Tíminn - 25.04.1982, Page 18

Tíminn - 25.04.1982, Page 18
18 íl;u!!i; Sunnudagur 25. aprll 1982 ^Loksins komið efni handa Grétu Garbó!” myndskreytttveimur árum siöar. Halldór skrifer; .í’orleggjarar heimsins eru látlaust á höttunum eftir stóra vinningnum sem þó kemur aldrei samkvæmt spásögn/ áætlun/ né fyrirframútreikningum. Sumir fóru aö ímynda sér aö þama væri bókin komin; aö minsta kosti var hún eftir mann Ur skringilegu ey- landi sem einginn haföi heyrt nefnt, nokkurskonar papUa. Eitt- hvaö hlýtur Utsmoginn heimsfor- leggjari einsog Sir Stanley Unwin Ur Lundúnum aö hafa haft i þaunkunum þegar hann steöjaöi hingaö til lands gestur Ásgeirs siöar forseta Asgeirssonar, og var gert boö fyrir mig aö aka þessum bókajöfri I bil austur aö Gullfossi og Geysi. Ekki var Sir Stanley fyr kominn heim aftur til LundUna en hann sendi mér upp- kast aö enskum samningi um Ut- gáfu Sölku Völku. Þegar ég hitti hann i Lundúnum skömmu siöar tjáöi hann mér aö nafnkunnugt fyrirtæki ameri'skt, Hougton Mifflin I Boston vildi gerast aöilji og gefa Ut bókina vestra i von um aö græöa á henni miljdn. í Lundúnum haföi ég framgáng með Sölku Völku sem ég hef aungvan haft slfkan i Einglandi siöar þó ýmsar bækur minar hafi komiö þar Ut. Eitt fjöllesnasta stórblaö LundUna, The Evening Standard, lýsti bókina kjörbók sina og gerði veöur Utaf henni. Loksins komið efni handa Grétu Garbó! sögöu blöðin um Sölku, en þaövar mest lof sem hægt var aö hafa um skáldsagnapersdnu I þá daga. Þtí var stutt i þessum enska frama og Gréta Garbó var enn i miöjum barónessunum. Ég hygg og aö minna hafi orðið úr miljtín þeirri sem græöast skyldi i Ame- riku.” Myndskreytta Utgáfan i Hol- landi skilaði ekki heldur neinni miljón og i Sviþjdö haföi Bonniers svipaöasögu aösegja: „...égheld raunar þaö hafi veriö kvenmaöur, sem þeir hjá Bonnier létu rit- dæma bókina i virðulegu bdk- mentatimariti sinu Bonniers Litterara Magasin; bókin var ekki ritdæmd sem skáldverk en getiö dgn dauflega aftast i heft- inu, i dálki helguöum konum sem vinna fyrir sér utanhúss, sjalver- varvande kvinnor. Þetta var nU öll frægö Sölku Völku f dentlö. Þeir sem ætluöu aö græöa miljdn á bókinni sigldu fljótt úr sér vind- inn. Þarmeð var ég i' rauninni dauöur I bókmentaheiminum aftur utan hvaö Hasselbalch kall- inn hélt viö mig trygö og gaf Ut þaö sem ég setti nýtt saman til aö hafa skrautfjööur i' hattinum, sennilega meö tapi.” Sjálfstætl fólk í Englandi og Svíþjóð Þannig var þaö að Utgefendur sem höföu rokiö til handa og fóta og gefið Sölku Völku Ut reyndust öllu tregari þegar Sjálfstætt fólk kom Ut. Hasselbalch gaf hana aö visu út árin 1935-36 I þýöingu Jakobs Benediktssonar, en i' öðr- um löndum liöu aö minnsta kosti tiu ár. önnur ekki ósennileg •ástæöa gæti veriö eftirfarandi: „Hitt mun sönnu nær að I allri viröulegri bókmentagagnrýni hvar sem er I heiminum séu skáldsögur um sveitalif hafðar i flokki þeirra btíka sem ekki er tekið mark á: helst ritdæmdar I hálfósýnilegum smáletursgrein- um einsog væri veriö aö gera af- sökun sina. A þeim árum sem ég samdi Sjálfstættfólk voru jafnvel i Skandinavfu uppi umræöur þar sem skéleggir bókmentafrömuöir komust aö þeirri niöurstööu aö skáldsögur um bændalif höföuöu ekki til viöurkends bók- mentaskyns; alt sem snerti bændur og búalið lægi utanviö timann og vekti ekki áhuga máls- metandi manna. Sama sögöu for- leggjarar bóka um allan heim... Oft og leingi var Bjarti kastað i mig aftur á frægum stööum meö þeim formála aö þaö væri ekki til neinn lesendahdpur á jöröinni til þess hæfúr aö lesa um bændalif.” 