Tíminn - 14.11.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Laugardagur 14. nóvember 1992
Tíminn
MÁLSVARI FRJALSLYNDIS, SAMVINKU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrlfstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavík Slmi: 686300.
Auglýsingasimi: 680001. Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,- , verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Eitt varðskip
á sjó
Barátta íslensku þjóðarinnar fyrir 200 mílna fískveiði-
lögsögu er einn merkasti þáttur þjóðarsögunnar á
þessari öld, og var í rauninni hluti af sjálfstæðisbarátt-
unni. Þessi átök voru hörð og öllum, sem komnir eru
á miðjan aldur, eru í fersku minni þær ógnanir sem í
frammi voru hafðar af Bretum í íslenskri fiskveiðilög-
sögu. Þessum deilum lyktaði farsællega með samning-
um, og samskipti íslensku þjóðarinnar og þeirrar
bresku eru farsæl og viðskipti mikil, þrátt fyrir þessa
árekstra.
Landhelgisgæsla íslands bar hitann og þungann af
baráttunni á miðunum, og starfsmenn hennar voru
þjóðhetjur á þeirri tíð. Hins vegar bregður nú svo við,
þegar sigur er unninn og nokkur tími er liðinn, að ráð-
leysi virðist ríkja hjá stjórnvöldum í málefnum stofn-
unarinnar. Spurningin um að líta eftir því stóra haf-
svæði, sem við fengum umráð yfir og lífsafkoma okkar
byggist á, virðist ekki ýkja brennandi. Fjárframlög til
Landhelgisgæslunnar eru skorin niður ár eftir ár, og
nú er svo komið að ef stofnunin á að lifa við fjárveit-
ingar þær, sem fjárlagafrumvarpið fyrir 1993 gerir ráð
fyrir, verður að leggja einu skipi. Þetta þýðir að aðeins
tveimur skipum er haldið úti, sem hefur óhjákvæmi-
lega í för með sér að það verður aðeins eitt skip á mið-
unum langtímum saman, og jafnvel ekkert ef eitthvað
ber út af.
Það, sem er enn einkennilegra við þetta mál, er það að
nú stendur fyrir dyrum að gera samning um sjávarút-
vegsmál við EB um gagnkvæmar veiðiheimildir, sem
hefur í för með sér veiðar erlendra skipa í íslenskri
fiskveiðilögsögu, ef mál fara á þann veg sem útlit er
fyrir. Það eru nógu þung spor fyrir íslendinga að gera
þennan samning, þó að um leið væri gerð einhver til-
raun til þess að búa svo um hnútana að hægt sé að líta
eftir framkvæmd hans. Það er reyndar vandræðagang-
urinn í málefnum Landhelgisgæslunnar sem er óskilj-
anlegur á sama tíma og unnið er að þessum umdeilda
samningi.
Öryggismálaþátturinn er auðvitað ekki síður mikil-
vægur en sjálf varsla fiskveiðilögsögunnar. Þótt mest-
ur þrýstingur sé á kaup á stórri björgunarþyrlu, verð-
ur auðvitað ekki litið fram hjá þeim öryggisþætti í
starfi Landhelgisgæslunnar sem skipaútgerðin skapar.
Það er auðvitað alveg óviðunandi að þessi mikilvægu
öryggis- og eftirlitsmál, sem varða gæsluna, séu al-
gjörlega háð því hvað mönnum í fjársvelti dettur í hug
að skera niður hverju sinni. Það þarf að skilgreina vel
þörfina og marka Landhelgisgæslunni framtíðar-
stefnu.
Þrátt fyrir að margar nefndir hafi verið að störfum í
þessum málum, miðar ekkert í þessum efnum.
Okkur ber skylda til að líta eftir því stóra hafsvæði,
sem við ráðum og okkur er trúað fyrir. Þar kemur
margt til. Eftirlit varðandi mengun hafsins er ekki síð-
ur áríðandi en eftirlit með fiskveiðum. Þessi mikil-
vægu sjálfstæðismál má ekki vanrækja, þótt ári illa nú
um stundir.
Atli Magnússon
Þegar óskir rætast
Einhver vitur maður eða þá vit-
ur saga segir á þá leið að eitt hið
afleitasta sem fyrir menn geti
komið sé að fá óskir sínar upp-
fylltar. Þetta er ein af þessum
ágaetu vitleysum sem hafa það
við sig að stundum má benda á
dæmi sem láta þær líta út fyrir
að vera sannleika. Eitt slíkra
dæma er að ekki hefur lífið gerst
neitt sérlega miklu léttara mörg-
um manninum sem áður bað
þess svo heitt og lengi að komm-
únistastjómir í Garðaríki og
grennd sneru tánum upp í loft
sem allra fyrst. Þess bað sannar-
lega margur en sýnist þó ekki
sælli nú er hann hefur verið
bænheyrður. Þannig höfum vér
fylgst með háværarum æðrun-
um og harmrænum dmkknun-
um ullarfabrikka vorra, sem um
hríð höfðu ekki undan að slá og
kemba dýrindis vefi og voðir í
hempur, tefla og kufli handa „nó-
menklatúrinni" í Moskvu, svo
ekki slægi að henni á leiðinni í
Bolshoiballettinn. Eitthvað svip-
að mega þeir segja sem söltuðu
síld í erg og gríð er þeir síðan
sporðrenndu með vodkanum
sem betur vegnaði í ríki hallanna
með laukspímnum á rjáfrinu.
En hvaða mikil áform og áætl-
anir hafa annars æxlast eins og
til stóð í þessari breysku veröld?
