Gísli hins
vegar að hann gerði ráð
fyrir að Vilhjálmur tæki
ákvörðun í samráði
við aðra
borgarfulltrúa
Sjálfstæðis-
flokksins. Sjálfsagt er það bara
varúðarráðstöfun ef Vilhjálmur skyldi
komast að „rangri“ niðurstöðu.
Til hvers?
Settur hefur verið á laggirnar stýri-
hópur sem á að fjalla um skipulag
Vatnsmýrarinnar. Hópurinn á að
vinna á grunni tillagna sem fram
komu í alþjóðlegri hugmyndasam-
keppni, en í þeim öllum er
gert ráð fyrir að flugvöll-
urinn víki. Borgarstjórn-
armeirihlutinn boðar
aftur á móti óbreytt
ástand í flugvallarmálinu
út kjörtímabilið. Ekki
verður því betur séð en
að skipun þessa stýri-
hóps sé með öllu
tilgangslaus.
Áfram Svandís
Vinstri græn eru harðir gagnrýnendur
en elsk að forystumönnum sínum.
Flokksmenn fylkjast nú um Svandísi
Svavarsdóttur og hver á fætur öðrum
skrifar lofgrein um framgöngu hennar
í REI-málinu og stýrihópinn sem hún
leiddi. Á mánudag skrifaði
Huginn Freyr Þorsteinsson grein
um „pólitískt ippon“ Svandísar;
Árni Þór Sigurðsson alþingismaður
hamraði járnið daginn eftir undir
fyrirsögninni „Afrek Svandísar“ og
í gær birtist grein í Mogga eftir
Jón Bjarnason alþingismann með
yfirskriftinni „Sigur Svandísar“. Hafi
það farið framhjá einhverjum skal
því haldið til haga hér að Vinstri
grænum finnst Svandís frábær.

bergsteinn@frettabladid.is
M
un meiri áhugi er fyrir því að kasta krónunni og
taka upp evru, en ganga í Evrópusambandið.
Nokkuð sama virðist hvort litið er til skoðanakann-
ana meðal almennings eða skoðanakannana meðal
forsvarsmanna fyrirtækja; áhuginn fyrir upptöku
evru er mun meiri en áhuginn fyrir aðild að ESB. Þá hafa var-
færnir stjórnmálamenn í Evrópusambandsmálum talað um að
skoða þurfi hvort hægt sé að taka upp evru áður en full aðild að
Evrópusambandinu sé tekin til greina.
Svo virðist sem nú þurfi að endurskoða þessa afstöðu. Skýrt kom
fram á Viðskiptaþingi í gær, bæði hjá stjórnarmanni í Evrópska
seðlabankanum og sendiherra Evrópusambandsins gagnvart
Íslandi, að einhliða upptaka evrunnar myndi leiða til árekstra við
Evrópusambandið. Spurningin virðist því frekar verða hvort við
viljum taka upp evruna innan Evrópusambandsins eða halda í
krónuna utan þess.
Þetta er nokkuð sem forsvarsmenn tveggja af hverjum þremur
fyrirtækjum þurfa að taka afstöðu til, en það er það hlutfall for-
svarsmanna fyrirtækja sem vilja losna við krónuna. Meirihluti
þeirra er nú því mótfallinn að ganga í Evrópusambandið. Það
hlutfall gæti breyst ef möguleikinn á því að kasta krónunni fyrir
evru án sambandsaðildar er ekki lengur talinn fyrir hendi.
Formaður Viðskiptaráðs sagði á Viðskiptaþingi í gær brýnt að
huga vel að efnahagslegum áhrifum aðildar að Evrópusambandinu.
Samtök iðnaðarins hafa tekið mun dýpra í árinni og hvatt til aðild-
ar. Nú er komið að Samtökum atvinnulífsins að gera upp við sig,
hvort það telji félagsmönnum sínum, og þjóðinni allri, hagstæðara
að standa utan aðildar eða innan. Það sem hefur helst staðið í vegi
fyrir sameiginlegri ályktun SA er mismunandi afstaða tveggja
aðildarfélaga; Samtaka iðnaðarins og Landssambands íslenskra
útvegsmanna. LÍÚ hefur verið mótfallið aðild á þeirri forsendu
að þjóðin muni missa forræði yfir auðlindum sínum. Á sama tíma
heyrist frá forsvarsmönnum sjávarútvegsfyrirtækja jákvætt við-
horf gagnvart upptöku evru. Ef hagsmunir tryggari gjaldeyris en
krónunnar reynast nógu ríkir meðal útvegsmanna gæti afstaða
þeirra til aðildar breyst. Aðalfundur Samtaka atvinnulífsins verð-
ur haldinn upp úr miðjum apríl. Ekki er ólíklegt að ekki síðar en
þá hafi samtökin myndað sér skoðun á upptöku evrunnar annars
vegar og aðild að Evrópusambandinu hins vegar.
Alþýðusambandið segir EES-samninginn hafa veikst og hefur
áhyggjur af stöðu hans. Ef afstaða þess til alþjóðasamstarfs er
skoðuð virðist ljóst að ASÍ er ekki fráhverft aðild. Það á bara eftir
að taka skrefið og lýsa yfir stuðningi. Þegar þessir tveir stóru hags-
munahópar, samtök launþega annars vegar og atvinnurekenda
hins vegar, hafa gert upp við sig hvort hagsmunir þeirra félags-
manna fara betur með eða án krónunnar er von til þess að stjórn-
málamenn fari að ranka við sér í umræðunni. Hún virðist í það
minnsta vera komin á fleygiferð alls staðar nema á þingi.
Innganga í Evrópusambandið og upptaka evru:
Eitt leiðir af öðru
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR
Spurningin virðist því frekar verða hvort við viljum
taka upp evruna innan Evrópusambandsins, eða
halda í krónuna utan þess.