Fréttablaðið - 29.04.2008, Blaðsíða 16

16 29. apríl 2008 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björgvin Guðmundsson og Björn Ingi Hrafnsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Ung vinkona mín er þessa dagana að ljúka háskólanámi.
Hún er sjálfstæð móðir, dugleg og
hæfileikarík og útskrifast
samtímis í tónlistarnámi frá
annarri menntastofnun. Fyrir
skömmu var auglýst álitlegt starf í
opinberri stjórnsýslu sem hún sótti
um og var boðið að koma í viðtal.
Tveir skólabræður hennar voru
þegar búnir að fá sams konar störf
og áður en hún fór í viðtalið kynnti
hún sér hvaða laun þeir hefðu farið
fram á og fengið.
Starfsmannastjórinn reyndist
vera fagleg, blátt áfram og
viðfelldin kona. Hún hafði skoðað
umsókn hennar, meðmæli,
menntun og starfsferil og þótti
nokkuð til um. Sagði að þekking á
því sem hún hefði sérhæft sig í
kæmi sér afar vel fyrir þessa
stofnun og lýsti umbúðalaust yfir
áhuga á að fá hana til starfa.
Vinkona mín var að vonum
ánægð með þessar móttökur. Þegar
þar kemur í samtalinu að hún er
spurð hvaða væntingar hún hafi
um laun og fríðindi, nefnir hún
upphæðina sem hún veit að
skólabræður hennar hafa í laun.
Konan horfir á hana eins og hún
hafi látið út úr sér einhverja
fjarstæðu og segir vinsamlega að
þau hafi allt aðrar hugmyndir um
launagreiðslur. Þessi upphæð komi
ekki til greina.
Unga konan sagðist vita hvað
skólabræðrum hennar væri borgað
og hún sæi ekki ástæðu til að fara
fram á lægri laun en strákarnir.
Eftir að hafa spjallað um málið
fram og aftur kveður umsækjand-
inn með vinsemd og segir málið í
höndum starfsmannastjórans.
Ekki er haft samband við hana
aftur og skömmu síðar fréttir hún
að búið sé að ráða í stöðuna.
Jafningjaspjall
Þó að þessi unga kona hafi staðið
fast á sínu, er hún raunsæ í betra
lagi og með ríka ábyrgðarkennd.
Hún er með barn á framfæri og
missir núverandi húsnæði þegar
námi lýkur. Þegar raddir fara að
heyrast um að erfitt geti orðið
fyrir ungt fólk að fá góð störf
vegna þeirra aðstæðna sem ríkja í
þjóðfélaginu, segir hún við
fjölskyldu sína að sá möguleiki sé
greinilega inni í myndinni að hún
fái ekki vinnu á næstunni. Hins
vegar hefði hún ekki með nokkru
móti getað brugðist öðruvísi við.
Hún hefði aldrei sæst við sjálfa
sig ef hún hefði þegið lægri laun
en skólabræður hennar hjá sama
vinnuveitanda. Með því hefði hún
brugðist sjálfri sér. Og reyndar
konum almennt, bætti hún við.
Nokkrum dögum síðar sér hún
auglýst starf hjá annarri stofnun í
opinberri stjórnsýslu. Stofnun sem
hún hefur mikinn áhuga á að starfa
hjá. „Þetta er draumastarfið,“
segir hún spennt. Hún sækir um
og er boðið í viðtal. Þegar hún
mætir taka á móti henni karl og
kona, forstjórinn og starfsmanna-
stjórinn. Þau ræða við hana um
menntun hennar og reynslu, sem
og starfsemi og stefnu stofnunar-
innar.
Karlinn, sem er forstjóri, segir
henni meðal annars að hjá þeim sé
fjölskyldustefna og sveigjanlegur
vinnutími.
Áhugi ungu konunnar á
stofnuninni verður síst minni eftir
viðtalið, en hún veit að margir
hafa sótt um starfið og væntan-
lega rætt við alla umsækjendur.
Þegar vika er liðin án þess að haft
sé samband við hana aftur, gerir
hún ráð fyrir að búið sé að ráða í
stöðuna. En þá er hringt.