1 Bretlandi bauöst Stanley Unwin aö visu ,,af göfugmensku til aö gefa út Sjálfstætt fólk lika, en nú var ekki leingur veriö aö flýta sér. Enskur háskólamaöur Thompson, harðgáfaöur maöur vel islenskufær, var ráöinn til aö þýöa bókina. Ekki var nú samt betur gert viö hann en svo aö hon- um skildist aö hér væri ekki til friös aö vanda. Hann fór sér og aö aungu óöslega. Þegar hann haföi lokiö þýöingunni eftir átta ár þá var þaö fyrst verka hans aö kaupa sér svuntu skrubbu og skólpfötu og fara aö þvo stigana i hóteli nokkru af fimta flokki i Lundúnaborg; þdtti honum slikur starfi hátiö hjá þvi aö þýöa Hall- Þótt nasistum væri uppsigað viö Halldór lét þýska hernámsliö- iö i Danmck-ku afskiptalaust að bækur hans væru gefnar út þar i landi og á striðsárunum komu siöari hlutar Heimsljóss út hjá Hasselbalch i þýöingu Jakobs Benediktssonar. Þd var ein bók Halldórs sem Þjóðverjar gátu skiljanlega ekki fellt sig viö aö sjá i hillum danskra bókabúöa — Gerska ævintýriö, varnarritiö um erkióvin Hitlers I austri, en bókin hafði komiö út i þýðingu Jakobs áriö 1939. Þaö sem eftir var af upplagingu geröu Þjdðverjar upptækt og köstuöu aö li'kindum á eld. Mörgum árum siöar reyndu aörir aöilar að beita öllu lævis- legri aðferðum til að koma i veg fyrir aö bdk eftir Hallddr kæmi fyrir augu danskra lesenda. Þar Hús organistans... ■ t greininnier greint frá kynlegum ástæöum þess aö i fyrstu útgáfu á dönsku hét Atómstöðin Hús organistans. Einhvern hlut munu stjórn- málamenn heima á tslandi hafa átt þar aö máli. t endurútgáfu frá 1967 fékk bókin svo aö halda sinu rétta nafni. ) dórLaxness handa Sir Stanley og mátti aldrei framar bók sjá eftir það. Þessi þróun mannsins kom þó ekki I veg fyrir þaö aö þýöing hans á Sjálfstæöu fdlki er meö meirum ágætum en flestar þýSngar sem geröar hafa veriö á minum bókum i nokkru landi og hefur af ddmbærum mönnum i Einglandi veriö talin meöal snildarverka i' enskum þýöinga- bókmentum fyr og slöar.” Umrædd þýöing J.A. Thomp- sonskom fýrstútá Englandi áriö 1946, sama ár gaf Alfred A. Knopf forlagiö i' New York hana svo út og vestra náöi hún meiri út- breiöslu en nokkurt verk Halldórs fyrr og siöar og varð meöal ann- ars kjörbók mánaöarins hjá stærsta btíkaklúbbi Bandarikj- anna, The Book of the Month Club. Til gamans má geta að 1957 kom þýöing Thompsons á Sjálf- stæöu fólki út i Nýju Delhi, þýöing sem komútsamaárá svokölluöu oriyamáli sem talaö er á Indlandi hefur væntanlega verið gerö eftir henni. Hin si'ðari ár hefur Magnús Magnússon s jónvarpsmaður veriö manna ötulastur við aö þýöa verkHalldórs á ensku, en þó hefurHalldóriiraunaldrei lánast aö ná varanlegri fótfestu á þeim mikla markaöi. Til dæmis veit ég ekki til þess að Islandsklukkan hafi enn komið út á ensku. Bonnier I Sviþjóð hafnaöi Sjálf- stæöu fólki margsinnis og sömu sögu er aö segja af öörum þar- lendum útgefendum, jafnvel eftir aö kona aö nafni Anna Ostermann hafði þýtt bokina að eigin frum- kvæöi. Þýðing hennar kom ekki út fyrr en 1949, þá hjá forlagi Kaup- félaganna sænsku Kooperativa Forbundets Bokforlag. AUar göt- ur siðan hefur Halldór notiö þess að eiga mikinn sendiherra i' Svi- þjóö sem er Peter Hallberg, þýð- andi fjölmargra verka hans og höfundur merkra fræöibóka um hann.

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.