Tíminn - 28.03.1982, Síða 14

14
Sunnudagur 28. mars 1982
Jóhanna
Kristjónsdóttir:
Fyrirsögn
af
sjónarhól
krókódíla
■ ÞAU rúmu fjórtán ár, sem ég
hef skrifað erlendar fréttir hefur
auðvitað ótal margt markverðra
sem minniháttar frétta runnið út
úr ritvélinni. En þær sem ég nefni
hér á eftir flutu fyrst upp úr
minnisskríninu og verða þvi látn-
ar flakka.
Fyrsta erlenda fréttin sem ég
skrifaði á forsíðu Morgunblaðsins
var um gagnbyltingartilraun
Konstantíns Grikkjakóngs og
flótta hans til Rómar i desember
1967. Ég hafði þá unnið við erlend
fréttaskrif i' tvo mánuði og fannst
mikið til um, að mér væri trúað
fyrir að skrifa frétt á forsiðu.
Hvorki meira né minna. Næst
kemur mér i hug júnidagur árið
eftir, þegar skotárás var gerð á
Robert Kennedy. Margrét
Bjarnason var erlendur vakt-
maður þann dag,ég var henni til
aðstoðar og raunar komu fleiri til.
Fram eftir degi var búist við að
Kennedy myndi lifa af tilræðið og
þvi var erfitt að byrja fréttaskrif
fyrr en siðla kvöldsins. Ég man
ég dróst heim um fjögur leytið um
nóttina örþreytt en alsæl yfir
hrósyrðum sem ég hafði fengið
frá Margréti mér miklu reynd-
ari og þjálfaðri fréttamanni.
Sama ár i'ágúst gerðu herir Var-
sjárbandalagsrikjanna innrás i
Tékkóslóvakiu. Morgunblaðið
skúbbaði á þeirri frétt, þar sem
erlendi vaktmaðurinn hlustaði á
BBC kl. 2 um nóttina eins og
venja var þá. Við vorum kvödd út
árla morguns og Morgunblaðið
kom út aukablaði um innrásina
rétt eftir hádegið. bað var handa-
gangur i öskjunni og allir
hjálpuðust að. Mér eru afar
minnisstæðar fréttir sem ég
skrifaði um hrakfallaför Apollos
13, þ.e. geimfarið sem bilaði á
leiðinni til tunglsins og lengi voru
áhöld um, hvernig þeirri ferð
myndilykta.Ég var allan timann
sannfærð um að Apollo 13 og
mennirnir þrir myndu bjargast.
Bæði vegna þess að geimfarið bar
töluna 13 og umfram allt vegna
þess að það lagði upp i ferðina 13.
april sem er afmælisdagur eldri
sonar mins. Sú varð lika raunin.
Það hefur styrkt mig enn i áliti á
tölunni þrettán.
Eina frétt ætla ég aö nefna til
viðbótar skrifaði hana raunar
ekki sjálf, heldur bjó bara til
fyrirsögnina. Haukur heitinn
Hauksson var aöstoðarmaður
minn á erl. vakt viðkomandi dag.
Hann kom með stutta frétt um að
150 portúgalskir hermenn hefðu
aö likindum ferist er ferju hvolfdi
i fljótinu Zambesi. 1 lok fréttar-
innar var tekið fram að krökkt
væri af krókódilum í ánni. Mér
fannst fréttin mjög myndræn og
með samþykki Hauks samdi ég
fyrirsögnina: Kátir krókódilar I
Zambesi. Ég þarf ekki aö taka
fram að þessi fyrirsögn mæltist
miðlungi vel fyrir hjá mörgum en
yfirmenn minir sýndu ungæðis-
hætti minum lofsvert umburðar-
lyndi.
KÁTIR
KRÓKÓDÍLAR
í ZAMBESI
Fyrir rúmu ári sföan birtist í Vísi viötal við Elínu
Pálmadóttur, blaðamann, þar sem hún skeggræddi um
hitt og þetta og meöal annars blaðamennsku. Lýsti
meðal annars heldur smáu áliti sínu á þeirri rann-
sóknarblaðamennsku sem nú er i hávegum höfð og
sagði sem svo að sér virtist rannsóknarblaðamennskan
nútildags ekki felast í öllu meira en að blaðamennirnir
segðu frá hvernig þeir hefðu náð i tiltekna frétt, frétt-
irnar sjálfar hefðu sáralitið breyst.
Gottog vel— nú skulum við stunda rannsóknarblaða-
mennsku. Við fengum fjóra kunna blaðamenn til að
rifja upp eftirminnilegar fréttir af starfsferlinum:
Björn Vigni Sigurpálsson, sem nú er ritstjóri Helgar-
póstsins, Jóhönnu Kristjónsdftur, blaðamann á Morg-
unblaðinu, Pál Magnússon, fréttastjóra á fylgiriti
Helgar-Timans, og Sæmund Guðvinsson, fréttastjóra á
Dgblaðinu og Vísi, áður Vísi. Fara frásagnir þeirra hér
á eftir. —ij.