Aftur fer hún á staðinn, er
boðin staðan og lýst ánægju með
að fá hana í hópinn. Umræður um
kaup og kjör ganga greiðlega og
góð sátt um þau. Vinkona mín er í
sjöunda himni en vill koma hreint
fram.
– „Þið vitið að ég er ein með
lítið barn?“ spyr hún.
Karlinn telur það engan mínus
og ítrekar fjölskyldustefnu
stofnunarinnar.
– „Við látum þig hafa ADSL-
tengingu svo að þú getir unnið
heima ef aðstæður kalla á það,“
segir hann. Unga konan hlakkar
til að hefja störf með þessu fólki.
Hún segir mikinn mun á því
hvernig konan í fyrra viðtalinu
talaði við hana og tvímenningarn-
ir í seinna viðtalinu. Ekki síst
karlinn. Þau hefðu talað af
þekkingu og sýnt áhuga á
starfsreynslu hennar og áherslum
í námi. Þetta hafi verið jafningja-
spjall.
Ekki bandamenn
Þessi reynsla konu sem er að
hefja sinn formlega starfsferil
minnir á tvennt: Annars vegar að
konur eru ekki endilega banda-
menn annarra kvenna þegar
kemur að launum og metorðum.
Það lýsir sér fremur í því hvað
stafsmannastjóranum þóttu þetta
fráleitar kröfur, en hinu, að þessi
laun væru ekki í boði.
Hitt, sem er þó sýnu mikilvæg-
ara og merkilegra, er að hafa þrek
til að standa með sjálfum sér.
Ekki aðeins í því samhengi sem
hér er til umfjöllunar, heldur í
lífinu sjálfu. Annað fólk kemur og
fer í lífi manns, en maður situr
uppi með sjálfan sig ævina á enda.
Og það er hæpið að raunveruleg
virðing gagnvart öðrum risti
djúpt hjá þeim sem ekki getur
borið virðingu fyrir sjálfum sér.
Að standa með sjálfum sér
UMRÆÐAN
Bryndís Ísfold Hlöðversdóttir, Falasteen Abu
Libdeh, Felix Bergsson og Stefán Jóhann
Stefánsson skrifa um mannréttindaráð
Reykjavíkur.
Nú þegar Mannréttindastjóri Reykjavíkurborgar hefur sagt upp störfum vinnur enginn á
mannréttindaskrifstofu borgarinnar. Ráðningar-
bann hefur verið sett á skrifstofuna sem þó hefur
frá því í janúar samþykkta fjárheimild fyrir
þremur stöðum, auk stöðu mannréttindastjóra. Nú
tilkynnir Ólafur F. Magnússon að það eigi að
hagræða í rekstri borgarinnar og hann byrjar á
niðurskurði í mannréttindamálum. Í þessari stöðu
kristallast áherslumunur Tjarnarkvartettsins og
núverandi meirihluta Ólafs og sjálfstæðismanna.
Við teljum að mannréttindaskrifstofa eigi að vera
ein af grunnstoðum í nútímalegu stjórnkerfi.
Núverandi meirihluti telur hins vegar mannrétt-
indamálin léttvæg.
Hlutverk mannréttindaskrifstofu er að framfylgja
mannréttindastefnu borgarinnar sem snýr helst að
jafnrétti kynja, innflytjendum, fötluðum, samkyn-
hneigðum, öldruðum og börnum. Hún á að vinna
þvert á stofnanir borgarinnar. Stofnun skrif-
stofunnar hefur verið baráttumál í mörg ár. Hún er
hluti af því að dýpka jafnréttishugtakið. Verkefnin
eru óþrjótandi. Þessi árás á málaflokkinn ýtir honum
út í horn.
Fyrir síðustu kosningar sungu sjálfstæðismenn í
kór að það „skipti engu máli hver stýrði jafnréttis-
málum í borginni“ – allir flokkar vildu jafnrétti.
Hinn 16. maí 2006 samþykktu þeir ásamt Ólafi F. og
öðrum flokkum í borgarstjórn metnaðarfulla
mannréttindastefnu Reykjavíkur. Svo fengu þau
valdið – og skera nú niður.
