Fréttablaðið - 21.11.2008, Blaðsíða 10

21. nóvember 2008 FÖSTUDAGUR
Björk Guðmundsdóttir boðaði til vinnufunda 12. og 19. október síðastliðinn í samvinnu við Háskólann í Reykjavík, Klak, nýsköpunarmiðstöð
atvinnulífsins, og vefinn nattura.info. Um hundrað sérfræðingar á sviði atvinnuþróunar og nýsköpunar réðu ráðum sínum og gerðu drög að átta
tillögum um úrbætur í jafnmörgum málaflokkum. Fréttablaðið hefur birt tillögurnar undanfarna daga. Nánari upplýsingar má finna á nattura.info.
Breytum orkunni í verðmæt tækifæri
Núverandi orkusala getur skilað meiri arði inn í
íslenskt hagkerfi og mikilvægt er að auka áhættu-
dreifingu tekna af raforkusölu ef til byggingar
nýrra virkjana kemur. Styrkir til lítilla og meðal-
stórra fyrirtækja er leið sem þarf að skoða til að
auka fjölbreytni og gefa frumkvöðlum tækifæri á
að koma hugmyndum um orkufreka starfsemi í
framkvæmd. Mikilvægt er að skoða markvisst
fjölbreyttari nýtingarmöguleika raforku og heits
vatns. Sem dæmi um nýtingarmöguleika sem
ræddir voru má nefna:
Rafvæðing samgangna: Það þarf að setja saman
hóp til að skoða hvort og hvernig á að rafmagns-
væða samgöngur á Íslandi og gera tímasetta
aðgerðaáætlun ef verkefnið reynist fýsilegt.
Ylræktun: Skoða þarf möguleika á hverskyns
ræktun á Íslandi, í það minnsta til að anna eftir-
spurn Íslendinga en einnig með hugsanlegan
útflutning í huga.
Nýting úrgangs og ónýttrar orku frá jarðvarma-
virkjunum (sbr. GeoChem o.fl.): Mikilvægt er að
skoða leiðir til að bæta nýtni við vinnslu jarð-
varmaorku þar sem einungis lágt hlutfall orkunnar
sem hleypt er af jarðvarmakerfum við vinnslu
nýtist í dag (<20%).
Mikilvægt er að styðja við útrás íslenskrar
þekkingar og efla menntun og rannsóknir á
sjálfbærri nýtingu orkuauðlinda.
Markviss öflun og miðlun upplýsinga
Mikilvægt er að traustar forsendur séu til staðar
til grundvöllunar ákvarðana og að almenningur
hafi aðgang að öllum upplýsingum. Þessu er
mikilvægt að breyta strax. Upplýsingar sem þurfa
að vera til staðar varða meðal annars:
■ Efnahagslegan ávinning þjóðarinnar af
virkjunum og stóriðju.
■ Áhrif og áhættu vegna opinberrar ábyrgðar á
virkjunarframkvæmdum.
■ Núverandi nýtingu og endingartíma jarðhita-
svæða.
■ Orkuverð og samninga um orkusölu. Hérna
mætti hugsanlega birta lykiltölur sem duga til
að meta arðsemi virkjana, í stað þess að birta
samninga í heild sinni sem skaðað getur
samkeppnisaðstöðu.
■ Áhrif orkuvinnslu á hagsmuni ferðaþjónust-
unnar.
■ Stærð orkuforðans og fjölda mögulegra
vinnslusvæða.
■ Áhrif virkjana á óbyggð víðerni og landslag og
alþjóðlegt gildi íslensks landslags og gildi þess
fyrir Íslendinga.
■ Endingartíma uppistöðulóna í jökulám.
■ Áhrif uppistöðulóna og setsöfnunar á grunn-
sævi og á lífríki á grunnslóð, þ.m.t. á uppvöxt
og umhverfi nytjastofna í hafi.
■ Samninga um opinber gjöld og skatta á
stóriðju.
■ Fagaðilar, stjórnvöld og orkufyrirtæki, jafnt
sem almenningur þurfa á áreiðanlegum
upplýsingum að halda.
■ Hagsmunaaðilar leggja fram mjög ólíkar
forsendur og halda þeim að almenningi og
stjórnvöldum, oft án nauðsynlegs rökstuðnings.
Slík vinnubrögð eru upplýstri umræðu til tjóns.
Skýr stefnumörkun um sjálfbæra þróun
Við þurfum að styrkja heildarstefnumótun í
orkumálum fyrir landið þar sem tekið er tillit til
allra þátta sem snerta orkuvinnslu. Mikilvægt er
að upplýst og ábyrg umræða eigi sér farveg í
okkar þjóðfélagi til þess að skýra kosti og hags-
muni þjóðarinnar. Mörgum spurningum er ósvarað
varðandi nýtingu og eignarhald orkuauðlinda sem
og verndun náttúru og gildi hennar sem óspilltrar
auðlindar. Einnig er spurningum ósvarað varðandi
opinberar ábyrgðir af virkjunarframkvæmdum og
áhættu sem þeim fylgir. Það er nauðsynlegt að
leita sátta í þjóðfélaginu og setja reglur sem miða
að því að möguleikar komandi kynslóða á að nýta
auðlindir verði ekki skertir, hvort sem er í formi
orku eða einstæðrar náttúru Íslands sem er ekki
síður verðmæt auðlind.
Orkubúskapur til framtíðar
Í HNOTSKURN
Móta þarf heildarstefnu í orkumálum fyrir landið
þar sem tekið er tillit til allra þátta sem snerta
orkuvinnslu. Skoða þarf markvisst fjölbreyttari
nýtingarmöguleika orku. Mikilvægt er að upplýst
og ábyrg umræða eigi sér farveg í okkar þjóðfélagi
til þess að skýra kosti og hagsmuni þjóðarinnar. Til
þess þarf að aflétta upplýsingaduld um forsendur
ákvarðanatöku í orkumálum.
Hlynur Stefánsson, lektor og sviðsstjóri fjármála-
og rekstrarsviðs í tækni- og verkfræðideild HR,
hafði umsjón með samræðu og vinnslu útgangs-
punkta um orkumál.
NEISTAR AF NEISTA: Orka á Íslandi Grein 8 af 8
LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 2008
Sigurður Þorsteinsson ræðir
möguleika og framtíðarhorfur
íslenskrar hönnunar
Röddin og Útvarpsleikhúsið
Njóttu laugardagsins til fulls.
Tryggðu þér áskrift á mbl.is/
askrift eða í síma 569 1122