— blaðamenn rifja upp eftirminnilegar fréttir
Páll Magnússon:
Komið
upp um
Gunnar
■ Ég hef oft heyrt blaðamenn
reka i vörðurnar þegar þeir eru
spurðir hver sé stærsta fréttin,
eða mesta „skúbbið” eins og það
heitir á fagmálinu sem þeir hafa
skrifað. Það er raunar ekki
undarlegt þegar haft er i huga, að
islenskir blaðamenn þurfa ekki
að hafa verið mörg ár í starfi til
þess að fréttir þeirra skipti þús-
undum.
Fyrir sjálfan mig er valið þó
nokkuð auðvelt, þvi i endurminn-
ingunni gnæfir ein fréttin mín yfir
aðrar, — sú birtist i Visi sáluga
31. janúar 1980, og fjallaði um að
Gunnar Toroddsen stæði i
stjórnarmyndunarviöræðum upp
á eigin spýtur og að i burðarliðn-
um væri sú rlkisstjórn sem nú sit-
ur. Þessa frétt vorum við Visis-
menn fyrstir með og þóttumst
góðir.
1 og með er þessi frétt mér
kannski svona minnisstæð vegna
þess að vikurnar I kringum
vetrarkosningarnar ’79 og
stjórnarmyndunarviðræöurnar
sem fylgdu i kjölfarið, eru ein-
hverjar þær skemmtilegustu og
fjörugustu sem ég hef upplifaö i
blaðamennsku.
Aðdragandi tlttnefndrar fréttar
var á þá leið að mér hafði verið
faliö aö fygjast grannt með því
hvaða þreifingar væru I gangi I
sambandi við stjdrnarmyndun,
og sinnti nánast engum verkefn-
um öðrum þessar vikur. Þegar
hér var komið sögu höfðu for-
menn allra flokka gefist upp á að
koma saman stjórn með formleg-
um hætti, en Kristján Eldjárn
hafði veitt þeim nokkurra daga
frest i þvi skyni að þeir könnuðu
tilþrautarhvort enn leyndust ein-
hverjir möguleikar til stjórnar-
myndunar.
Nú kom upp sú einkennilega
staöa að nánast hver einasti þing-
maður virtist standa i stjórnar-
myndunarviðræðum af einhverju
tagi. Fulltrúar sama þineflokks
stóðu kannski I viðræðum á fjór-
um vigstöðvum samtímis og eng-
inn vissi hver var að mynda
stjórn með hverjum. örvænt-
ingarfullir blaðamenn hringdu út
og suður i þingmenn og aðra
áhrifamenn, en enginn virtist
geta fest hendur á því sem var á
seyði.
Þessi var staöa mála þegar ég
kom i vinnu að morgni fimmtu-
dagsins 31. janúar, — vondaufur
um að mér tækist að grafa upp
nokkuð bitastætt áður en blaðið
færi i prentun þann daginn. Ég
byrjaði á þvl að hringja I þá
stjórnmálamenn, sem ég hafði
best samband viö, en þeir vissu
litið og mér varð ekkert ágengt.
Sennilega hefur það verið þegar
ég lyftiupp simtölinu i tuttugasta
skiptið þennan morgun, að mér
datt i hug að hringja ieinn ágætan
þingmann Alþýðubandalagsins,
sem ég hafði ekki talað við i
nokkra daga. Við röbbuðum lengi
saman um gang mála, en þar
kom i samtalinu að þingmaðurinn
sagði sisona og var Ibygginn i
röddinni: „En það eru nú kannski
ekki bara formenn flokkanna sem
telja sig hafa þann stuðning sem
þarf til að mynda stjórn.”
Ekki var orð meira hafandi upp
úr þingmanninum, en þetta var
nóg til að gera mig friðlausan, —
nú væri eitthvað að gerast! Eftir
miklar vangaveltur, þrjá kaffi-
bolla og allar neglur upp i kviku
fékk ég hugljómun: Auðvitað!
Gunni Thor er að mynda stjórn!
Hugljómun erkannski of mikið að
segja, þvi þegar öll málsatvik og
allar vlsbendingar voru skoðaöar
eftir á, varð ég þess fullviss að
með meiri glöggskyggni hefði ég
átt aö komast að sömu niðurstöðu
að minnsta kosti einum degi fyrr
en raun varð á.
En nú þurfti að fá gruninn staö-
festan og timinn var naumur þvl
blaðið átti að fara I prentun eftir
klukkutima. Ég talaði við fjöl-
marga sem ég þóttist vita að
kæmu við sögu, en þeir voru fá-
orðir og enginn fékkst til að stað-
festa eitt né neitt. Með þvi að
þykjast vita miklu meira um
þessar tilraunir Gunnars en ég i
raun vissi tókst mér þó að kreista
upp úr viðmælendum minum þær
slitrur, sem samanlagðar dugðu i
áreiðanlega frétt um að rikis-
stjóm Gunnars Thoroddsen væri I
burðarliðunum.