Sú óstjórn sem nú ríkir hjá meirihlutanum í
borgarstjórn er nú komin á það stig að þeim tekst
ekki að halda grunnstarfsemi borgarinnar gangandi,
ekki einu sinni þeirri starfsemi sem á að tryggja
framgang mannréttinda. Áður en Sjálfstæðis-
flokkurinn tók við völdum voru jafnréttismálin í
borginni öðrum sveitarfélögum til eftirbreytni. Í dag
ríkir algjört neyðarástand í málaflokknum, þökk sé
Sjálfstæðisflokknum og Ólafi F. Magnússyni.
Nú er mál að linni. Það er engum greiði gerður
með áframhaldandi óstjórn áttmenninganna í
borgarstjórn. Þeim hefur á stuttum tíma tekist með
vanrækslu og getuleysi að gera enn eina af grunn-
stoðum borgarinnar óstarfhæfa.
Höfundar eru aðal- og varafulltrúar Samfylkingar-
innar í mannréttindaráði Reykjavíkur.
Ráðist að grunnstoðum
Borgaralegur eða ekki
Fyrr á árinu bloggaði Kristján B.
Jónasson bókmenntafræðingur um
Kiljuna og sagði umsjónarmanninn,
Egil Helgason, hafa „borgaralegt“
viðhorf til skáldskapar. Egill tók það
óstinnt upp og sagðist ekki einu
sinni viss um hvað það þýddi að vera
borgaralegur. Nú hefur
hann greinilega komist
að því. Í nýlegri færslu
segir Egill Lesbók
Morgun-
blaðsins
vera
athvarf
póst-
módern-
ista og
kreddu-
fullra
umhverfisverndarsinna – viðhorfa
„sem eru býsna fjarri því borgaralega
blaði sem Mogginn hefur frá upphafi
talið sig vera“. Og virðist sem Agli
hugnist betur að vera borgaralegur
en hitt eftir allt saman.
Furðulegur skilningur
Nokkrir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins furða sig á skilningi
Ingibjargar Sólrúnar Gísla-
dóttur á stefnuyfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar. Í Silfri Egils
á sunnudag sagði hún eitthvað
á þá leið að aðild að ESB væri
ekki útilokuð á kjörtímabilinu
enda væri ekki kveðið á um
það í stefnuyfirlýsingunni. Er
bent á að yfirlýsingin lúti að
því sem á að gera en ekki
því sem ekki eigi að gera.
Illur grunur
Guðni Ágústsson og Geir H. Haarde
þrættu á Alþingi í gær. Guðni sagði
ríkisstjórnina vanhæfa og ætti að
segja af sér. Geir svaraði að stundum
grunaði hann að Guðni skildi ekki
eðli þeirra mála sem ríkisstjórnin
væri að fást við. Skyldi Geir hafa
grunað það lengi? Guðni var nefni-
lega ráðherra í átta ár í ríkisstjórn
Framsóknar og Sjálfstæðisflokks.
Er ekki ábyrgðarhluti að styðja
menn til ráðherraembættis sem
skilja ekki „eðli hlutanna“
sem ríkisstjórn þarf að
fást við?
bergsteinn@frettabladid.is
bjorn@frettabladid.isV
axandi áhugi almennings á að ræða hugsanlega aðild að
Evrópusambandinu hefur dýpkað umræðuna þar um.
Af hálfu þeirra sem andvígir eru hvers kyns hugmynd-
um af því tagi er nú teflt fram fleiri rökum en áður. Það
er bæði mikilvægt og óhjákvæmilegt til þess að unnt
verði að lokum að leggja yfirvegað og heildstætt mat á álitaefnið.
Auk sjávarútvegshagsmunanna eru það einkum tvenns konar
röksemdir sem upp á síðkastið er beitt gegn aðildaráformum. Ann-
ars vegar er sagt að ekki megi semja í veikri efnahagsstöðu. Hins
vegar er því haldið fram að aðild væri svik við málstað og hugsjónir
Jóns forseta. Þessar röksemdir verðskulda að sjálfsögðu umræðu.