Kannske komst Stalín næst því
þegar hann var að drífa fram
fimm ára áætlanirnar og þá lík-
lega vegna þess að hann hafði til-
tæka hersveit, sem stóð yfir
mannskepnunum á meðan. Nú
er engum kommúnisma eða al-
mennilega stjórnsömum herra
lengur til að dreifa með Rússum
og þeir bera sig líka illa margir
undan öllu frelsinu og finnst þeir
hafa verið reknir út í fjanda
þennan. Engir peningar em til
fyrir bút í trefil frá Álafossi eða
prjónastofunni Lillu sem þar
með hafa veslast upp og dáið úr
saknaðarþrá eftir missi sinn eins
og mærin Ekkó. Færri og færri
geta bætt sér í munni með síld-
arsterti og var slíkt löngum
sjaldhafnarréttur þó.
Risinn rúmfasti
Þetta kemur mönnum allt
vitnalega fremur á óvart, því það
lá einhvern veginn í loftinu að
mannkynið mundi taka að stika
á sjömílnastígvélum í áttina til
fullkomnunar að rauðu hætt-
unni framliðinni. En þá verður
bara allt enn bandvitlausara en
það var. Markaðirnir sem einu
sinni létu sig dreyma um hags-
stæð og blómstrandi viðskipti
við risann í austrinu er hann
hefði hrist af sér fjötrana hitta
fyrir svo að segja rúmfastan
aumingja er þarf á slíkri líkn og
aðstoð að halda að ekki má miklu
muna að hann ríði allri heimsins
mannúð á slig. Enn verra er að
hann er með slíkum krampaflog-
um og brýst um svo fast að hann
verður tæpast haminn undir
sænginni. Og allir virðast sam-
mála um að ekki muni af honum
brá á næstunni — fremur að
honum versni.
Þegar efnin gerast vönd hafa
þeir sem eiga yfir þjóðum að
bjóða á öllum öldum lwatt spek-
inga á fund sinn — Faraó kvaddi
til Jósef, Borgía Machiavelli og
ævintýrakóngurinn Rauð ráð-
gjafa. Nú er líka alls staðar mikið
rætt og ráðslagað en verr gengur
að finna úrræðin er duga og það
kemur ekki síst af því að menn
eiga fullt í fangi með vandann í
eigin húsum. Sums staðar eru
uppþot og eggjakast, eins og í
Þýskalandi. Þar láta þeir ærileg-
ast sem mest munaði yfir múr-
inn úr ófrelsinu áður og virðast
lítið þakka það sem fyrir þá hefur
verið gert. Stjórnmálmennirnir
þar hljóta að spyrja eins og
magnþrota tíubarnamóðir: „Eins
og nokkur geri svona bömum til
geðs?“
Spáðu í mig
Á íslandi eru ár hinna eilífu
sprengidaga á enda. Hér sem víð-
ar eiga menn ekki mikla krafta
aflögu öðrum til bjargar fyrir
eigin heimilisböli. Einhverslags
Jósef, Machiavelli og Rauður
sitja á eilífum málþingum án
þess að koma sér saman um
neitt, hvernig sem þeir spá í spil
og rýna í stjörnur. Belsazaer
konungur, sá sem heimtaði að fá
ráðið úr skriftinni á veggnum,
hlaut litla úrlausn hjá sínum
þrætandi særingamönnum og
spekingum. En ekki reyndist
hann betur kominn þegar ráðn-
ingin fékkst því hann var drep-
inn næstu nótt. Sennilega ber
aðeins að lofa guð meðan spek-
ingar vorir þræta óáreittir.
Menn eru annars að gerast
þreyttir á að bíða eftir spám
spekinga og em farnir að spá í
sjálfa sig. Það má fara í litgrein-
ingu og porra sig ögn upp með
því móti. Svo huga margir að
annars konar frelsun en pólit-
ískri frelsun í kreppunni. Hvað
stoðar manninn auðlegð ef hann
glatar sálu sinni? í Krossinum
finna ýmsir lausn, stökkva um
syngjandi og skella hælum við
rass meðan þeir tala tungum
eins og postularnir. Þá eru sál-
fræðingar og ráðgjafar á hverju
strái sem leysa úr vandamálum
fólks sem er sorgmætt eða eitt-
hvað leitt og heldur þess vegna
að það sé veikt. Það er ein mestu
uppgötvana samtímans að allt
nema kæti og bjartsýni ásamt
meðfylgjandi léttri og skemmti-
legri frekju séu veikindi. Því eru
margir á stjái að fá einhverja sem
„þekkingu hafa á málnum" til
þess að rísla í gullasafni innri
ónáttúrulegs óróa síns og vanda-
kvæða.
Jólin koma
En allt verður þetta samt til að
fylla upp í visst tóm og hefur svo
hver nokkuð að iðja. Bráðum fer
að glitta í jólin með stússi sínu
og þá tekst mörgum að gleyma
hugarvíli og sturlun um sinn —
eða sturlast þá alveg, sem nú-
tíma ráðgjafar segja að sé í mörg-
um tilfellum eiginlega langbest.
Þeir eiga góða von í að koma út
af „anstöltunum" sem nýtt og
betra fólk á nýju ári, albúnir að
takast á við „lífið." Þar með geta
þeir að nýju farið að hlýða á
þrætusuðið í Jósef, Machiavelli
og Rauði ef þeir nenna, enn ann-
ars fylgt betrumbótunum á sér
eftir með því að láta litgreina sig
eða tekið undir sig stökk á sam-
komnunum með þeim hólpnu á
samkomum Krossins.