Tómasi veitt eftirför
Til gamans get ég hér frá úr-
slitum i öðru og kannski hégóm-
legra kapphlaupi milli blaðanna i
sambandi við þessa stjórnar-
myndun, og við Vfsismenn stóð-
um uppi sem sigurvegarar i þvl
lika. Þegar allir vissu að um-
ræddar stjórnarmyndunarvið-
ræður voru i gangi létu blöðin
einskis ófreistað I þvi' að komast
að þvi hver fundarstaðurinn væri
og helst að ná myndum af köpp-
unum. Þrátt fyrir að sérstakir
menn væru gerðir Ut af örkinni til
þess að komast að hinu sanna,
tókst að halda fundarsta&ium
leyndum i nokkra daga. Orðróm-
ur komst að vísu á kreik um að
einhverjir fundir hefðu verið
haldnir i húsi Máls og menningar
á Laugavegi, eða „Rúblunni”
eins og það var kallað, en menn
vissu það ekki fyrir vist. Ein-
hverju sinni sátum við Bragi
Gumundsson, ljósmyndari, niðri I
gangi Alþingishússins. Enginn
þeirra, sem léku aðalhlutverkið I
stjórnarmyndunarviðræðunum,
var I húsinu, þannig að menn
þóttust vissir um að nú væri fund-
ur einhversstaðar úti i bæ.
Skyndilega er hurð hrundið upp
og Tómas Ámason kemur þjót-
andi fram ganginn á leið út úr
húsinu. Við lögðum saman tvo og
tvo: nú er Tómas að fara á fund-
inn, en er orðinn of seinn. Við
veittum Tómasi eftirför, en -gætt-
um þess að hann yrði okkar ekki
var. Bragi hafði lagt bllnum sin-
um drjúgan spöl frá þinghúsinu
þannig að við vorum dauð-
hræddir um að missa af Tómasi,
— ég beið i felum við bllastæði
Alþingis, en Bragi hljóp eftir biln-
um. Þegar Tómas ók út af stæð-
inu var Bragi ókominn, þannig að
ég hljóp á eftir bíl Tómasar út á
Lækjargötu og ætlaði að freista
þess að ná leigubíl i' eftirförina.
Um það bil sem ég horfði á eftir
Tómasi beygja upp Hverfisgöt-
una kom Bragi og við fylgdum I
humátt á eftir. 1 ljós kom að orð-
rómurinn hafði verið rétur:
Tómas lagði bilnum spölkorn frá
húsi Máls og menningar, — gekk
að dyrunum, leit fldttalega I
kringum sig og stökk svo inn. Viö
Bragi fórum inn á eftir, kembd-
um allar hæðir og skoðuðum öll
nafnspjöld áður en við staðnæmd-
umst við hurð sem á stóð „Lög-
menn —Asgeir Thoroddsen...” og
eitt nafn til viðbótar sem ég kem
ekki fyrir mig. Þarna biðum við
svolitla stund i von um að einhver
væri ókominn á fundinn og ekki
leið á löngu áöur en við heyrðum
aö lyftan var á leiöinni upp. Út úr
lyftunni stigu þeir Ragnar
Arnalds og höfuðpaurinn sjálfur,
Gunnar Thoroddsen, — sá siðar-
nefndi með tilkomumikla loðhúfu
á höfði. Gunnar leit á okkur, —
brosti dauflega og sagöi: „Jæja
drengir, þiö funduö okkur þá”.
Sem sé : Leiði stjórnarmyndun
Gunnars ekki af sér neitt annað
gott, þá sá hún mér altént fyrir
nokkrum skemmtilegum og
eftirminnilegum vikum I blaða-
mennskunni.
Björn Vignir
Sigurpálsson:
Samsæri
þagnar-
innar
rofið
■ Ég hef stöku sinnum áður ver-
ið beðinn að rif ja upp eftirminni-
legar fréttir frá blaðamennsku-
ferlinum. Ég kemst alltaf i hinn
mesta bobba þegar ég þarf að
gera það upp við mig hvað skal
velja, enda ferillinn bráðum far-
inn að spanna tvo áratugi, sem
verið hafa býsna viðburðarikir.
Það eru nefnilega til margs
konar eftirminnilegir viðburðir.
Það eru til eftirminnilegar fréttir
vegna þess að þær voru góðar
fréttir og eftirminnilegar frétt-
ir vegna þess að þær voru vondar
fréttir. Svo eru lika til skemmti-
legar fréttir og dapurlegar fréttir
auk sannkallaðra stórfrétta, sem
eru i sjálfu sér hvorki vondar
fréttir né góðar, skemmtilegar
eða dapurlegar. Þær eru oftast
pólitiskar.
Venjulega hefurfarið svo að ég
hef valið fréttir sem snertu mig á
einhvern hátt og festust i minn-
ingunni af þeim sökuim Þar hafa
Olympiuleikarnir I Munchen og
morðin á Israelsku iþróttamönn-
unum veriö efst á blaði, þvi þar
var ég ungur blaðamaður staddur
mitt i hringiðu dramatiskrar
heimsfréttar og kynntist af eigin
raun hvernig heimspressan vinn-
ur við slikar kringumstæður. Sið-
an ber ég heldur ekki alltof mikla
virðingu fyrir heimspressunni.
En ég nenni ekki að tiunda þá
reynslusögu oftar. Ég held ég segi