Fyllilega er réttmætt að meta hvort í núverandi efnahagsstöðu
felist meðrök eða mótrök. Við það mat má gjarnan horfa til þess
þegar síðasta efnahagssveifla var á hátindi. Þá voru þau rök færð
fram að gott árferði í þjóðarbúskapnum gæfi ekki tilefni til að leiða
hugann að Evrópusambandsaðild.
Kjarni málsins í þessu tilliti er sá að út frá því langtíma hags-
munamati sem ræður ákvörðun af þessu tagi skiptir ekki máli
hvort efnahagssveiflan er í djúpum dal eða hæstu hæðum. Hátind-
arnir eru jafn slæmir og lægðirnar. Vandi hagkerfisins felst í því
að of lítil mynt getur ekki tryggt viðunandi stöðugleika á frjálsum
og opnum alþjóða peningamarkaði. Við því þarf að bregðast.
Hitt er svo satt og rétt að nokkurn tíma mun taka að koma þjóðar-
búskapnum aftur í það horf að Ísland uppfylli aðildarskilyrði Evr-
ópusambandsins. Engin ástæða er til að taka endanlega ákvörðun
fyrr en það hefur verið gert. Það breytir hins vegar engu um að
skynsamlegt getur verið að draga ekki úr hömlu að setja niður það
strik sem sigla á eftir. Niðurstaðan er sú að í skírskotun til núver-
andi efnahagslægðar felast ekki gild mótrök gegn því að það strik
verði sett.
Þegar kemur að því að meta hvort í Evrópusambandsaðild felist
brigð við sjálfstæðisbaráttu nítjándu aldar er rétt að hafa í huga að
afrek Jóns Sigurðssonar fólst ekki síst í því að gera Ísland að þátt-
takanda í þeirri hreyfingu í Evrópu sem á þeim tíma færði fólki
aukin lýðréttindi og nokkurt verslunarfrelsi. Honum auðnaðist að
gera evrópska hugsjónabaráttu að íslenskum veruleika.
Svipaða sögu má segja um aðild Íslands að Atlantshafsbandalag-
inu og fríverslunarsamtökunum á fyrsta aldarfjórðungi lýðveldis-
tímans. Þau samtök voru á sinn hátt nýtt form á samvinnu þjóða
um verndun þeirra hugsjóna er lúta að lýðréttindum og verslunar-
frelsi. Flestum var ljóst að aðild Íslands að þessu alþjóðasamstarfi
var aðlögun að nýjum veruleika og hluti af eðlilegri framvindu
mála í Evrópu.
Eigi að síður máttu þeir sem forystu höfðu um fulla þátttöku
Íslands í þessari nýju samvinnu Evrópuþjóða og samstarfi þeirra
við þjóðir Norður-Ameríku sæta ámæli fyrir svik við hugsjónir
Jóns Sigurðssonar. Þær fullyrðingar leiddu til hatrammra deilna.
Í búð reynslunnar hafa menn hins vegar fengið það svar að slíkar
ásakanir voru með öllu tilefnislausar. Niðurstaðan er því sú að and-
mæli af þessu tagi eru hvorki fersk né gild rökfærsla.
Evrópusambandið er örugglega ekki endastöð í evrópskri þróun.
En það er fullkomlega eðlilegur farvegur til að tryggja þá íslensku
hagsmuni er hvíla á sömu grundvallargildum sem fyrr. Aðildar-
spurningin snýst fyrir þá sök um eðlilega þátttöku í framrás tím-
ans í því samfélagi þjóða sem næst standa.
Dýpri umræða um Evrópusambandið:
Mótrökin
ÞORSTEINN PÁLSSON
JÓNÍNA MICHAELSDÓTTIR
Í DAG | Kaup og kjör
„Tvímælalaust ein af sterkustu skáldsögum ársins.“
(B.Þ.V. Morgunblaðið)
www.salka.is
Afleggjarinn kominn í kilju
Auður A. Ólafsdóttir hlaut
Menningarverðlaun DV
í bókmenntum 2008 og
Bókmenntaverðlaun
kvenna, Fjöruverðlaunin,
fyrir þessa heillandi sögu.
Bók sem allir verða að lesa.